Shwétsiye axbaratliri adil heqqide uchur bermekte

• Muxbirimiz yalqunning bu heqtiki toluq melumati
• Download story audio

Adil hakimning bir tuqqan qérindishi bilen didar körushken körünüsh. RFA Photo

Gu'entanamo türmisining sabiq tutquni adil shwétsiyige kélip siyasiy panahliq tiligendin biri shwétsiye axbaratliri uning hayati we teqdiri heqqide toxtimay uchur bérishke bashlidi .Bularning ichide shwétsiye döletlik axbarat wastilirimu we yerlik axbaratlarmu bar, bolupmu shwétsiye hökümitining rayini ipadileydighan eng nopuzluq gézit bolghan "kündilik yéngiliqlar"géziti, shwétsiye döletlik radi'osi p1 qanili, shwétsiye döletlik téléwiziyisining 4 ‏ - qanili,"stokholim sheher géziti", "métro" qatarliq axbarat wasitilirining bergen uchurliri shwétsiye da'iriside Uyghurlarning we Uyghur mesilisining tunulushida tesiri alahide zor boldi.

Gerche bu uchurlarning hemmisi dégüdek adilning béshigha kelgen bexitsizlikler we uning naheq tartqan külpetlirini teswirleshni asasiy yölinish qilghan bolsimu, emma buninggha yandashqan halda Uyghurlar heqqidiki chüshenchiler, Uyghur mesilisining tüp yiltizi we Uyghurlarning hazirqi insan heqliri ehwalliri qatarliqlarmu teswirlen'gen. Adil heqqidiki bu xewer - uchurlarning asasi mezmunini yighinchaqlighanda töwendikidek 3mezmun'gha merkezleshken.

1 - Mezmunda, adildin ibaret bu Uyghur yigitining kimlik arqa körünüshi, uning pakistan we afghanistanlargha kélip qélishining négizlik sewebliri qatarliqlar özining bergen melumatliri asasida teswirlen'gen . - 2Mezmunda adil qatarliq Uyghur yigitlirining pakistanda qebile kishiliri teripidin qolgha chüshüp amérika eskerlirige 5ming dollargha sétilghanliqliridin tartip afghanistan qendihar türmisidiki kechürmishliri, gu'entanamo türmisidiki 4 yilliq hayati we kéyin qandaq qilip albaniyige orunlashturulghanliqliri qatarliqlar sözlen'gen. 3 - Mezmunda asasen Uyghurlarning milliy kimliki, jughrapiyilik jaylishishi, medeniyet arqa körünüshi, nopus ehwali, 11 - séntebir weqesidin kiyin xitay hökümitining Uyghurlargha qaratqan assimiyliyatsiye siyasiti, Uyghur élide kündin - kün'ge nacharlishiwatqan insan heqliri ehwalliri qatarliqlar yézilghan.

Adilning shiwétsiyilik adwokati stén ependi 7 - yanwar küni shwétsiye téléwiziyisi 4 ‏ - qanilining ziyaritini qobul qilghanda mundaq deydu "Uyghurlar xitayning gherbi rayonida yashaydighan türki til séstimisidiki musulman xelqlerning biri, ular yéqinqi yillardin biri xitay hökümitining qattiq kontrolluqida türmilerge tashlinip, qattiq qiynashlargha duch kéliwatidu. Adil bolsa ene shu Uyghurlarning biri. U turmush yoli izdep bala - chaqilirini tashlap pakistan we afghanistanlargha kelgen, kéyin naheq tutqun qilinip gu'entanamo türmiside 4 yilliq mehbus hayatini ötküzgen.

Shwétsiye axbaratliridiki uchurlardin melum bolushiche, shwétsiye köchmenler idarisining adilning siyasiy panahliq ishlirigha tutqan pozitsiyisi hazirche kishiler oylighandek ijabiy tüste bolmighan, emma kishilerning perez qilishiche, shwétsiye axbaratlirida bériliwatqan adil we Uyghurlar heqqidiki xewer - uchurlarning köpiyishi adilning shwétsiyide panahliq élishigha türtke bolalaydiken. Shwétsiye axbaratliridiki inkaslardin qarighanda, shwétsiye köchmenler idarisi bilen shwétsiye hökümiti ottursida gu'entanamo türmiside qamaqta yatqan qalghan 17 Uyghurni shwétsiyige orunlashturush yaki orunlashturmasliq heqqide munazire boluwatqanliqi melum. (Yalqun)