Әйдиз паалийәтчиси гав явҗениң мукапат тапшурвилишиға рухсәт қилинди
2007.02.19
Профессор дохтур гав явҗе, хитайдики әйдиз бимарлириниң һоқуқини қоғдаш җәһәттики хизмәтләргә зор төһпә қошқанлиқтин, америка аяллар һоқуқи тәшкилати - һаятлиқ авази тәрипидин берилгән йиллиқ аяллар һоқуқи паалийәтчиси мукапатиға еришкән иди. Бирақ хитай һөкүмити униң америкиға берип, униңға берилгән мукапатни қобул қилишиға йол қоймиди. Һәтта у икки һәптигә йеқин өз өйидә назарәт астиға елинған болуп, хәвәрләргә қариғанда, хитай сәһийә орган хадимлири, гав явҗедин америкиниң мукапатини алмаслиқини тәләп қилған. Гав явҗе бу тәләпни рәт қилғандин кейин, хенән өлкилик һөкүмәт даирилири униң әркин һәрикәт қилишини чәклигән.
Хитай рәиси ху җинтав арилашқан
Хитайдики әйдиз бимарлири һоқуқини һимайә қилғучи паалийәтчиләрниң билдүрүшичә, хәлқара мәтбуатлар билән хәлқарадики мәшһур затларниң түрткиси астида, хитай һөкүмити гав явҗениң америкиға берип мукапат тапшурвилишиға рухсәт бәргән.
Дохтур гав явҗе, хенәндики әйдиз бимарлириға һесдашлиқ билдүрүш билән биргә, һөкүмәтниң уларға көңүл бөлүшини шуниңдәк әйдиз бимарлириниң давалинишиға имкан яритип беришни тәләп қилған, у әйдиз бимарлириниң һоқуқини қоғдаш җәһәттә елип барған паалийәтлири түпәйли, америка парламент әзаси һиллирий клинтон ханим тәрипидин тарқитилған мукапатқа еришкән.
Хенән һөкүмәт даирилири, униң хитайдики әйдиз мәсиллирини ташқи дуняға тарқитивәтмәслики үчүн, униң америкиға беришини қаттиқ тосиған, һөкүмәт униң америкиға беришини чәкләпла қалмай, сақчиларниң 24 саәт назарәт қилишиға қойған. Мәзкур вәқә ашкариланғандин кейин, һеллирй ханим, хитай дөләт рәиси ху җинтав билән баш министир вен җябавға очуқ хәт йезип, улардин, дохтур гав явҗениң мукапатни тапшуруп елишиға йол қоюшини тәшәббус қилған.
Һиллирий килнтон ханим, йеқинда баянат елан қилип, гав явҗениң америкиға келидиғанлиқидин хәвәр тапқандин кейин интайин хошал болғанлиқини билдүргән, у йәнә, гав явҗениң, ху җинтавниң бивастә тәстиқиға еришкәндин кейин, андин америкиға келиш пурситигә еришкәнликини ашкарилиған.
Буниңға охшаш мәсилиләрни ху җинтав бир адәм ялғуз һәл қилип түгитәләрму?
Америка сағламлиқни ашуруш җәмийитиниң мәсули дохтур лоң йүву, бир кәспий хадимниң чәткә чиқиш мәсилисигә, дөләт рәисиниң бивастә арилишиши өзини интайин һәйран қалдурғанлиқини ейтти.
"Мениңчә, буниңға охшаш мәсилиләрни ху җинтав бир адәм ялғуз һәл қилип түгитәләрму? мән растинла әндишә қилип қалдим. Ху җинтав чоқум яхши бир рәһбәр, у пүтүн хитай хәлқини қараңғулуқтин йетәкләп чиқиши керәк. Хитай хәлқи һазирқидәк әһвалға чүшүп қалмаслиқи керәк, хитай хәлқи 5 миң йиллиқ тарихқа игә хәлқ, нөвәттә хитай иқтисадий җәһәттә интайин тәрәққи қилғандәк көрүнсиму, әмма бу дөләттики чириклик мәсилилири тағдинму игиз һаләттә дөвилинип кәтти"
Шәнши хәлқ дохтурханисиниң сабиқ баш вирачи җиң фушең, гав явҗениң чәткә чиқиш мәсилисиниң бунчилик ғулғула қозғиши, хитай һөкүмитиниң түзүмидә еғир дәриҗидә мәсилә барлиқини ипадиләйду дәп көрсәтти.
