Хитай вә уйғур елидики әйдиз вируси билән юқумланған балиларниң әһвали еғир болмақта (2)

• Мухбиримиз меһрибанниң бу һәқтики мәлумати
• Download story audio

Хитай һөкүмити тәрипидин берилгән мәлуматларға қариғанда, һазир хитайда аписи яки дадисидин айрилған 15 яштин төвән әйдиз йетимлири сани тәхминән 76 миң болуп, әйдиз кесилигә учраватқан балилар сани күнсери көпийишкә башлиған.

Йеқинда хитайниң кейинки әвлатларға көйүнүш хизмәт комитети тәрәққият мәркизиниң мудири сүн җигаңму хитайдики әйдиз кесилиниң тәсиригә учраватқан балилар саниниң барғансери көпийиватқанлиқини һәмдә әйдиз кесили тәсиригә дуч келиватқан бу балиларниң күндилик һаятида түрлүк кәмситиш вә бесимларға дуч келип, роһий җәһәттә интайин чүшкүн һаләттә қалғанлиқини мәлум қилған.

Әйдиз кесилиниң тәсиригә учраватқан балилар дегинимиз, нормалда ата - аниси әйдиз кесили билән өлүп кәткән әйдиз йетимлиридин башқа йәнә, аилисидә аписи яки дадиси әйдиз вируси билән юқумланған яки өзи әйдиз вируси билән юқумлинип қалған балиларни өз ичигә алиду.

Хитайдики әйдиз йетимлири әң көп болған җай хенән болуп һесаблиниду

90 - Йиллардин буян, хитайниң хенән өлкисидики әйдиз кәнтидә йүз бәргән әһваллар йәни нурғунлиған деһқанларниң намратлиқ сәвәбидин азғинә пул үчүн қан сетиш җәрянида әйдиз кесилини өзигә юқтуривалғанлиқи мәтбуатларда ашкариланғанда, пүтүн дуняни зил - зилиға кәлтүргән.

Бүгүнки күнгә кәлгәндә, шу әйдиз бимарлири өлгәндин кейин, йетим қалған балилар сани күнсери көпийип,хитайдики әйдиз кесили тәсиригә дуч келиватқан балиларниң омуми сани 2 милйонға йәткәнлики пәрәз қилинмақта.

Уйғур елидики әйдиз бимарлири бундин кейин һәссиләп көпийиши мумкин

Гәрчә аптоном районлуқ сәһийә назарити әйдиз бөлүми мәсули һазир уйғур елидики әйдиз кесилиниң тәсиригә учраватқан балилар санини наһайити аз дәп билдүргән болсиму, нйо-йоркта турушлуқ әйдиз мутәхәссиси муһәммәт имин әпәнди " мутләқ сан бойичә һисаблиғанда әлвәттә аз көриниду, лекин нисбәт бойичә һисаблиғанда, уйғур елидики әйдиз кесилиниң тәсиригә учраватқан балилар сани йәнила көп, һәмдә бундин кейин бу сан техиму бәк көпийиши мумкин " дәп билдүрди.

Әйдиз кесили түпәйлидин түрлүк бесимға дуч келиватқан балилар

Әйдиз паалийәтчилириниң мәлум қилишичә, һазир җәмийәттә әйдиз кесилиниң тәсиригә учриватқан йәни аилисидә аписи яки дадиси әйдиз болуп қалған, яки ата - анисидин айрилип йетим қалған, вәяки өзи әйдиз вируси билән юқумланған балилар өсүп йетилиш җәрянида һәр хил кәмситиш вә бесимларға дуч кәлмәктә.

