Amérika, xitaygha eydizning aldini élish üchün 30 milyon dollar yardem qilmaqchi

• Muxbirimiz peridening bu heqtiki toluq melumati
• Download story audio

Amérika tashqi ishlar ministirliqining dunyadiki eydiz ishliri ishxanisi mes'uli randal tobiyas we birleshken döletler teshkilati eydiz komitétining ijra'iye mudiri pétér pi'ot birlikte seyshenbe küni béyjingda, amérikining kelgüsi 3 yil ichide, xitay hökümitining eydiz késilining aldini élish ishlirigha yardem qilish üchün 35 milyon amérika dolliri yardem puli béridighanliqini jakarlidi.

Amérika hökümitining xitaygha qilghan, eydiz késilining aldini élish jehettiki yardem programmisi 2002 - yili bashlan'ghan bolup, hazirghiche bolghan ariliqta amérika xitayning xéylongjyang ölkisige eydiz késilini tekshürüsh ponkitidin 15 ni qurup berdi. Shundaqla xitay hökümitimu kelgüsi 5 yil ichide eydizning aldini élish we dawalash türi üchün 611 milyon amérika dollar pul ajritishqa wede bergen.

Xitaydiki eydiz bimarlirining sani hökümet élan qilghandinmu köp

Xitay hökümet da'iriliri élan qilghan xitaydiki eydiz wirosi bilen yuqumlan'ghuchilarning sani 840 ming. Emma xelq'aradiki eydiz mutexessisliri emeliy sanning buningdin köp jiq ikenlikini, hetta xénen ölkisining özidila 90 - yillarda qan sétish sewebidin eydiz wirusini yuqturuwalghan bimarlarning 1 milyondin ashidighanliqini tekitligen.

Shundaqla ötken hepte, bir xitay mutexessisi, eger xitay hökümiti 100 milyondin ashidighan köchme nopus arisida eydizning tarqilishini kontrol qilmisa, u chaghda xitayning chong eydiz apitige duch kélidighanliqini agahlandurghan idi.

Uyghur élining eydiz ehwali xitay boyiche ikkinchi orunda

Xitaydiki eydiz weziyitining nachar bolushigha egiship, Uyghur élining eydiz ehwalimu kishini chöchütmekte. Hazir Uyghur éli eydiz ehwalining éghirliqi jehette, xitay boyiche ikkinchi orunda turidu. Uyghur élidiki hashar we eydiz qatarliqlarni öz ichige alghan bir yürüsh mesililerni kanada hökümiti we kishilik hoquq teshkilatlirigha izchil tekitlep kéliwatqan kanada Uyghur birleshmisining re'isi memet toxti bu heqte radi'omizning ziyaritini qobul qilip, xitay hökümitining eydizge tutqan pozitsiyisi heqqide toxtaldi.

Xelq'araning xitaydiki eydizge bolghan yardimi

Nöwette xitay hökümitige eydizning aldini élish üchün yardem puli ajritiwatqan dölet we teshkilatlar xéli köp bolup, bularning arisida amérika, birleshken döletler teshkilati we awstraliye qatarliqlar asasliq yardem qilghuchi dölet we teshkilatlardur. Shundaqla awstraliye hökümiti yéqinda, Uyghur élidiki eydizning aldini élish pa'aliyetliri üchün mexsus pul ajratqan idi. Bu pullarni xitay hökümitining ishlitishke tégishlik jaylargha toghra ishletken yaki ishletmigenliki üstide toxtalghan memet toxti ependi buninggha guman bilen qaraydighanliqini bildürdi.

Xitay hökümiti ötkenki 2-3 yildin buyan eydiz késilining aldini élish ishlirigha qarita awalqigha qarighanda bir qeder köp küch chiqirip kelgen bolup, xitay da'iriliri 2003 - yili 9 - ayda yézilardiki we sheher ichidiki iqtisadiy yaxshi bolmighan eydiz bimarlirini heqsiz dawalaydighanliqini jakarlidi shundaqla 2004 yili mu'awin bash ministir wuyining rehberlikide eydizning aldini élish komitétini tesis qildi.

Xitayning eydizge tutqan pozitsiyisi

Ziyaritimiz dawamida memet toxti ependi yene, xitay hökümitining eydizning aldini élish üchün téximu ünümlük charilerni qollunushi lazimliqini bildürüsh bilen birge, Uyghur élidiki zeherlik chékimlik sewebidin tarqiliwatqan eydiz késilini bir terep qilish mesililiride toxtaldi.

Amérika hökümiti xitaydiki eydiz ehwaligha yéqindin köngül bölüwatqan bolup, amérika xelq'ara istratégiye tetqiqat merkizi bu yil 4 - ayda xitaygha mexsus bir guruppa wekiller ömikini tekshürüshke ewetken. Shundaqla ular yéqinda, bu heqte mexsus doklat élan qilip, Uyghur élidiki eydiz ehwaligha alahide köngül bölüsh lazimliqini otturigha qoyghan. (Peride)