Eydiz bilen élishiwatqan ayal

• Muxbirimiz gülchéhrening bu heqtiki melumati
• Download story audio

Uyghur élide yéqinqi on yil ichide eydizning yamrishi kishini chüchütkidek derijige yétip bardi. Ilgiri peqet ürümchi, ili, qeshqer qatarliq jaylarda asasliq zeherlik chékimlik chekküchilerde bayqalghan bolsa, nöwette eydiz wabasi Uyghur élidiki 15 sheher hem oblast, ottuz nechche nahiye, yézilarghiche tarqaldi. Zeherlik chékimlikni okul qilip urush arqiliq eydizni yuqturuwalghan erlerdin bashqa hetta ularning ayalliri hemde balilirimu wasitiliq halda eydizning qurbanlirigha aylanmaqta. Uyghur élide yashawatqan kishile eydiz wirusining öz etrapidila pirqirap yüriwatqanliqidek bu ré'alliqni qobul qilmay amali yoq. Ilida tunji eydiz bayqalghandin bashlap hazirgha qeder 10 yil dawamida, bu rayon izchil halda zeherlik chékimlik hemde eydiz wabasi éghir derijide tarqalghan jiddiy weziyette turmaqta.

Munasiwetlik tarmaqlar élan qilghan statistikiliq melumatqa qarighanda, nöwette ilida bayqalghan eydizlerning 90% tin köpreki Uyghurlar iken shundaqla eydizning yuqumlinish yolliri asasen zeherlik chékimlikni oxshash shpirista okul qilish, jinisiy munasiwet bolup, yéqinda yene, anidin baligha yuqush misallirimu körülmekte iken.

Eydizge giriptar bolghanlarning da'irisi keng

Ghulja sheherlik yuqumluq késelliklerning aldini élish ponkitidin igilishimizche, nöwette eydiz bilen yuqumlinish peqet zeherlik chékimlik chekküchi yash erler hemde qalaymiqan jinisiy munasiwette bolghuchilardila körülüp qalmay, zeherlik chékimlik chekküchi, eydizlerning ayalliridimu yuqumlinish nisbitining barghanche örlewatqanliqi munasiwetlik tarmaqlarni endishige salmaqta iken. Bezi pak ippetlik yash ayallarmu, bigunah narside balilarmu özi bilmigen halda eydiz wirusi bilen yuqumlinip échinishliq teqdir ‏- qismetlerge yoluqmaqta iken.

Insaniy jem'iyette, eydiz yuqturuwalghandin kéyin, bu qorqunchluq ré'alliqqa berdashliq bérelmey rohiy jehettin tügeshkenlermu we yene hayatqa bolghan telpünüshining küchi bilen bu ré'alliqni qeyserlik qobul qilip, türlük azablargha taqabil turghuchi iradilik kishilermu bar.

Emeliyetke yüzlen'gen ayal

Ghuljida üch balining anisi bolghan gülshen isimlik eydiz wirusi bilen yuqumlan'ghan bir yalghuz ana, mana u shundaq bextsiz emma qeyser hem méhir-shepqetlik bir ayal. U buningdin ikki yil ilgiri ghulja sheherlik yuqumluq késelliklerning aldini élish orni teripidin zeherlik chékimlik chekküchiler, ularning ayalliri hemde balilirigha qarita élip bérilghan tekshürüshte eydiz wirusi bilen yuqumlan'ghanliqi bayqalghan. U shu chaghda zeherlik chékimlik sewebidin u dunyagha seper qilghan érining öz balilirigha pütmes‏- tügimes dert -elemdin bashqa, bu iplas késelni, özige dawamliq egiship yürüydighan ezra'ilni özige qaldurup kétidighanliqini xiyalighimu keltürmigen idi. U shu chaghda emdila 32 yashqa kirgen yash ayal idi hemde üch bala uninggha qarashliq turatti.

Bir yil ilgiri u ghulja téléwiziyisining ziyaritini dadil qobul qilip, özige oxshash zeherlik chékimlik hemde eydizning wasitiliq qurbanlirigha ayliniwatqan ayallargha ilham bergen hemde öz kechürmishliri arqiliq kishilerni zeherlik chékimliktin ibret élishqa chaqirghan.

Azabliq eslime

Gülshen 1995 - yili qadir bilen xuddi bashqa qiz ‏- yigitlerge oxshash muhebbetliship bexitlik a'ile qurush üchün toy qilghan. Kéyin tatliqqine bir oghul perzentmu köridu, ularning turmushini bayashat dep ketkili bolmisimu, emma bextlik idi. Emma bu bext uzun'gha barmidi, chünki qadir, oghli dunyagha kélip uzun ötmeyla aq alwastining arqisigha kirip pütün bisati ikki qoro jayi hetta öydiki pulgha yarighudek hemme némini zeherge tégiship qurutup bolghan.

Gülshen érining zeherlik chékimlikke bérilip qalghanliqidin azablandi, érigha yalwurdi, yighlidi, urushti. Barliq amallarni ishlitipmu uni bu yoldin yandurushqa qurbi yetmidi, ajriship kétey dep talay qétim oylighan bolsimu, narside balilirini atisiz qoyushqa téximu köngli unimaytti, axiri ikkinchi oghlimu dunyagha keldi. Qirqi ichide yeni 2000 - yili küz künlirining biride axiri u ensirigen ish yüz berdi. Kishiler qadirning zeherlik chékimliktin qatqan jesitini gülshenbagh qebristanliqidin bayqidi. Shu chaghda qadirning bilikide zeher okul qilidighan shpiris sanjiqliq turatti.

