Rabiye qadir xanim osaka uniwérsitétidiki ilmiy muhakime yighinida doklat berdi

Ixtiyariy muxbirimiz haji qutluq qadiri
2016.05.30
yaponiye-parlament-ezasi-nagao-rabiye-qadir.jpg Yaponiye parlamént ezasi, yaponiye parlaménti Uyghur dostluq guruppisining mes'ulliridin biri naga'o ependi d u q re'isi rabiye qadir xanim bilen. 2016-Yili 28-may, osaka.
RFA/Qutluq

28-May yaponiyening osaka uniwérsitétida Uyghur mesililiri boyiche ilmiy muhakime yighini chaqirildi.

Osaka uniwérsitétining nakonoshima merkizide chaqirilghan bu qétimqi yighinni kansay rayonidiki Uyghur kishilik hoquq mesilisini qollighuchilar bilen yaponiye Uyghur birliki teshkilati teshkilligen bolup,yighinda Uyghurlarning nöwettiki siyasiy weziyiti, Uyghur köchmenliri mesilisi we Uyghur élida yürgüzüwatqan xitayning qosh tilliq ma'arip siyasiti toghrisida rabiye qadir xanim bashchiliqidiki yaponiyede ziyarette boluwatqan dunya Uyghur qurultiyi wekilliri doklat berdi.

Doklat bashlinishtin ilgiri doklatqa qatnishish üchün alahide kelgen yaponiye parlamént ezasi, yaponiye parlaménti Uyghur dostluq guruppisining mes'ulliridin biri naga'o ependi bashchiliqidiki bir qisim yerlik parlamént ezaliridin teshkillen'gen bir guruppa kishiler rabiye qadir xanim bilen tepsiliy söhbette boldi.

Yaponiye parlamént ezasi naga'o ependi rabiye qadir xanimning xelq'arada élip bériwatqan kishilik hoquq pa'aliyetlirige yuqiri baha berdi we uning bilen birlikte xatire süretke chüshti.

Bir qatar söhbetlerdin kéyin güldüras alqish sadaliri ichide sözge teklip qilin'ghan dunya Uyghur qurultiyi re'isi rabiye qadir xanim nöwettiki Uyghur weziyiti heqqide toxtilip, xitayning 2013-yilidin buyan Uyghur élida élip bériliwatqan qoralliq qattiq basturush siyasitige 2014-yilidiki 28-iyul yeken weqesi we 2013-yilidiki 26-iyun lükchün weqesini misal qilip körsetti.

Rabiye qadir xanim sözide yene xitayning Uyghurlarni térrorluq heriketlirige baghlap basturuwatqanliqinimu tekitlidi.

Doklatta ikkinchi bolup sözge chiqqan dunya Uyghur qurultiyi mu'awin re'isi séyit tümtürk sherqiy jenubiy asiya elliridiki we shundaqla türkiyediki Uyghur musapirlarning ehwali toghrisida tepsiliy doklat bergendin kéyin, Uyghurlar namidin yapon hökümiti we xelqini Uyghur musapirlar mesilisige köngül bölüshke chaqiridighanliqini bildürdi.

Dunya Uyghur qurultiyi mu'awin re'isi ümid xemit xitayning Uyghur élida yürgüzüwatqan qosh tilliq ma'arip siyasiti heqqide bergen doklatida aldi bilen xitay kompartiyesining Uyghur aptonom rayonida élip barghan yéziq özgertish siyasiti we hazirqi Uyghur rayonidiki bashlan'ghuch mekteplerning ehwali toghrisida toxtaldi.

U doklatida 2000-yillardin ilgiri Uyghur mekteplirining omumiy ehwali toghrisidimu qisqiche toxtilip ötti.

Ümid xemit doklatining axirida Uyghur ma'aripi oqushluq kitabliridin Uyghur yazghuchi we sha'irlirining edebiy eserliri chiqirip tashlinip, xitay edebiyatidiki eserlerge orun bérilgenlikini bayan qildi.

Biz doklat yighinidin kéyin doklatqa qatnashqan bir qisim kishilerge mikrofonimizni sunduq.

Yashliri elliktin halqighan, özining kimlikini ashkarilashni xalimighan bir tetqiqatchi xanim doklat heqqide toxtilip: “Doklattin Uyghurlarning hazirghiche bizge melum bolmighan siyasiy hayatidin nurghun nersilerni biliwaldim. Shexsen buningdin tolimu xushalmen” dédi.

Yaponiyediki jenubiy mongghul kishilik hoquq pa'aliyetchiliridin urichi doklattin alghan tesiratini bayan qilip: “Biz bilen teqdirdash bolghan Uyghurlarning kishilik hoquq pa'aliyetchilirining doklatidin söyündüm.Elwette, hemmimiz birlikte xitay kompartiyesige qarshi turushta hemkarlishimiz kérek dep oylaymen. Bügünki doklat sözligen kishilerge rehmitimni bildürimen” dédi.

Nam sheripini ashkarilashni xalimighan osakadiki melum bir uniwérsitétining tarix oqutquchisi xanim doklattin alghan tesiratini bayan qilip: “Uyghur wekillerning doklati nahayiti chüshinishlik boldi. Uyghurlarning qiyin bir weziyet ichide yashawatqanliqidin tolimu bi'aram boldum. Elwette, buningdin kéyin Uyghurlarning kishilik hoquq pa'aliyetlirini qollaymen we yéqindin yardem bolimen” dédi.

Osaka uniwérsitétining nakonoshima merkizide ötküzülgen Uyghur mesililiri toghrisidiki doklat bérish yighini shu küni kech sa'et alte yérimdin toqquzgha qeder dawamlashti.Yighin'gha texminen yüz ellikke yéqin kishi qatnashti.

Yuqiriqi awaz ulinishidin tepsilatini anglang.

Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.