Хитай һөкүмити әйдиз кесилиниң алдини йеңи қанун чиқириш арқилиқ алаламду?

• Мухбиримиз меһрибанниң бу һәқтики мәлумати
• Download story audio

Хитай дөләт кабенти йеқинда " әйдиз кесилиниң алдини елиш низамнамиси" елан қилди. Мәзкур низамнамиға вин җябав қол қойған болуп. Униңда һөкүмәтниң әйдиз кесилиниң алдини елиштики вәзиписи вә бимарларниң һоқуқи һәққидә ениқ бәлгилимиләр бекитилгән.

Хитай сәһийә министирлиқиниң йеқинда елан қилған доклатидин мәлум болушичә. Хитайда әйдиз кесили түпәйлидин өлүп кетиватқанлар сани барғансери көпийип. Мәзкур кесәл хитайдики 5 чоң юқумлуқ кесәлликләр арисида 3 ‏- орунда туридикән һәмдә өлүп кетиш нисбити б типлиқ җигәр кесилидинму юқири икән. Хитай сәһийә министирлиқи тәрипидин берилгән санлиқ мәлуматта көрситилишичә. Һазир хитайда юқумлуқ кесәлликләр түпәйлидин өлгәнләр хитайдики кесәл түпәйлидин өлүп кетиш нисбитиниң 82 % ни игилигән. Әйдиз кесили болса мәмликәт ичидики өлүп кетиш нисбити әң юқири болған 3 чоң кесәлниң бири болуп һесабланған.

Йеңилиқ йоқ

Гәрчә бу қетим хитай дөләт кабенти елан қилған низамнамида " һәр қайси өлкә. Аптоном район вә шәһәрлик һөкүмәт. Сәһийә орунлири мәзкур низамнамиға асасән өзигә мас келидиған йеңи пилан түзүп чиқиши керәк. Кесәлликләрниң алдини елиш вә контрол қилиш органлири әйдиз кесилиниң пәйда болуш вә тарқилиш әһвалини тәкшүрүштә алаһидә мәсулийәтчан болуши керәк " дәп көрситилгән болсиму. Әйдиз паалийәтчиси ху җя " бу қетимқи низамнамиға һечқандақ алаһидә йеңи мәзмун киргүзүлмигән. Мәсилән. Әйдиз бимарлириға көңүл бөлүш. Әйдиз вируси билән юқумланған ана - балини һәқсиз давалаш. Дорини бикарға бериш қатарлиқ мәзмунлар 2003 ‏- йилидики низамнамисидила оттуриға қоюлған " дәп билдүрди.

Хитай дөләт кабентиниң әйдиз кесилиниң алдини елиш һәққидә йеңидин елан қилған бу низамнамисида мундақ бәлгилимиләр оттуриға қоюлған: "һәрқандақ орун яки шәхисниң әйдиз бимарлирини кәмситишигә йол қоюлмайду ; қанун әйдиз бимарлири вә уларниң аилидикисиләрни һәр җәһәттин қоғдайду. Әйдиз бимарлири вә уларниң аилә әзалири мәйли никаһ ишида болсун яки мәктәптә оқуш. Хизмәткә чиқиш. Дохтурға көриниш қатарлиқ җәһәтләрдә болсун. Башқиларға охшаш қануний һоқуққа игә болуши керәк. Давалаш орунлири әйдиз бимарлири үчүн түрлүк мулазимәт хизмәтлиридә болуши керәк. Әйдиз бимарлирини кәмситиш қилмишлириға һәргизму йол қоймаслиқ керәк ".

Хитай һөкүмити әйдиз бимарлирини кәмситиш идийисини хәлқниң каллисиға сиңдүрүвәткән

Лекин әйдиз паалийәтчиси ху җя әпәнди "әйдиз бимарлирини кәмситиш мәсилисигә кәлсәк. Хитай һөкүмити өзи әйиблик" дәп тәкитләп. Өз көз -қарашлирини мундақ баян қилди:

"Хитай һөкүмитиниң 'әйдиз бимарлирини кәмситишкә йол қоймаслиқ керәк' дегини худди дәрвазиға қаримай һарва ясиғандәкла бир иш. Чүнки, әйдиз бимарлирини кәмситиш идийисини хитай һөкүмити өзи хәлқниң каллисиға сиңдүрүвәткән. Хитай һөкүмити 80 - йилларниң оттурисида. Әйдиз һәққидә елип барған һәрикәтлиридә. Мәзкур кесәлни ' капитализм дөлитидики чирик турмушниң мәһсулати. Йәни зәһәрлик чекимлик чәккүчиләр вә охшаш җинсий мунасивәттә болғучилар кәлтүрүп чиқарған мәйнәт кесәл ' дәп тәшвиқ қилған. Шуңа хитай пуқралирида әйдиз кесилигә нисбәтән. Наһайити күчлүк бир хил йиргиниш пәйда болған. Бу хил һаләтни дәл хитай һөкүмити өзи кәлтүрүп чиқарған. Әмди келип қуруқтин - қуруқ ундақ кәмситмәслик керәк. Бундақ кәмситмәслик керәк " дегининиң һечқандақ әһмийити йоқ. Әгәр растла чарә -тәдбир қоллиниш ойи болидикән. Алди билән өзиниң әйни чағда қилған хата тәшвиқатини бойниға елиши керәк һәмдә хитайдики көп сандики әйдиз кесилигә гириптар болуп қалғучиларниң һөкүмәтниң сәвәнликидин мәзкур кисәлни өзигә юқтуривалғанлиқиға. Йәни көп сандики кишиләрниң мәзкур кисәлни қан бериш. Опиратсийә қилиш қатарлиқ җәрянларда юқтурувалғанлиқиға иқрар болуши керәк. Пәқәт мушундақ қилғандила. Хәлқниң әйдиз бимарлириға болған кәмситишини йоқатқили болатти. Лекин хитай һөкүмити та һазирға қәдәр бу һәқтә өз хаталиқини бойниға алмай кәлмәктә. Чүнки улар бундақ қилса өз абройиниң чүшүп кетидиғанлиқини обдан билиду".

Хитай сәһийә министирлиқи елан қилған санлиқ мәлуматта көрситилишичә. 2005 Йили хитайда әйдиз кисили түпәйлидин өлгәнләр сани илгирики йилидин 80% көпәйгән. Бир қисим сәһийә тәтқиқатчилириниң билдүрүшичә. Хитайдики әйдиз бимарлириниң һәқиқий сани хитай һөкүмити елан қилған сандин нәччә һәссә артуқ икән. (Меһрибан)