Yéngila boshan'ghan gülshen töt yashliq chong oghli yene yéngi dunyagha kelgen balisi bilen héchqandaq kirim menbesiz, ige ‏-chaqisiz, ilajisiz qaldi. Gülshenning yashan'ghan ata ‏- anisimu uzun ötmey qizining béshigha kelgen éghir külpettin ichi qan bolghan halda arqa ‏-arqidin bu alemdin xoshlashti.

Gülshen ishsiz emma kishilerdin yardem tileshni nomus bildi, lékin balilirini baqmisa bolmaydu. U axiri öz küchige tayinip eski ‏- tüskilerni yighip balilirini béqishqa kirishti.

Tashlan'ghan bowaqqa bérilgen méhr

Gülshen 2002 - yili etiyaz künlirining bir ettiginide seher turup bashqilardin téximu köp pulgha yaraydighan nersilerni yighiwélishni oylap yolda kétiwatqanda, tam tüwidin chiqqan bir bowaqning nazuk yigha awazi uning yürikini titretti, u awaz chiqqan terepke oqtek étildi. U yerde anisining imitishige teshna bir qiz bowaq yatatti. Tughulghinigha uzun bolmighan bu bowaq gülshen'ge telmürüp yighlaytti. Gülshen bu bowaqning tashliwétilgen bowaq ikenlikini jezimleshturdi, biraq bashqisini oylashtin burun bu bowaqning qosiqini toyghuzay dep oylidi-de, uni quchaqlighanche öyige élip keldi. Kéyin u, bu bowaqning salam'ay isimlik bir eydizge muptila bolghan ayalning tashliwetken qizi ikenlikinimu bildi.

Gerche gülshen bu bowaqni iqtisadi ehwali yaxshiraq birersining béqiwélishini kütüp köp sürüshte qilghan bolsimu, bu bowaqning eydiz anining balisi ikenlikini bilip héchkimmu jür'et qilmidi. Eski‏ - tüskilerni sétip aran dégende ikki balisini béqip kéliwatqan gülshen'ge nisbeten bu bir janni béqish ölmekning üstige tepmek bolghandek bir ish bolsimu, uningdiki aniliq méhir, adimiy méhri‏- shepqet uni bu bichare naresidini qoynigha élishqa undidi. Peqet bir nechche kapam ashni az yésem pütüdighan ishqu, dep bu bowaqni béqiwaldi emma emma teqdir u oylighandek addi emes elwette.

Perzentler hayatliqqa ümid

Érining qaldurghan rohi azablirini, iqtisadiy yükini aran ‏- aran kötürüp dégüdek üch balini qatargha qoshush ghémide yürgen gülshen'ge yene bextsizlikler üzülmey keldi. Uninggha ghulja sheherlik yuqumluq késelliklerning aldini élish orni eydiz bilen yuqumlan'ghanliqi heqqide di'agnoz qoydi. Bu xewer uninggha nisbeten bir ölüm xétidek, teswirligüsiz köngülsizlik élip kelgen bolsimu, emma ikki oghli hemde béqiwalghan qizining eydiz emesliki uninggha zor teselli idi. Gülshen qan'ghuche yighliwaldin kéyin yenila özige teselli bérip anche köp waqit qalmighan kelgüsining ghémini yéyishke bashlidi, uning baliliri téxi kichik, chong oghli yette yashqa, kichik oghli besh yashta, béqiwalghan qizi nurnisa bolsa aran üch yashta.

Gülshen" men yene sekkiz ‏- toqquz yil ömür köreleydikenmen, uningghiche chong oghlummu kichiklirining xewirini alghidek bolup qalghudek, késilim qozghilishtin burun ularning teqdirini özgertmisem bolmaydu, köprek pul yighip, ularni yaxshi oqutup, ulargha mendin qalsa qeyser yashashni, qiyinchiliq ichide qandaq turmush kechürüshni ögitishim kérek" dégenlerni oylidi-de, yenila üch balisining aldida, bu saqaymas késel aldida, ölümge yéqinlishiwatqan bolsimu qeyser bolush yolini talliwaldi. U birkünla hayat bolidikenmen, bir kün berdashliq bérimen, balilirim aldida ülge bolup, ulargha hayatni qedirleshni ögitimen, ulargha aniliq méhrimni hayatimning axirighiche bexsh étimen dégen irade bilen yashimaqta.

Biraq ghulja sheherlik yuqumluq késelliklerning aldini élish ornidin igilishimizche, bu bextsiz ana bara‏ - bara jismaniy jehettin ajizlishiwatqan bolup, eydiz késilige qoshulup egeshme késelliklermu uning organizimlirini ajizlashturmaqta iken. U hazir peqet 200 yü'en eng töwen turmush kapalet puligha tayinip üch perzenti bilen nachar muhitta xuddi qumluqta ösken yantaq kebi qeyserlik bilen yashimaqta. Özi yardemge muhtaj turupmu béqiwalghan qizigha cheksiz méhri‏- shepqet béghishlimaqta we shu arqiliq etraptiki kishilerge hayatning qimmiti, insaniyet rohining sunmas küchini namayan qilmaqta.