Хотән ислам һөкүмитиниң малийә министири шир әлихан һаҗим сәуди әрәбистанда яшиған

1931- Йили уйғур елиниң қумул вилайитидин башланған хәлқ қозғилиңи хотән хәлқиниму инқилаб мәйданиға киргүзгән болуп, шир әлихан һаҗим әнә шу вақиттики хотән инқилабиниң пидаийлиридин бири иди.
Мухбиримиз өмәрҗан тохти
2009.02.25

"Түркистанда өткән мәшһур шәхсләр" дегән әсәрниң аптори муһәммәд қасим һаҗим мәзкур әсиридә шир әлихан һаҗим тоғрулуқ мунуларни язған: " шир әлихан һаҗим 1888- йили уйғур елиниң хотән шәһәр ичидә дуняға кәлгән болуп, иптидаий тәлимини хотән шәһири ичидә пүттүргән икән. Шир әлихан һаҗим хотәндә башланған хәлқ инқилабиға актип қатнашқанларниң бири болуп, шу вақиттики инқилабта көрсәткән қәһриманлиқи сәвәблик йеңи қурулған хотән миллий һөкүмити тәркибидики қораллиқ күчләрдин чоң бир пирқиниң пирқә қоманданлиқиға көтүрүлгән, кейинчә йәкән шәһириниң вақитлиқ һакимлиқини қилиш билән бир вақитта хотән миллий һөкүмитиниң малийә ишлири министири болған."

Шир әлихан һаҗимниң муһаҗирәттики һаяти

Муһәммәд қасим һаҗим шир әлихан һаҗимни тонуштуруп мундақ деди:" шир әлихан һаҗим әсли хотәнлик болуп, муһәммәд әмин буғра һәзритимниң инқилабида биргә болған. Муһәммәд әмин буғра һәзритим кәшмиргә чиққан вақтида биргә чиққан, лаһор қатарлиқ шәһәрләрни айлинип афғанистанға биргә барған. Чүнки уйғур елидә партлиған хәлқ инқилаби түрлүк сәвәбләр түпәйли мәғлуб болуп, хотән районини туңганлар ишғал қилғандин кейин, шир әлихан һаҗим 1933- йили бүйүк инқилабчи муһәммәд әмин буғра қатарлиқ кишиләр билән биргә вәтәндин айрилишқа мәҗбур болған. 1934- Йили шир әлихан һаҗим мәрһум муһәммәд әмин буғраниң буйруқиға асасән хотәнни ишғал қилип турған туңганлар билән сөһбәтлишиш үчүн мәхсус вәкил қилип әвәтиду. Лекин бу сөһбәт көзлигән нишандин хелибәк йирақ болғанлиқтин нәтиҗисиз қалиду. Шуниң билән шир әлихан һаҗим муһәммәд әмин буғраниң иҗазити билән һиндистандин айрилип мәккигә қарап йол алиду. Шир әлихан һаҗим мәккигә кәлгән вақитларда хоҗинияз һаҗимниң һәрби әмәлдари генерал мәһмуд муһитиму сәуди әрәбистаниға йетип келиду вә улар учришиду. Һәҗ пәрзини ада қилип болғандин кейин, улар һәммиси истанбулға қайтиду. Мәһмуд муһити японийигә һиҗрәт қилмақчи болуп шир әлихан һаҗимни өзи билән биргә елип кетиш тәклипини қойғанда, шир әлихан униңға қошулмайду вә мәһмуд муһитини токйоға йолға селип қоюп, истанбулдин сәуди әрәбистаниға қайтип келиду."

Шир әлихан һаҗимниң вапати

Шир әлихан һаҗим мәдинә мунәввәрә шәһиридә һаятиниң ахириғичә яшаш җәрянида, уйғур елиниң хотән инқилабиға мунасивәтлик һәр қандақ мәсилиләрдә худди җанлиқ қамусқа охшаш тирик шаһид иди. Шир әлихан һаҗим сәуди әрәбистаниниң мәдинә мунәввәрә шәһиридә вапат болған икән.

Пикир қошуң

Радиониң ишлитиш шәртлиригә асасән, пикирлириңиз тәкшүргүчиләр тәрипидин тәстиқлиниши вә мувапиқ дәриҗидә тәһрирлиниши түпәйли, тор бәттә дәрһал пәйда болмайду. Сиз қалдурған мәзмунға әркин асия радиоси җавабкар болмайду. Башқиларниң көз қариши вә һәқиқәткә һөрмәт қилишиңизни сораймиз.