Мәсилән 2004 - йили язлиқ тәтилдә бейҗиңдики оқуғучилар лагириға қатнашқан ата -анисиз қалған әйдиз йетимлири, гәрчә өзлири әйдиз вируси билән юқумланмиған болсиму, йәнила кәмситишкә учрап, һәтта бейҗиңдики меһманханида йетиш һоқоқиғиму еришәлмигән. Бу хил сәвәбләр түпәйлидин, әйдиз кесилиниң тәсиригә учриған бәзи балилар роһи җәһәттин наһайити чүшкүн һаләттә болуп, һәр заман өзини башқилардин төвән көридиған болуп қалған, йәнә бәзилири болса, җәмийәтниң өзлиригә болған наһәқ муамилисини көргәндин кейин, қәлби нәпрәткә тошуп, һәр заман башқилардин өч елишнила ойлайдиған болуп қалған. Мәсилән, бәзи бир әйдиз йетимлири биләклиригә " чида, өч ал, өлтүр " дегәндәк сөзләрни оюп чекивалидиған әһвал давамлиқ учриған.

Хитай һөкүмити әйдиз йетимлиригә көңүл бөлүштә, әмәлий чарә - тәдбирләрни қоллиниши керәк

Гәрчә хитай һөкүмити, йеқинқи йиллардин буян әйдиз кесилиниң алдини елишқа илгирикидин бир қәдәр җиддий қараватқан болсиму, улар балилар арисидики әйдиз мәсилисигә дегәндәк көңүл бөлмигән.

Дуня сәһийә тәшкилатиниң балилар фонди җәмийити әйдиз мәсилиси мутәхәссислири : " хитай һөкүмити әйдиз вируси билән юқумланған балилар дуч келиватқан мәсилиләрни тоғра бир тәрәп қилип, әйдиз йетимлиригә көңүл бөлүштә, әмәлий чарә - тәдбирләрни қоллиниши керәк, уларға йеқиндин көңүл бөлүши керәк, хитай һөкүмити та һазирғичә техи әйдиз вируси билән юқумланған балилар саниниң зади қанчилик икәнликиниму ениқ билмәйду" дәп әйиблимәктә.

Әйдиз әвлатлири дуч келиватқан йәнә бир чоң мәсилә

Йеқинда радиомизниң зияритини қобул қилған "хәлқара бихәтәр қан елиш тәшкилати" ниң рәиси җеф әпәнди мәзкур тәшкилат әзалириниң йеқинда хитайдики әйдиз апити әң еғир болған хенән өлкисигә берип тәкшүрүш елип барғанлиқини һәмдә бундин кейин хитайниң башқа өлкилиригиму берип тәкшүрүш елип баридиғанлиқини вә өзлириниң бундин кейин, хитайниң хенән өлкисидин башқа җайлириғиму берип, қан понкитида ишлигүчиләрни тәрбийиләш вә йетилдүрүш хизмити елип бармақчи болуватқанлиқини билдүрди:

"Биз аптобусқа олтуруп бу өлкидики пүтүн дохтурханиларни бир бирдин зиярәт қилип чиқтуқ, биз йәнә, көплигән қан елиш понкитлириға берип әмәлий әһвалларни игилидуқ. Хитай сәһийә министирлиқи һазир бизниң һәрқайси җайларға берип тәкшуруш елип беришимизға мақул болди, биз һазир қан елиш вә қан бериштә обдан контрол қилиш шундақла қанниң сүпитиниң яхши болишиға капаләтлик қилиш һәққидә сестимилиқ тәрбийиләш вә йетилдүрүш хизмити елип бармақчи"

Даңлиқ әйдиз паалийәтчиси хуҗяниң билдүришичә, һазир хитайда әйдиз вируси билән юқумланған балилар дуч келиватқан йәнә бир чоң мәсилә, улар үчүн мәхсус ясалған дориниң кәм болуватқанлиқи икән. Униң үстигә әйдиз кесилигә гириптарболған балиларни давалайдиған мәхсус дохтурму йоқ дийәрлик икән. Шуңа мәйли давалаш җәһәттә болсун, яки дора ичиш җәһәттә болсун, һечқандақ үнүмлүк нәтиҗиләр көрүлмигән. (Меһрибан)