Xitay “Térrorluq kiyimliri” ni memliket miqyasi boyiche cheklesh üchün qanun layihisi tüzdi

Melum bolushiche, xitayda memliket miqyasi boyiche “Térrorluq kiyimliri” ni cheklesh layihisi tüzüp chiqilip, xelq qurultiyining maqullishigha sunulghan.

Layihide, qandaq kiyimlerning térrorluq kiyimi hésablinidighanliqigha éniq chüshenche bérilmigen bolsimu, emma uning islami yosundiki kiyim-kécheklerge qaritilghanliqi mölcherlenmekte. Közetküchiler bu layihini xitayda islamgha qarshi keypiyatning küchiyiwatqanliqining ipadisi, dep qarash bilen birge buning Uyghurlarning dini erkinlikini téximu qattiq cheklime astigha alidighanliqini bildürdi.

Inkaslardin melum bolushiche, xitay hökümiti Uyghurlarning dini erkinliki, dinning asasiy shertlirini ada qilish, dini yosunda kiyinishige qattiq ariliship, Uyghur élide türlük cheklimilerni élan qilip, uni qattiq ijra qilip kéliwatatti. Xitay hökümiti mana emdi bu cheklimilirini memliket miqyasigha kéngeytish üchün heriket qilmaqta. 24-Awghust küni xitay xelq qurultiyi “Térrorluq kiyimlirini kiyishni cheklesh” namidiki bir layihige qarap chiqishqa bashlighan. Layihe maqullan'ghan teqdirde térrorluq, radikalliqqa munasiwetlik kiyimlerni kiygenler we bashqilarni kiyishke mejburlighanlar eng az dégende 3 yil qamaq jazasi bilen jazalinidiken.

Xitayning hökümet awazi bolghan “Yer shari waqti” gézitide bérilgen xewerdin qarighanda, layihide qandaq kiyimlerning “Térrorluqqa a'it kiyimler” süpitide jinayet shekillendüridighanliqi éniq sherhlenmigen, emma Uyghur élide we xitayning bashqa jaylirida “Térrorchilarni, gumanliq kishilerni” körgen yerde saqchigha melum qilish heqqidiki resimlik uqturushlarda atalmish térrorchilarning dawamliq halda islami yosunda kiyin'gen, saqal qoyghan, yüzini étiwalghanlar sheklide teswirlen'ginini nezerde tutqanda, yuqiridiki layihide éytilghan “Térrorluq kiyimliri” ning islami yosundiki kiyimlerni isharet qiliwatqanliqi mölcherlenmekte.

Dunya Uyghur qurultiyi bayanatchisi dilshat rishit ependi bolsa bu layihining Uyghurlarning dini erkinlikini téximu ilgiriligen halda qamal qilishni meqset qilidighanliqini bildürdi. U bu siyasetning ikki yüzlimilik bir siyasetlikini bildürdi.

Xitay döletlik xelq'ara munasiwetler institutining térrorluqqa qarshi turush mutexessisi ili wéy “Yer shari waqti” gézitige qilghan sözide, bu layihe térrorluq pa'aliyetlirining xitayda keng yamrap kétishining aldini alidu, bu bizning hökümitimizning térrorluq we radikalliqqa munasiwetlik herqandaq bir heriketke yumshaq qolluq qilmaydighanliqini namayan qilidu, dep söz qilghan.

Xitayning “Térrorluqqa munasiwetlik kiyimler”ni chekleshke alaqidar layihisi bügün chet'el axbaratliridimu élan qilindi. “UCAnews” xewerler torida élan qilin'ghan xewerde, yuqiridiki bu layihining emeliyette Uyghur élide alliqachan ijra qiliniwatqanliqi, ürümchi shehiride bu yil birinchi aydin bashlap jama'et sorunlirida burqa kiyishni cheklesh qanunini resmiy maqullighanliqi we bu seweblik qamaq jazasigha buyrulghan kishiler barliqini misallar arqiliq chüshendürgen. Xewerde yene, xitay hökümitining bu qararining emeliyette asasen dinsiz bolghan xitay puqralirining islami yosundiki kiyimlerni qarshi almaydighan omumiy keypiyatining bir namayendisi ikenliki bayan qilin'ghan.

Uningda éytilishiche, xitayning xénen ölkisining nenyang shehiride we shi'en shehiride béshini oriwalghan qiz-ayallarni mekteplerde chetke qaqidighan, yüzi oraqliq dukan ayliniwatqan ayallarni tutqun qilidighan ehwallar körülgen. Emma xitay tor betliride weqege qayturulghan inkaslarda bolsa xitay puqralirining saqchining herikitini toghra dep qollighanliqi körülgen.

Dilshat rishit ependi bolsa, xitay hökümitining islami yosundiki kiyimlerni “Térrorluq” kiyimliri bilen oxshash orun'gha qoyup mu'amile qilip, uni qanunlashturmaqchi boluwatqanliqigha barliq islam döletlirining diqqet qilip, naraziliq bildürüshi kéreklikini eskertti.

Uyghur aptonom rayoni da'iriliri bu yil 3-ayda qeshqerde 38 yashliq bir Uyghur erni burut qoyghanliqi we kadirlarning xizmet ishlishige qarimay burut qoyushtin waz kechmigenliki üchün 6 yilliq qamaq jazasigha höküm qilghan, uning ayalini yüzini oriwalghanliqi üchün 2 yilliq qamaq jazasigha höküm qilghan idi.