Xitay kommunistik partiyisining 17 ‏- qurultéyidin burunqi alametler(2)

• Muxbirimiz welining bu heqtiki toluq melumati
• Download story audio

Xu jintaw, wén jyabaw we zéng chingxonglar 3 - ayning 16 - künidiki, xitay memliketlik xeliq qurultiyining yépilish murasimida. AFP Photo

Xitay kommunist partiyisining chong qurultéyi her besh yilda bir qétim échilidu. Her qétim échilishtin burun , siyasiy köz qarishi kommunist partiye bilen oxshash bolmighan dölet puqralirini qattiq basturup kéliwatidu. Emdi, kéler ayda 17 ‏- qurultay échilish aldida turghanda yene, xitay kommunist partiye siyasiy byurosining ezasi, kommunist xitay hökümitining jama'et xewpsizlik ministiri ju yungkang kommunist partiyining dölet ichi we sirtidiki düshmenlirige qattiq zerbe bérip jem'iyetni tinchlandurush pilanini élan qildi.

Ju yungkang bu heqte qilghan sözide, bolupmu shinjang, tébet qatarliq jaylardiki musteqilliq heriketlirige qattiq zerbe bérishni alahide tekitlidi. Mulahizilerge qarighanda , hazir xu jintaw bir munche qéyin mesilige duch kelgen.

4 ‏- Xu jintawning 'iz basar belgilesh' jehette qéyin mesilige duch kéliwatqanliqi

'Yéngi esr zhurnili'da élan qilin'ghan "on yettinchi qurultay we iz basarni qanunlashturush krizisi" dégen obzorda bayan qilinishiche, xu jintaw hazir 'iz basar belgilesh' jehette qéyin mesilige duch kéliwatidu. Kommunist partiyining nizamnamisida, gerche partiye qurultéyi partiyining eng aliy hoquqluq orgini dep belgilen'gen bolsimu, emma emeliyette partiye qurultiyida peqet aldin teyyarlan'ghan séhirlik 'oyunlar' sehnide oynilip daghdugha qilinidu. 'Wekil' lerning aldin yadliwalghan tékistlerni oqup bildürgen xoshametliri téléwizorda körün'gende, xelq ulargha lenet oquydu. Bundaq qurultayda asasen, eng nopuzluq kishiler we 5 yildin kéyin siyasiy sehnige chiqidighan 'izbasarlar' özini körsitidu.

Mezkur obzorda bayan qilinishiche, jungxu'a xelq jumhuriyiti qurulushtin burun, xitay kommunist partiyi'isning bashliqlirini sowét ittipaqi moskwadin belgileytti. Kéyin mawzédung özi belgileydighan boldi. U ikkini belgilep, her ikkilisini özi yoqatti. Uningdin kéyin déng shawpingmu özining ikki iz basarini yoqitip, jang zéminni belgilidi. Emma jang zémin özining iz basarini belgiliyelmidi, chünki déngshawping uning iz basari xu jintaw bolidighanliqini aldin belgilep qoyghan idi.

Mustebitlerning 'qurultay' , 'saylam' dégen shekillerdin paydilinish neyrenglirige warisliq qilghan xu jintaw, 17 ‏- qurultay échilishtin burun élan qilin'ghan 2217 neper qurultay wekilining ichige, siyasiy byuroning hazirqi 8 neper da'imiy ezasidin bashqa , dölet kabiniti ichki ishlar ministirliqining ministiri zéng senning oghli zéng chingxung, herbi qomandan yétishtürüsh institutidiki général wuning oghli wu banggo, yéza igilik mi'istirliqining mu'awin ministiri lyu ruylungning qizi lyu yendung, sabiq mu'awin bash ministir bo yiboning oghli bo shiley, tashqi ishlar ministirliqining partiye guruppa bashliqi xu'ang jénning köy'oghli dey binggo, xubéy ölkisining bashliqi tyen yingning oghli tyen chéngping, sabiq xelq qurultiyining mu'awin bashliqi shi jungshünning oghli shi jinping, mashinisazliq minisitirliqining ministiri ju jennenning oghli ju shawchu'en ... Qatarliq peqet qandashliq munasiwitige tayinipla döletning bayliqlirini texsi'imliwalghan kishilernimu kirgüzgen. Xu jintaw hetta déng shawpingning oghli déng bufang, qizi déng nen, lyu shawchining oghli lyu yu'en, chén yining oghli chén xawsu, xu yawbangning oghli xu déping qatarliqlarnimu bu isimlikke kirgüzüshni untup qalmighan. Xu jintaw bu arqiliq sabiq kommunist emeldarlirining 'qandashliq tori' ni shekillendürgen.

