“Sherqiy türkistanning bügünki ehwali” dégen témida yighin ötküzüldi

Ixtiyariy muxbirimiz arslan
2017.02.21
prof-Ekrem-ariklioglu-sozde.jpg “Sherqiy türkistanning bügünki ehwali” témisida échilghan yighinda ghazi uniwérsitétining proféssori ekrem arkli'oghli söz qilmaqta. 2017-Yili 18-féwral, istanbul.
RFA/Arslan

18-Féwral shenbe küni merkizi istanbulgha jaylashqan türk dunyasi tetqiqatliri wexpining uyushturushi bilen, “Sherqiy türkistanning bügünki ehwali” dégen témida yighin ötküzüldi.

Yighin'gha türk we Uyghurlardin bolup 300 ge yéqin kishi qatnashti. Yighinda yéqinda Uyghur élini ziyaret qilip kelgen ghazi uniwérsitéti edebiyat fakultétining chaghdash (hazirqi zaman) türk til-edebiyat bölümi oqutquchisi, proféssor ekrem arkli'oghli söz qilip, Uyghurlarning hazirqi ehwali we duch kéliwatqan qiyinchiliqliri toghrisida toxtaldi.

Yighinda aldi bilen istiqlal marshi oqulghandin kéyin türk dunyasi tetqiqatliri wexpining telim-terbiye ishliri mudiri métin küse ependi échilish nutqi sözlidi. Métin küse ependi sözide, türk dunyasi tetqiqatliri wexpining “Sherqiy türkistan mesilisini eng muhim mesile dep qaraydighanliqi”ni bildürüp mundaq dédi: “Türk dunyasi wexpini qurush meqsetliridin biri bolsa sherqiy türkistan mesilisini küntertipke keltürüshtin ibarettur, merhum re'isimiz turan yazghan sherqiy türkistan mesilisini her waqit tilgha alatti. Biz türk dunyasi wexpi bolush süpitimiz bilen bu mesilige da'im köngül bölimiz, küntertipke keltürimiz, buningdin ilgiriki yillardimu, yeni merhum général mehmet rizabékin pasha sherqiy türkistan wexpining re'isi bolghan dewrde biz sherqiy türkistan wexpi bilen hemkarliq ichide sherqiy türkistan mesilisini küntertipke keltürüp turduq we buningdin kéyinmu küntertipte tutushni dawamlashturimiz”.

Proféssor ekrem arkli'oghli ependi Uyghur diyarini ziyaret qilghan bolup, u ürümchi, turpan, aqsu, atush, qeshqer, xoten qatarliq sheherlerni aylinip kelgen. U, Uyghurlarning ijtima'iy hayatidin chongqur tesirat alghanliqini bayan qildi.

Proféssor ekrem arkli'oghli, Uyghurlarning nahayiti méhmandost xelq ikenliki, türklerni chongqur hörmet qilidighanliqi, bahasi qimmet bolsimu türkiye mehsulatlirini köplep sétiwalidighanliqini bildürdi.

Proféssor ekrem arkli'oghli, Uyghur diyarida öz közi bilen shahit bolghan bezi heqsizliqlar toghrisida toxtaldi we Uyghurlarning heq-hoquqlirining mehrum qilin'ghanliqi, ularning nezerbend qilin'ghan hayatta yashawatqanliqini emeliy misallar bilen körsitip ötti.

Proféssor ekrem arkli'oghli ependi, özining türk ikenlikini bilgen onlighan Uyghurning uningdin oghlini türkiyege bille élip kétishni telep qilghanliqi, buningdin u, bu Uyghurlarning bésim astidin özi qutulalmighanliqi üchün oghlini bolsimu qutuldurush meqsitide türkiyege ewetishni xalaydighanliqini bildürdi.

Biz bu yighin toghrisida pikir-qarashlirini élish üchün sherqiy türkistan wexpining sabiq katipi shundaqla “Uyghur nét” torining bashqurghuchisi hamut köktürk we Uyghur ziyaliy abduréshit abdulhémit ependiler bilen söhbet élip barduq.

Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.