Xitay, rabiye qadir xanimni qarilash üchün yene kitab neshr qilip chet'elde tarqatti

Uyghur pa'aliyetchilirining melum qilishiche, ötken ayda we mushu hepte ichide awstraliyediki bir meschit we réstoran aldida Uyghur milliy herikiti rabiye qadir xanimni qarilap yézilghan bir yeshik kitab bayqalghan. “Rabiye qadirning heqiqiy qiyapiti” namliq bu Uyghurche kitab, Uyghur pa'aliyetchilerning qoligha chüshkendin kéyin, ular kitabning aptor we neshr orginini sürüshte qilghan. Deslepki uchurlardin kitabning namelum ikki chet'ellik teripidin yézilghanliqi, kitabni neshr qilghan Time Marszelek Group dégen guruppining xitayning enxuy ölkisidiki bir neshriyat orni bilen alaqisi barliqi bayqalghan. Melum bolushiche, bu kitabning in'glizche nusxisi bir yil awwal torda bazargha sélin'ghan.

Melum bolushiche, kitabning Uyghurchisi tunji bolup, ötken ayning axiri awstraliyediki bir meschit we bir réstoranning aldida bayqalghan. Kitab namelum kishiler teripidin mezkur orunlargha qoyup qoyulghan. Meschit jama'iti kitabning Uyghurche ikenlikini bilgendin kéyin, ehwaldin awstraliyediki Uyghur pa'aliyetchilirini xewerlendürgen. Uyghur pa'aliyetchiler, kitabning munderijisi we qismen bölümlirini körgendin kéyin, buning rabiye xanimni qarilash meqsitide yeni siyasiy gherez bilen yézilghanliqidin xewer tapqan we kitabni yighip ekétip ehwalni dunya Uyghur qurultiyi bash katipi dolqun eysagha melum qilghan.

Qurultay rehberliri, kitabning aptori we neshr orginini sürüshte qiliwatqan mezgilde, yeni ötken jüme küni eyni kitabtin yene bir yeshik awstraliyediki bir türk meschitining aldida bayqalghan. Bu qétim meschit aldigha kitabni ekelgüchiler, meschit kamérasigha chüshüp qalghan. Meschit hey'etliri kaméra xatirisini Uyghur pa'aliyetchilerge tapshurghan. Pa'aliyetchiler körünüshke asasen, kitabni tarqatquchilarning xitay millitidin ikenlikini perez qilghan.

Ehwal heqqide yuqiriqi melumatlarni bergen dunya Uyghur qurultiyi bash katipi dolqun eysaning bildürüshiche, kitab aptorlirining ismi pawl lawrunus we aléksandir darlin bolup, bundaq ikki aptorning kimliki tor arxiplirida bayqalmighan. Dolqun eysaning qarishiche, kitabning xitayning dölet teshwiqat organliri teripidin yézilghanliqi we bésilghanliqi yaki zakaz qilin'ghanliqi shübhisiz.

Dolqun eysa bu heqtiki pozitsiyeside qurultayning, xitayning bu xil siyasiy gherezlik qilmishidin heyran qalmaydighanliqini we kitabning jem'iyetke bergüsi tesiridinmu endishe qilmaydighanliqini bildürdi. U sözide “Sherqi türkistan dawasi, heqiqet dawasi, herqandaq oydurma pakit we daghdughiliq hujum bu dawa bilen shughulliniwatqanlarning obrazini xunükleshtürelmeydu” dédi.

Dolqun eysa kitabning xitayning öz mentiqisi, yeni mustemlikichi meydani we diktator zéhniyiti bilen yézilghanliqini, kitabta ilmiyliq we obyéktipliqtin söz achqili bolmaydighanliqini, shunga kitabning köp sanliq xelq'ara jama'etni qayil qilalmaydighanliqigha ishinidighanliqini éytti. Dolqun eysa yene sherqi türkistan weziyitidin pütünley xewersiz we xitayning teshwiqat en'enisidin xewersiz kishilerning qaymuqup qalmasliqi üchün, xitayning bu qarilash herikitige qarita qurultayningmu tégishlik heriket élip baridighanliqini éytti, emma tepsilati üstide toxtalmidi.

Yuqirida xitayning rabiye xanimni yene qarilash üchün Uyghurche we in'glizche kitab neshr qilghanliqi we uni ashkara we yoshurun halda tarqitiwatqanliqi heqqide melumat anglattuq.