Mezkur obzorda bayan qilinishiche, gerche xu jintaw 'qurultay' , 'saylam' dégen shekillerdin paydilinishqa her qanche köp tiriship baqqan bolsimu, emma xu jintawning kishini qayil qilalighudek chong netijisi yaki nopuzi bolmighanliqtin, uning hazir iz basar belgileshke iqtidari yetmeywatidu. Qurultay wekilliri isimlikide jang zéminning nami bolmighanliqimu iz basar belgilesh jehettiki ichki urushning inkasi.

5 ‏- Mingdin artuq dangliq ziyaliylar, adwokatlar ochuq xet élan qilip erkinlik telep qilghanliqi

B b s ning bayan qilishiche, xitay kommunist partiyisining 17 ‏- qurultéyi échilishtin burunqi bundaq weziyette, 8 ‏- ayning axirida, xitayda mingdin artuq dangliq ziyaliylar, adwokatlar imza qoyup ochuq xet élan qilip, kommunist partiyidin özining burunqi wedilirige emel qilip, olimpik musabiqsidin burun erkinlikni yolgha qoyushni, kishilik hoquqqa hörmet qilishni, kishilerning pikir ‏- bayan erkinlikini, intérnét erkinlikini yolgha qoyushni, qisqisi 'éghiz xataliqi' dégen jinayetni emeldin qaldurushini telep qildi.

Bu hazir kommunist partiye bilen xelq otturisidiki jiddiy qarimu-qarshiliqning ipadisi.

6 ‏- Xitayda milletchilikning ewj éliwatqanlighi

Közitish zhurnilida élan qilin'ghan 'xitayda ewj éliwatqan milletchilik tetür éqimi' dégen obzorda bayan qilinishiche, chong quruqluqta hazir xitay milletchiliki yuqiri pellige kötürülmekte. Xitayda hazir ewj éliwatqan xitay milletchilikining bir alahidiliki 'özi bilen oxshimighan milletlerni xitaylashturush' arqiliq insi'aniyet dunyasidiki ilghar medeniyetlerni chetke qéqishqa urunushtin ibaret.

Xongkongda élan qiliniwatqan mulahizilerge qarighanda, hazirqi xitay milletchilik esebiyliki , birinchidin, siyasiy bilen dinni birleshtürgen ' kungzichiliq sotsiyalizmi' qurup, bu arqiliq insaniyettiki bashqa ilghar medeniyetlerni chetke qéqish؛ ikkinchidin, iqtisadiy pa'aliyetlerni siyasiylashturush arqiliq dölet bayliqini we chet'eller bilen shirikliship tereqqi qildurulghan igilikni özining xususiy mülkige aylanduruwélish؛ üchinchidin, urush wehimisi peyda qilish arqiliq kommunist partiyining herbiy küchini ashurush؛ tötinchidin ma'arip saheside balilargha xitay milletchilikini singdürüsh, bashqa milletlerning til -yéziq we medeniyet en'enilirini weyran qilish؛ beshinchidin, xitay millitining millet gewdisini tekitlesh arqiliq bashqa milletlerni assimilatsiye qilishni tézlitish؛ altinchidin, idé'ologiye saheside térrorchiliq tuyghusini peyda qilip, dunya medeniyitining erkinlik rohini cheklesh, esebiy solchilargha tayinip puqralargha xalighanche qalpaq kiygüzüsh, bednam toqup zerbe bérish qatarliqlardin ibaret. Hazir xitayda ewj éliwatqan bundaq xitay milletchilikining mezmunliri kommunist hökümiti tarqatqan höjjetlerde ipadilinidu. (Weli)