Wang léchüen wezipisidin qalduruldi
Muxbirimiz jüme
2010.04.24
2010.04.24
www.nytimes.com Din élindi. Süret, Ciaro Cortes iv / Reuters ning.
Dunya Uyghur qurultiyi bayanatchisi dilshat rishit, wang léchüenni wezipisidin élip tashlash bilenla Uyghur élining mesilisini hel qilghili bolmaydighanliqini ilgiri sürdi.
Dilshat rishit Uyghur élidiki milliy mesilisini négizidin hel qilish heqqide toxtilip mundaq dédi: "Uyghurlarni köchmen xitay rehberliri bashqurup kéliwatidu. Bir wangni almashturush bilen Uyghur mesilisi hel bolmaydu. Xitay aldi bilen Uyghurlargha qaratqan basturush siyasitini özgertishi, Uyghurlarning kishilik hoquqini hörmet qilishi, téximu muhimi Uyghurlarning öz teqdirini özi belgilesh hoquqini hörmet qilishi kérek."
Wang léchüen bu nöwet Uyghur élidiki wezipisidin qaldurulghandin kéyin, xitay merkiziy komitétining siyasiy qanun komitétigha mu'awin sékrétar qilip yötkelgen. Bu, wang léchüenning hökümet xizmitidiki derijisining töwenlitilgenlikidin dérek béridiken.
Wang léchüen 1994 - yili Uyghur élige bash sékrétar qilip teyinlen'gendin buyan Uyghur élide wezipe tutup kelmekte idi. U, Uyghur élide wezipe tutush jeryanida Uyghur élide 1997 - yili bir qétim we 2009 - yili bir qétim zor qarshiliq namayishi yüz berdi. Halbuki wang léchüen Uyghurlarning her ikki qétimqi namayishlirini herbiy küch ishlitip qattiq basturup, köpligen Uyghur yashlirini qara qoyuq türmige tashlighan.
2009 - Yili 5 - iyul ürümchi namayishida xitay da'iriliri 200 ge yéqin xitay puqrasining öltürülgenlikini ilgiri sürgen. Emma ikki kündin kéyin xitay puqralirining Uyghurlargha topliship hujum qilish weqesini axbarattin yoshurghan we bu küni ziyankeshlikke uchurghuchilarning sanini élan qilmighan idi.
Ürümchidiki xitay puqraliri wang léchüenning 5 - iyul weqesini bir terep qilish chariliridin yene razi bolmay uning wezipisidin istépa bérishini telep qilip, ikki qétim namayish qilghan.
Eyni waqitta xitay da'iriliri ürümchi shehirining partkom sékrétari li jini wezipidin élip tashlap xelqning naraziliqini peseytishke tirishqan idi.
Jüme küni xitay kompartiyisi siyasiy byurosining 9 kishilik da'imiy ezasi yighilip shinjang mesilisini muzakire qilghan idi. Mezkur yighin chaqirilip ikkinchi küni wang léchüenning wezipisidin qaldurulghanliq xewiri otturigha chiqti.
Xitay hökümitining bu nöwet sepligen yéngi sékrétari bilen Uyghur élige qaratqan siyasitige qandaq özgertish kirgüzüdighanliqi hazirche namelum.