Doktor erkin ekrem: “ Shangxey hemkarliq teshkilati énirgiye qulubi ismi bar, jismi yoq teshkilat”

Ixtiyari muxbirimiz erkin tarim
2016.11.28
Erkin-Ekrem-tench-okyan.jpg Doktor erkin ekrem “Xitay, yaponiye we amérikining asiya-tinch okyan rayonidiki tirkishish weziyiti” dégen témida léksiye berdi. 2013-Yili 28-dékabir, istanbul.
RFA/Arslan

Türkiye dölet re'isi rejep tayyip erdoghanning özbekistan ziyaritidin qaytip kéliwétip ayropilanda bergen, türkiye shangxey ish birliki teshkilatigha némishqa kirmisun? dégen bayanati türkiyede munazire qiliniwatqan bügünki künde, shangxey hemkarliq teshkilati türkiyege tunji wezipini berdi.  Türkiye shangxey hemkarliq teshkilatigha eza dölet bolmay turughluq shangxey hemkarliq teshkilati énérgiye qulubining 2017-yilliq bashliqliqigha teyinlendi. Bu énérgiye qulubi re'islikining tunji qétim shangxey hemkarliq teshkilatigha eza bolmighan bir döletke bérilishi iken.

Shangxey énérgiye qulubi 2012-yili qurulghan bolup 12 ezasi bar iken.  Rusiye, hindistan,  xitay, qazaqistan we iran qatarliq döletler mezkur qulupqa eza döletler iken. Rusiye fédératsiyesi dölet re'isi wiladimir putin bu döletlerning énérgiye jehettin keng kölemde hemkarliq élip bérishi kéreklikini tekitligen we énérgiye qulubining ötken yilqi yighinida bu heqte qarar maqullan'ghan.

Shangxey hemkarliq teshkilati énérgiye qulubi bashliqliq wezipisini öz üstige alghan dölet bir yil boyiche shangxey hemkarliq teshkilati döletlirining énérgiye siyasitini belgilesh we ortaq maliye méxanizmining qurulushida, shundaqla shangxey hemkarliq teshkilatlirining énirgiyege meblegh sélish ishlirini teshkilleshte zor huquqqa ige iken.  Türkiye 2017-yilining axirighiche shangxey hemkarliq teshkilatining énirgiye qulubining re'isliki wezipisini öteydiken.

Tetqiqatchi yazghuchi erdoghan ependi shangxey ish birliki teshkilatigha eza döletliri diktatorluq tüzümi bilen bashquruluwatqan döletler ikenlikini, bularda insan heqliri yoqluqini, bundaq bir guruhqa eza bolushning türkiyege payda élip kelmeydighanliqini bayan qilip mundaq dédi: “ Eger biz, démokratiyege insan heq we hoquqlirigha hörmet qilidighan bir dölet bolimiz deydikenmiz, xelq'ara ittipaqlargha eza bolushta buni nezerge élishimiz kérek.  Shangxey hemkarliq teshkilatini bir yerde tutuwatqan nerse  diktator rus usuli, xitay usuli.  Axbarat erkinliki yoq, öktichiler türmige tashlinidighan bir tüzümdur. Bundaq nersilerni telep qilghan liderlerning xalaydighini shangxey hemkarliq teshkilatigha eza bolushtin ibaret.  Shunga türkiye eger démokratiyeni xalaydiken, yawopa birlikidin waz kechmesliki kérek.”

Türkiye istratégiyelik chüshenche inistituti türkiye, xitay munasiwetliri mutexessisi doktor erkin ekrem ependi, türkiye her qétim gherb elliri bilen munasiwiti yirikleshkende, shangxey hemkarliq teshkilatigha eza bolushni xalaydighanliqini dep qoyidighanliqini, emma uzun yildin béri gherb elliri bilen pütünlishish siyasiti élip bériwatqanliqini, buningdin waz kéchelmeydighanliqini bayan qildi.

Doktor erkin ekrem ependi  shangxey hemkarliq teshkilatining  türkiyeni énirgiye qulubining bashliqi qilip teyinlishining, yéngi yipek yoli istratégiyesi bilen munasiwiti barliqini, mezkur teshkilatning ismi bar, jismi yoq bir teshkilat ikenlikini bayan qildi. U, türkiyening bu siyasitining sherqiy türkistan dewasigha selbiy tesir körsitidighanliqini bayan qildi.

Türkiye hazir shangxey hemkarliq teshkilatining közetküchi di'alog shérikidur.

Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.