Японийә юқири палатаси йиғин залида җәнубий моңғулийә қурултийи қурулғанлиқи җакарланди

Ихтиярий мухбиримиз һаҗи қутлуқ қадири
2016.11.10
jenubiy-mongghuliye-qurultiyi-1.jpg Җәнубий моңғулийә қурултийи қурулғанлиқи җакарлаш йиғинида японийә уйғур җәмийитиниң рәиси илһам маһмут(оңдин биринчи). 2016-Йили ноябир, японийә.
RFA/Qutluq

Дуняниң һәр қайси җайлирида паалийәт елип бериватқан җәнубий моңғулийә кишилик һоқуқ тәшкилатлириниң вәкиллири бүгүн токйоға җәм болуп,японийә юқири палатаси йиғин залида җәнубий моңғулийә қурултийи қурулғанлиқини дуняға җакарлаш йиғини чақириш алдида, палата бинасиниң дәрвазиси алдиға хитай оқуғучилири вә хитай ишләмчилири топлишип, йиғинниң ечилишиға қаршилиқ билдүрди.

Қоллирида: “бөлгүнчиликкә қарши туримиз”, “мустәқилчиләрниң йиғин чақирип хитайни парчилашқа урунушиға қаршилиқ билдүримиз” дегәндәк пилакатларни көтүргән 50 гә йеқин хитай намайишчи сүкүт һаләттә туруп йиғинға қаршилиқ билдүрди.

Зияритимизни қобул қилған, бирақ нам шәрипини ашкарилашни халимиған намайиш тәшкиллигүчиләрдин бири “силәрниң намайиш елип бериштики мәқситиңлар немә?” дегән соалимизға җаваб берип:“бу хил бөлгүнчилик һәрикәтлири арқилиқ япон-хитай мунасивити бузулса, бизниң хизмитимизгә вә турмушимизға тәсир йетиду. Шуңа биз өзлүкимиздин тәшкиллинип бу намайишни елип бардуқ” деди.

Токйодики япон тили мәктипидә оқуватқан хитай қизи намайишқа қатнишиш сәвәби һәққидә тохтилип:“япон-хитай мунасивитиниң бузулушиға қарши туруш йүзисидин намайишқа иштирак қилдим” деди.

Намайишчи хитайларниң бәзилири зияритимиз җәрянида: “хоңкоң, уйғур, тибәт вә моңғул мустәқилчилириниң һәрикитигә қарши туруш бизниң мәқситимиз” деди. Бирақ, намайишчи хитайлар бизниң: “намайишни токйодики хитай әлчиханиси тәшкиллидиму?” дегән соалимизға җаваб беришни рәт қилди.

Японийә юқири палатаси бинаси дәрвазиси алдида хитайлар намайишни давамлаштуруватқан бир пәйттә, җәнубий моңғулийә қурултийиниң йиғини чүштин кейин саәт бирдә, палата бинасиниң йиғин залида рәсмий башланди.

Йиғинда алди билән җәнубий моңғулийә қурултийи тәйярлиқ комитетиниң мәсули дайчин өзлириниң бир йилдин буян һәр қайси әлләрдә паалийәт елип бериватқан моңғул кишилик һоқуқ тәшкилатлири өз-ара сөһбәтлишиш вә музакирилишиш арқилиқ чәтәлләрдики җәнубий моңғулийә тәшкилатлириниң иттипақлиқини вә һәмкарлиқини илгири сүрүш үчүн әтраплиқ тәйярлиқ көрүп җәнубий моңғулийә қурултийини қуруп чиққанлиқини җакарлиди,

Дайчин йәнә әркин, демократик сайлам елип берип қурултай рәһбәрлик қатлимини сайлам чиққанлиқини билдүрди вә қурултай рәһбәрлириниң исимликини елан қилди. Җәнубий моңғулийә қурултийиниң рәисликигә германийәдин кәлгән тимучи рето, японийәдин җәрғил, ургинләр муавин рәисликкә, дайчин баш катиплиққа, арча муавин баш катиплиққа сайланған.