"Униң бу қетим чәткә чиқалиғанлиқи бир нәтиҗә һесаблиниду, бу асан әмәс, чоқум йәрлик һөкүмәт уни қаттиқ контрол қилди. Уни һәр җәһәттин қейин - қистаққа алди. Мән хитайниң түзүмини обдан билимән. Клинтон ханим ху җинтавға хәт язғандин кейин, униң мукапат елишиға рухсәт берилгән, бу бизниң һөкүмәт сестимисиниң хизмәт түзүмидә еғир дәриҗидә мәсилә бар икәнликини көрситиду. Гав явҗеға охшаш адәмләрни сиртқа чиқишқа риғбәтләндүрүш керәк. Уларниң йолини һәргиз тосимаслиқимиз керәк. Тәрәққи қилған җәмийәттә, қараңғулуқтики ишларниң ашкарилинип қелиши нормал бир иш, дөлитимиздики әйдиз мәсилисини, җәмийәт мәсилисини шуниңдәк башқуруш түзүлмисидики мәсилиләрни ашкарилашниң өзи җәмийәткә зор төһпә қошқанлиқтин ибарәт".
Җиң дохтур сөзидә йәнә": гав явҗениң йиллиқ аяллар һоқуқи паалийәтчиси мукапатиға еришкәнлики толиму хошаллинарлиқ бир нәтиҗә. У әйдиз бимарлириниң, сағлам инсанларға охшаш баравәр вә адил муамилигә еришиши үчүн көп хизмәтләрни ишлиди. Әйдиз бимарлириниң һоқуқи әлвәттә кишилик һоқуқ катигорийисигә кириду" деди.
Әйдизниң алдини елиш паалийәтчиси ху җяниң мәтбуатларға билдүрүшичә, биринчидин, гав явҗе мәсилиси хәлқара мәтбуатларда орун алған. Иккинчидин, америка аяллар һоқуқи тәшкилати- һаятлиқ авазиниң пәхри рәиси һиллирй килинтон ханим, бивастә хитай ташқи ишлар министирлиқи вә дөләт рәиси ху җинтав һәмдә муавин министирлардин вуйи қатарлиқларға хәт йезип гав явҗе һәққидә мәсилә инкас қилғандин кейин, хитай һөкүмити бу мәсилини инчикилик билән мөлчәрлигән. Болупму хитай һөкүмити һиллирий клинтон ханимниң, кәлгүсидә америка призиденти болуп сайлинип қелиш еһтималлиқини нәзәрдә тутқан.
Ениқланған мәлуматларға асасланғанда, гав явҗе җүмә күни америкиға мукапат тапшурвилиш үчүн йетип кәлгән. Гав явҗениң ейтишичә, униң пүтүн паалийәтлири америкидики хитай әлчиханиси тәрипидин орунлаштурулидикән. Гав явҗе көп қетим хәлқара тәшкиларниң мукапатлириға еришкән болуп, әмма хенән өлкиси униң чәткә чиқип мукапат тапшурвилишини чәкләп, униңға паспорт беҗирип бәрмигән иди. (Әқидә)
Мунасивәтлик мақалилар
- Дуня әйдиз күни мунасивити билән доктор муһәммәт имин әпәндини зиярәт
- Хитай һөкүмити әйдизниң хитай вә уйғур елидә күнсери ямраватқанлиқиға иқрар болмақта
- Хитайда әйдиз бимарлириниң көпийиш нисбити 30 % тин ашти
- Уйғур елидики қар ләйлиси намлиқ әйдиз тәшкилати тарқиветилди
- Уйғур аптоном районида әйдиз кесилиниң тарқилиш шәкли "африқилашмақта"
- Уйғур елидә әйдиз вируси адәттики кишиләр арисидиму кәң тарқилишқа башлиди
- Уйғур елида әйдизниң алдини елиштики әң муһим мәсилә немә?
- Уйғурларда әйдиз апәткә айланмақта