" Ху җинтав компартийә 17 ‏- қурултийида җяң земинниң тәсирини тазилашни мәқсәт қилиду "

• Мухбиримиз җүмәниң бу һәқтики толуқ мәлумати
• Download story audio

Буш, 2007 - йили 8 - июндики G 8 дөләтлири башлиқлири йиғинида, ху җинтао билән. AFP PHOTO

Һәр бәш йилда бир нөвәт ечилидиған хитай компартийисиниң 17 - қурултийи, бу йил 15 - өктәбир бейҗиңда ечилидиған болуп, бу йиғинда хитайниң кәлгүси бәш йиллиқ сиясий вә иқтисади пилани бекитилиду.

Франсийә агентлиқиниң, бейҗиң технологийә университетидики хитай сияси тәтқиқатчи ху шиңдуниң ейтқанлирини нәқил елип көрситишичә, ху, һазир пүтүн дуня хитайға диққәт қиливатқанлиқини билдүргән вә "хитай компартийиси зиддийәтләр билән толған җәмийәтни инақ җәмийәткә өзгәртиш үчүн тиришиватқан пәйттә елип берилидиған, партийә 17 ‏- қурултийи хитай үчүн елип ейтқанда бәк муһим иш" деди.

Хитай компартийиси 1921- йили қурулған болуп, һазирға қәдәр 73 милйон әза тәрәққй қилдурған , бу нөвәтлик йиғинға 2217 нәпәр вәкил қатнишиду.

Шен шө :"бу йиғинниң кечиктүрүлүши партийиниң ички қисмидики һоқуқ тәңпуңсизлиқидин келип чиққан"

Сәйшәнбә күни шинхуа агентлиқи, ху җинтавниң йетәкчиликидә ечилған бир нөвәтлик сиясий йиғинда хитай компартийиси партийә 17- қурултийиниң ечилиш вақти бу йил 10- айниң 15- күнигә бикитилгәнликини елан қилди.

Әсли бу йиғин 9 ‏- айларда ечилатти. Һазир канадада хизмәт қиливатқан сиясий тәһлилчи шен шөниң қаришичә, бу йиғинниң кечиктүрүлүп 10 -айға бекитилиши йәнила партийиниң ички қисмидики һоқуқ тәңпуңсизлиқидин келип чиққан икән.

Шен шө мундақ деди: "әмәлийәттә, хитай компартийисиниң бу хилдики йиғини көпинчә һалларда, өзиниң ички қисмидики һоқуқ тәңшәш елип беришни мәқсәт қилиду . Биз бу йиғинниң 9 - айларда ечилидиғанлиқини биләттуқ, әмма кечиктүрүлүп әмди 10- айниң 15 - күни ечилидиғанлиқи елан қилинди. Ишинимәнки, мушу җәрянда уларниң ички қисмидики һоқуқ тәңпуңлашмиған һәмдә ички қисимдики күрәш кәскин болуп кәткәнлики сәвәблик, улар йиғинниң кечиктүрүлүши билән ички қисимда бәзибир тәрәпләрдә һоқуқ тәңшәш елип барған."

Шен шө сөзидә йәнә, бурунқи рәһбәрләр сиясий мәнпәәт талишип күрәш қилған болса , һазирқи рәһбәрләрниң иқтисади мәнпәәт көзләйдиғанлиқини , шуңа һазир хитайда нурғун хиянәтчи әмәлдарниң барлиқини, мушундақ шараитта һәтта һакимийәтниң юқири қатлимидики рәһбәрләрниң пәрзәнтлириму мушу мәнпәәт талишиш чәмбирикигә киргәнликини көрсәтти вә " чоң җәһәттин елип ейтқанда бу тәрәптики тәңшәш мәнпәәт талишиш күришигә берип тақилиду" деди.

Тәһлилчиләр, партийә 17 - қурултийи арқилиқ ху җинтав өз орнини мустәһкәмләшни мәқсәт қилған

Һазир америкида яшаватқан, шихәнзә университетиниң сабиқ оқутқучиси, сияси көзәтчи илшат әпәнди хитай коммунистлириниң әнәниси буйичә елип ейтқанда, әмәлийәттә бир хитай коммунист һоқуқ сәһнисигә чиққанда өмриниң ахириғичә һоқуқта турушни халайдиғанлиқини, гәрчә пенсийигә чиққан тәқдирдиму һакимийәт ишлириға пәрдә арқисда туруп йетәкчилик қилишни халайдиғанлиқини ху җинтавниң сабиқ дөләт рәиси җяң земинниң тәсирини тазилашни мәқсәт қилидиғанлиқини көрсәтти.

Җәнуби хитай сәһәр гезитидә көрситилишичә, 17 - қурултай партийә вә мәркизи һәрбий комитетиниң башлиқи ху җинтав, баш министир вен җябав, муавин министир зең чиңхуңниң ядролуқидики рәһбәрликни қоллашни тәшәббус қилидикән.

Хәвәрдә көрситилишичә, бу нөвәтлик йиғиндин кийин хитай компартийиси сиясий бюросиниң әзаси, мәркизий интизам тәкшүрүш комитетиниң баш секретари ву гуәнҗең, сиясий бюро әзаси логән қатарлиқлар сиясий бюроға киргүзүлмәслики мумкин икән.

Бу җәһәттә сиясий көзәтчи илшат әпәндиму юқириға охшаш қарашни оттуриға қойди. Тәһлилчиләр, бу нөвәтлик партийә 17 - қурултийидин кийин ху җинтав өз қоллиғучилирини юқири орунларға қоюш арқилиқ өз һоқуқини мустәһкәмләп йәнә кәлгүси бәш йил һоқуқ игиләп турушини мәқсәт қилғанлиқини илгири сүрүшмәктә.

Хитай компартийиси сиясий бюросида 9 даимий әза бар болуп , буларниң арисидики муавин министир хуаң җу бу йил 6- айда рак кесәл билән аләмдин өткәндин кийин 8 орун қалған . Мәлум болушичә, хитай компартийиси мушу нөвәтлик йиғинда сиясий бюрониң әзалиридин бир нәччини алмаштуридикән. (Җүмә)