Җәнубий моңғулийә қурултийи қурулғанлиқи җакарлинип рәһбәрлик сайлими елан қилинғандин кейин, йиғинға иштирак қилған японийә парламент әзалиридин бир қисим вәкилләр сөзгә чиқип қурултайниң қурулғанлиқини тәбриклиди.

Сабиқ японийә парламент әзаси мияки тәбрик сөз қилип, җәнубий моңғулийә қурултийи қурулғанлиқиниң, чәтәлләрдики моңғул кишилик һоқуқ паалийитидики тарихий бир бөсүш болғанлиқини тәкитләп: “моңғуллар гәрчә өз вәтинидә йиғин чақирип, өзлириниң тәқдири үстидә ойлишиш имканийити болмисиму, бирақ инсанпәрвәр кишиләрниң ярдими билән бүгүнки йиғинни чақирип дуняға җәнубий моңғулийә қурултийи қурулғанлиқини җакарлиди” деди.

Японийәдики кишилик һоқуқ тәшкилатлиридин асия әркинлик, демократийәсини илгири сүрүш уюшмисиниң рәиси тибәтлик пима гарпур сөз қилип, японийәдә елип бериливатқан тибәт, уйғур, моңғуларниң кишилик һоқуқ паалийәтлири һәққидә тохталди: “1990-йили токйода хәлқара тибәт мәсилиси илмий муһакимә йиғини чақирилип шундин буян, тибәт мәсилиси японийәгә тонулушқа башлиди. Токйода 2008-йили японийә уйғур җәмийити қурулуп, 2012-йили дуня уйғур қурултийиниң 4-нөвәтлик қурултийи ечилип японийәгә шәрқий түркистан мәсилиси тонулди. Мана бүгүн җәнубий моңғул қурултийи қурулди. Бундин кейин моңғул мәсилиси японийәгә рәсмий аңлитилишқа башлайду. Тибәт,уйғур, моңғуларниң һазирқи һалитимиз еғир болсиму, ишинимәнки, кәлгүсимиз парлақ” деди.

Японийәдә паалийәт елип бериватқан хитай демократлиридин шяң лин америкидики хитай кишилик һоқуқ паалийәтчиси вей җиңшиңниң тәбрик сөзини оқуп өтти вә өзиниң қарашлирини оттуриға қоюп: “уйғур, тибәт, моңғуллар келиңлар, бирликтә һәмкарлишип ортақ дүшминимиз болған хитай компартийәсигә қарши турайли” деди.

Тәйвән қанун университетиниң профессори ли тәбрик сөз қилип, җәнубий моңғулийә қурултийи қурулғанлиқини тәбрикләш билән биргә, бундин кейин тәйвәндә моңғул, уйғур, тибәт мәсилилирини кәң аңлитиш үчүн, бу үч милләтниң тәйвәндә көпрәк паалийәт елип беришини үмид қилидиғанлиқини билдүрди.

Җәнубий моңғулийә қурултийи йиғин җәрянида японийә уйғур бирлики тәшкилатиниң рәиси турмуһәммәт һашим дуня уйғур қурлтийиниң рәиси рабийә қадир ханимниң авазлиқ тәбрик сөзини көпчиликкә йәткүзди.

Йиғин җәрянида америкидики пуқралар күчи тәшкилатиниң вәкили, германийә, голландийә, хоңкоң вә тәйвәндин кәлгән хитай демократлири вә шундақла моңғулийәдин кәлгән вәкилләр арқа-арқидин тәбрик сөзи қилди.

Йиғинға иштирак қилған японийә уйғур җәмийитиниң рәиси илһам маһмут қурултай һәққидә тохталди.

Юқириқи аваз улинишидин тәпсилатини аңлаң.

Пикир қошуң

Радиониң ишлитиш шәртлиригә асасән, пикирлириңиз тәкшүргүчиләр тәрипидин тәстиқлиниши вә мувапиқ дәриҗидә тәһрирлиниши түпәйли, тор бәттә дәрһал пәйда болмайду. Сиз қалдурған мәзмунға әркин асия радиоси җавабкар болмайду. Башқиларниң көз қариши вә һәқиқәткә һөрмәт қилишиңизни сораймиз.