Xitay hökümiti 18 - qétimliq dunya eydiz künide nurghun wedilerni berdi

• Muxbirimiz méhribanning bu heqtiki melumati
• Download story audio

Doqturxanida qan arqiliq HIV yuqtruriwalghan anidin tughulghan 4 yashliq sun wéylin 28-noyabir küni anisi bilen be'ijingda.. AFP

Bu yilqi dunya eydiz künining yétip kélishi bilen, xitay dölet kabinéti béyjingda mexsus axbarat élan qilish yighini achti hemde mezkur yighinda, xitayning yuqiri derijilik hökümet emeldarliri muxbirlarning xitaydiki eydiz mesilisi heqqide sorighan türlük su'allirigha jawab berdi.

Xitay da'iriliri kishilerning qan arqiliq késel yuqturiwalghanliqini étirap qildi

Xitay sehiye ministirliqining bashliqi gawchang muxbirlarning su'allirigha jawab bérishte, xitaydiki eydiz wirusi bilen yuqumlan'ghanlar arisida texminen 7 ming ademning mezkur késelni qan arqiliq yuqturuwalghanliqini bildürgen hemde bu xil ehwalning heqiqeten doxturxanilarda yüz bergenlikige iqrar bolghan.

Béyjingda échilghan bu qétimqi axbarat élan qilish yighinida, xitay hökümiti eydiz wirusining doxturxanilarda qan bérish arqiliq yuqiwatqanliqigha iqrar qilish bilen bir waqitta, "2010 - yiligha barghanda xitaydiki eydiz wirusi bilen yuqumlan'ghanlar sanini 1 milyon 500 ming etrapida kontrol qilip turimiz " dep nurghun wedilerni qilghan.

Béyjingda échilghan bu qétimqi axbarat élan qilish yighinida, xitay sehiye ministirliqining bashliqi gawchyang xitay hökümitining bundin kéyin doxturxanilarda qan bérish we qan sélish tüpeylidin eydiz wirusi bilen yuqumlan'ghanlarni heqsiz dawalaydighanliqini hemde eydiz yétimliri üchün heqsiz oqush qatarliq siyasetlerni yürgüzidighanliqini alahide tekitligen.

Bimarlarning inkasliri

Radi'omizning ziyaritini qobul qilghan 95 - yili tughut üstide qan salghanliqtin eydiz wirusini özige yuqturiwalghan xénenlik li shigé isimliq bir ayal "xitay hökümiti yillardin buyan eydiz wirusini 'zeherlik chékimlik, pahishe we qalaymiqan jinsi munasiwet arqiliq yuqidu' dep qarap kelgen. Ular yene 'bir qisim kishiler ölchemsiz qan ponkitlirigha bérip qan sétish arqiliq yuqturuwalghan' dep eydiz wirusining hökümetke qaraydighan doxtur xanilardimu qan bérish we qan sélish jeryanida yuqidighanliqigha iqrar bolmay kelgen. Bu qétim mesilini ochuq - ashkara étirap qilishini, bir ilgirilesh dep qarisaq bolidu" dep bildürdi.

Ziyaritimizni qobul qilghan bu eydiz bimari xitay hökümitining siyasiti bilen emeliy herikitining dawamliq bir- birige maslashmaydighanliqini tekitlep, " bu qétim hökümet eydiz mesilisi heqqide yéngi siyasetlerni békitip, nurghun wedilerni qilghini bilen, men némishqidur yenila gumanliq köz qarashtimen. Chünki quruq siyasetni békitip qoyup, uni toluq ijra qilmisa yenila oxshash. Mesilen, hökümet eydiz bimarlirini heqsiz oqutimiz deydu, lékin bu bichare balilar qaysila mektepke barsa, kemsitilip hetta qobul qilinmaydu. Ular mektepke kirish üchün, ilaji yoq yurt atlap, isim familisini yoshurushqa mejbur boliwatidu" dep bildürdi.

Uyghur élidiki ehwal

Xitay agéntliqi teripidin bérilgen melumatlarda, yéqinqi yillardin buyan Uyghur élidiki eydiz wirusining tarqilish sür'itining intayin tizlep kétiwatqanliqi melum qilin'ghan bolsimu, mezkur jayda eydiz wirusining tarqilishida asasiy seweb qan bérish yaki qan sétishtin emes belki zeherlik chékimlik tüpeylidin - dep körsetmekte.

Lékin Uyghur élidiki eydiz mesilisi heqqide izchil tetqiqat élip bériwatqan nyu-yorktiki méditsina tetqiqatchisi muhemmet imin ependi bashqiche közqarashta bolup, u, Uyghur élidiki doxturxanilardimu qan sélish we qan bérish arqiliq eydiz wirusini yuqturuwélish éhtimalliqining intayin yuqiri ikenlikini, shunga bu mesilige hergizmu sel qarighili bolmaydighanliqini bildürdi.

Dunya sehiye teshkilatining yuqiri derijilik bir emeldari "eger xitay hökümiti eydiz mesilisige yenila sel qarap jiddi chare - tedbirlerni qollanmaydiken, 2010 - yiligha barghanda, xitaydiki eydiz wirusi bilen yuqumlan'ghanlar sani 1 milyon 500 ming emes, belki 10 milyon'gha yétishi mumkin " dep agahlandurghan. (Méhriban)