Шинҗаң сиядан хәлқара сода чәклик ширкитиниң саһиби абликим қурбан муддәтсиз кесиветилгән
2024.07.08

Қумулдики яш карханичи абликим қурбан, тиҗаритини қурулуш материяллиридин йемәк-ичмәккә, қумул базиридин хәлқара базарға йөткимәкчи болғинида, иқтисадий зиян қатарлиқ сода саһәсидә йүз беридиған барлиқ хәвп-хәтәрләрни ойлашқан, әмма “террорчилиқ” билән әйиблинип муддәтсиз кесилип кетишини тәхмин қилмиған. Униң һаятидики бу аччиқ вә кәскин бурулуш 2017-йили 7-айда йүз бәргән. Төвәндә бу дираматик бурулушниң тәпсилати һәққидә мухбиримиз шөһрәт һошур тәйярлиған пирограмма диққитиңларда болиду.
Абликим қурбан 1978-йили қумулниң таранчи көмүр кан районида дуняға кәлгән. У толуқсиз оттурини пүттүрүпла, дадисиниң изини бесип, кан ишчилиқиға қобул қилинған. Қара күчкила таянған бу җапалиқ вә хәтәрлик иштин өзини вә аилә әзалирини қутулдурушни көңлигә пүккән абликим, 2000-йилниң башлирида, иш орнидин ваз кәчкән вә мәһәллисидә бир қурулуш материяллири фабрикиси қуруп, пиластик ишик вә деризә ишләпчиқиришқа башлиған. Ишләпчиқарған маллири дәсләпки бәш йилда қумул, униңдин кейин уйғур ели тәвәсидә базар тапқан. У қумулдики ғоллуқ карханичилардин биригә айланған.
15 Йиллиқ мусапидин кейин өз қабилийитигә ишәнгән абликим қурбан, 2015-йилиға кәлгәндә, тиҗаритиниң саһәсини йемәк-ичмәккә, орнини үрүмчигә, базирини хәлқараға йөткимәкчи болған. У бир қатар издинишләрдин кейин, шинҗаң сиядан хәлқара сода чәклик ширкити қурушни пиланлиған. У бу пиланиниң бир парчиси сүпитидә, 2016-йили мисирға бир һәптилик зиярәткә барған. У мисирда сиядан ишләпчиқирилидиған орун вә ширкәтләр билән алақилишиш җәрянида, һәм тәрҗиманға еһтияҗи һәм юртдарчилиқ нуқтисидин мисирниң әзһәр университетидики қумуллуқ оқуғучилар билән көрүшкән; улар билән бир нәччә қетим сөһбәттә болған. Мисирдин сақ-саламәт қайтип кәлгән абликим қурбан 2017 -йили 4 -айда 3 йилдин бери пиланлаватқан ширкитини рәсмий қурған вә мисирдин сиядан капсули елип кирип тиҗарәт башлиған. Ширкәт қурулуп, 4 айдин кейин дөләт бихәтәрлик сақчилири босуғида пәйда болған. 7 -Айниң 8 -күни ширкәттин әкетилгән абликим қурбанниң из-дерикини херидарлириму, қумул таранчи көмүр канидики уруқ-туғқанлириму алалмиған, һәтта һечким уни сүрүштә қилишқа җүрәт қилалмиған.
Қумул таранчи көмүр кандин телефонимизни қобул қилған бир аманлиқ мудири, абликим қурбанниң муддәтсиз қамақта икәнликини, униң кесилишигә бир чәт әл сәпириниң сәвәб болғанлиқини ашкарилиди. Телефонимизни қобул қилған йәнә бир сақчихана хадими, абликим қурбанниң кесилишигә мисир сәпириниң сәвәб болғанлиқини тилға алди. Бу хадимниң баянлиридин мәлум болушичә, абликимниң мисир сәпиридә әзһәр университетидики юртдашлири билән учришиши “террорчилар билән көрүшүш вә террорлуқ тәшкилатиға қатнишиш” дәп қаралған.
Хитай даирилири 2016-йили мисирда оқуватқан зор түркүмдә уйғур оқуғучини мәҗбурий һалда қайтуруп әкәткән. Бу қайтуруп әкетишкә мисир даирилири, җүмлидин мисир сақчилири йеқиндин һәмкарлашқан. Бу қилмиши үчүн бир қисим хәлқара җамаәтниң тәнқидигә учриған мисир даирилири әйни чағда өзини ақлап пикир баян қилған болсиму, әмма мисирда хитайға қарши террорлуқ гуруппилири барлиқи һәққидә еғиз ачмиған.
Таранчи көмүр кандики аһалиләрдин бириниң тонуштурушичә, абликим қурбан ой-хияли иш-тиҗарәт вә аилигә мәркәзләшкән бири болуп, униң сиясий вәзийәт вә паалийәтләргә қизиқишиму вә вақтиму болмиған; әмма 2017 -йили башланған чоң тутқун турмуш вә иш койидики бу яш карханичини чәттә қоймиған. Униң чоңрақ бир карханичи болуш ғайиси, аилиси вә уруқ-туғқанлирини баяшат бир турмушқа ериштүрүш арзуси 7 күнлүк мисир сәпири сәвәблик набут болған. Өзини ашкарилашни халимиған бу аһалиниң билдүрүшичә, абликим қурбан тутулуп бир айдин кейин аяли гүлшән тохтиму тутқун қилинған; уларниң 3 пәрзәнти момисиниң беқишиға қепқалған. Өзини ашкарилашни халимиған бу аһалиниң йәнә дейишичә, гүлшән тохти өткән йили 8-айда қоюп берилгән. Әмма униң из-дерәксиз ғайиб болған арилиқтики 6 йил вақтини түрмидә яки лагерда өткүзгәнлики, немә дәп әйибләнгәнлики һазирчә мәлум әмәс.