Ereb birleshme xelipilikide ghayib bolghan exmetjan talipning xitaygha élip kétilgenliki ilgiri sürülmek
2020.02.19
Exmetjan talip 2007-yildin bashlap ereb birleshme xelipilikining dubey shehiride yashap, xizmet we qoshumche tijaret bilen shughullinip kelgen. 2013-Yili uning hayatidiki muhim burulush nuqtisi bolidu. U shu yili özige oxshash korlaliq bolghan amannisa abdulla bilen tonushup, toy qilidu. Xitayning sherqiy-shimalidiki jilin uniwérsitéti qarmiqidiki bétyon tébbiy institutining séstraliq kespini püttürgen amannisa shu yili dubeyge chiqip, yoldishi bilen yashaydu, shundaqla ular uzun ötmey bir oghul perzentke muyesser bolidu. Kéyinki 5 yilliq hayati dubeyde tirikchilik bilen ötken bu a'ile 2018-yili 2-aygha kelgende tuyuqsiz xitayning 2017-yili bashlan'ghan chong tutqunining qurbanigha aylinidu. 2018-Yili 2-ayning otturilirida dubeydiki bir saqchixanigha resmiyet béjirgili barghan exmetjan tutqun qilinip, shu ayning axirlirida iz-déreksiz ghayib bolidu. Uning eyni chaghda 2-perzentige hamilidar bolup tolghaq aldida turghan ayali yoldishining iz-dérikini qilip, barmighan yéri, yalwurmighan adimi qalmaydu. Emma u, exmetjanning iz-dérikini alalmaydu. Shu munasiwet bilen biz hazir türkiyede yashawatqan amannisa abdullani ziyaret qilduq. Uning bildürüshiche, u yéqinda her xil qanallar arqiliq exmetjanning eyni chaghda korligha élip kélinip, türmige tashlan'ghanliqigha da'ir uchur alghan. Bizning söhbitimizning uning qandaq tutqun qilin'ghanliqi bilen bashlandi.
Amannisa: 2018-yili 2-ayning 11-künighu deymen. Men 2-aydin 11-küni u tutqun qilin'ghandin bashlap, 3-ayning 1-künigiche 10 nechche kün keynide yürdüm. Shu chaghda u gunahsiz, dégen bir qeghez lazim iken, shuni alghili barimen, dédi. Bizmu bek gumanlanduq, ishqilip öydikilernimu uning aldida héli uni deydu, héli buni deydu, ashundaq qilip aware qilip kelgen. Yeni wetendiki akisini saqchilar izdep, bek aware qilip, héli awu nersengni ewetip ber, héli mawu nersengni ewetip ber, dep nede turidu, néme ish qiliwatidu, nede ishleydu, dégendek. Nurghun nersilerni ewetip bergen uning aldida biz.
Muxbir: shu küni exmetjan akisigha özining gunahsiz ikenlikini ispatlaydighan dokumént(höjjet) élish üchün saqchigha barghan, shundaqmu?
Amannisa: saqchigha ketti, men izchil ensirep olturdum, emdi bularning choqum bir yaxshiliqi yoqmikin désem, u, “Méning héchqandaq némem bolmisa uning üstige dubeyning saqchiliri undaq qaraqosaq emes, yaxshi” dédi. Undaq bolsa nege barsingiz barghan yéringizning ornini manga éytip turung dédim. Bashta sharjahdiki bir saqchixanigha bardi. Uyerdin dubeyge baridikenmen, barmaq izi alidiken, dédi. Bir kéche öyge kelmidi. Etisi dubeydiki saqchigha bardim, oghlumni élip. Béra, dégen bir jay bar shu yerge yéqinraq bir saqchixanighu deymen. Barsaq, rishatkining ichide jiq ademler barken, ashu yerde olturuptu yoldishim. Bizni körüpla keldi. Shundaq könglüm yérim boldi. U yerge bérishimni oylap baqmighantim. Bérip néme ish boldi, buninggha, dep soridim. Sorisam, “Biz bilmeymiz, üstige chiqip sora” dédi ishikke qaraydighanlar. Üstige chiqip soridim sorisam, “Héch ish yoq, biz bir yerdin xewer kütüwatimiz” dep manga héchnéme dégili unimidi. “Bir yerdin xewer saqlawatimiz, shu xewer kelsila qoyuwétimiz, ikki kün saqla” dédi. Ikki kün saqliyalmaymen, méning tughut waqtim yéqinliship qaldi, dep yalwurdum, lékin héch unimidi. Shuning bilen qaytip kétip etisi yene keldim.
Muxbir: néme xewer saqlawatqanliqinimu démidimu?
Amannisa: nedin, néme xewer saqlawatqanliqinimu démidi. 3 Kün saqliduq. Men 3 kün toshup etisi etigende baray, dep balamni teyyarlawatsam yoldishim téléfon qildi. “Méni hazir dubeyge sotqa élip mangidighan boldi. Xitay méni jinayetchi, tutup béringlar, dep ashundaq deptu. Shunga bular hazir d n a tekshürdi, qan tekshürdi, süydük tekshürdi. Hazir sot achidiken, sotqa barimiz. Méni yolgha séliwétidiken” dep shundaq yighlamsirap gep qildi. Uni anglap asmandin yerge chüshüp ketkendek boldum. 3 -Küni xitaydin xewer keptimish. Mushundaq hazir sot achidiken. Sotta körüshtürgili qoyidiken. Sotqa barghin, kimlikni, pasportni éliwalghin, dédi. Shuning bilen sotqa bardim. U yerde pütün ishlarni chüshendürduq. . . . . . . . . . Yoldishimni chiqardi, héchqandaq bir jinayetmu éniq emes iken. Héch bir pakitmu yoq iken, héch bir matériyalmu yollimaptu xitay tereptin yoldishimgha. Shuning bilen 15 kütüp tutup turidighan bolup, héchqandaq ispat yoq qayturiwetmeymiz, dégen ashundaq gep boldi.
Dubey sot mehkimisining 2018-yili 2-ayning 20-küni dubey jinayi ishlar tekshürüsh idarisi bilen bu idare qarmiqidiki xelq'ara tutush buyruqi chiqirilghanlar bashqarmisigha ewetken qararida, exmetjanni xitay da'irilirining telep qilghanliqi ilgiri sürülgen. Lékin, xitay da'irilirining uninggha da'ir matériyal bilen teminlimigenliki, bashqa bir seweb bolmisa uning qoyup bérilishi kérekliki tekitlen'gen. Lékin saqchi terep uning qoyup bermigen. Biz 19-féwral küni dubey jinayi ishlar tekshürüsh idarisining xelq'ara tutush buyruqi chiqirilghanlar bashqarmisigha téléfon qilip, exmetjan talipning mesilisini sürüshtürduq. Lékin mezkur organning bir mes'ul xadimi so'allimzigha jawab bérishni ret qildi. Uning bildürüshiche, bu déloni biz tashqi ishlar ministirliqi yaki dubey jinayi ishlar tekshürüsh idarisige téléfon qilip sorishimiz kérek iken.
Amannisa talip 2018-yili 2-ayning 20-küni sotqa qatniship öyige qaytip kéliwatsa, yolda exmetjan téléfon qilip, özining bashqa bir qamaqxanigha yötkelgenliki, uning pasportini ekélip bérishini éytqan. Amannissa derhal exmetjanning pasportini élip, belgilen'gen qamaqxanigha baridu. Uning bildürüshiche, bu uning exmetjanning axirqi qétim körüshi bolup qalidiken.