Xitayda eydiz késili heqqide yépiq yighin ötküzüldi

• Muxbirimiz peridening bu heqtiki melumati
• Download story audio

Eydiz we démokratiye pa'aliyetchisi xu jya 1-iyun küni béyjingdiki öyide. AFP

Düshenbe küni xitay memliketlik eydiz késilining aldini élish yighini jéngju shehiride ötküzüldi. Xitaydiki bu qétimliq yighin "memliketlik eydiz késilining aldini élishta ülge bolghan rayonlarning tejribilirini almashturush yighini" dégen nam bilen düshenbe küni xénen ölkisining jéngju shehiride échilghan bolup, yighin'gha yene xitayning mu'awin bash ministiri wu yi qatniship söz qilghan.

Yighin yépiq halette we yuqiri bixeterlik tedbirliri qollinilghan ehwalda chaqirilghan. Shundaqla yerlik saqchilarmu xénen ölkisidiki eydiz késili bir qeder éghir rayonlarda hemde jéngju shehiride charlash we nazaret élip barghan.

Yighinning aldi keynidiki tutqun

Radi'omiz igiligen uchurlargha qarighanda, düshenbe küni etigen yerlik waqit sa'et 9 larda, bu qétimliq yighin'gha erz sunushqa kelgen xitayning ataqliq eydiz pa'aliyetchisi xu jya jéngjudiki xu'angxé mihmanxanisida saqchilar teripidin tutup kétilgen. Mezkur méhmanxana aldida erz suniwatqan yene bir neper eydiz wirusi bilen yuqumlan'ghan bir ayal radi'omizgha bu heqte inkas qayturup, xitay saqchilirining yéqinqi bir nechche kündin buyan , erz sunushqa kelgen kishilerni tutup kétiwatqanliqini melum qildi. U mundaq dédi:

"Bügün j x idarisidikiler yene 10 erzdarni ochuqtin - ochuq élip ketti. Ularni mashinigha bésip öylirige qaytip kétishke mejburlidi. Hazir bu yerde 10 dek adem qalduq. Xu jya qoyup bérilmigiche biz bu yerdin qaytmaymiz. U biz üchün tutup kétildi emesmu? "

Eydiz pa'aliyetchisi xu jya eslide, bir parche erznamini mu'awin bash ministir wu yigha sunmaqchi bolghan. Bu erznamini yazghuchi xénen ölkisidiki 50 nechche yashliq eydiz wirusi bilen yuqumlan'ghan bir kishi bolup, u erznamini xu jya bilen birlikte wu yigha tapshurmaqchi bolghan. Lékin xitay saqchiliri bir kün burun ular turushluq méhmanxanilargha basturup kirip, bu kishini öz ichige alghan 30 nechche eydiz wirusi bilen yuqumlan'ghuchilarni tutup ketken.

Yuqirida radi'omizgha inkas yetküzgen ayal yene mundaq deydu:

" Biz derhalla méhmanxanidin chiqip her terepke qéchip ketkentuq. Lékin , kéyin saqchilar yene jéngjudiki barliq kichik méhmanxanilarnimu axturup, 30 nechche kishini tutup ketti. Shu küni kechte men , yene 10 neper eydiz wirusi bilen yuqumlan'ghan kishilerni bashlap keyfénggha qéchip kéliwalduq".

Yighindin burunqi agahlandurush

Yighin échilishning aldida hetta saqchilar xénendiki bir qisim muhim kentlerdiki eydiz pa'aliyetchilirining öylirini axturup, ularni héchqandaq pa'aliyetke qatnashmasliqqa we bu kenttin ayrilmasliqqa agahlandurghan. Biz bu munasiwet bilen jéngju sheherlik j x idarisigha téléfon achtuq. Emma nöwetchi xadim bu heqte héchnéme dep bérelmeydighanliqini bildürdi.

Xitayda échilghan bu qétimliq eydiz yighini asasiy jehettin mexpiy halette ötküzülgen bolup, hetta xitaydiki her qaysi metbu'at we intérnet tor betliridimu bu heqte héchqandaq xewer bérilmigen. Shundaqla bu yighin'gha qatnashquchilarning köpünchisi her qaysi derijilik hökümet emeldarliri bolup, nahayiti az sandiki ijtima'iy teshkilat wekilliri qatnashturulghan.

Ammiwi teshkilatlar qatnashturulmighan

Bu yighinni xitay dölet ishliri kabintining eydiz késilining aldini élish ishxanisi orunlashturghan bolghachqa, hökümetsiz teshkilatlargha qet'iy orun bérilmigen. Xitaydiki ammiwi teshkilatlardin biri bolghan béyjing eyjishing tetqiqat ornining mes'uli wen yenxey ularning yighin'gha qatnishish iltimasimu köp qétim xitay da'iriliri teripidin ret qilin'ghanliqini bildürdi. U mundaq dédi:

"Xitay hökümiti aghzi-aghzigha tegmey pütün xelq qatnashturilidu dep jar salidu. Emeliyette halqiliq pa'aliyetlerge kelgende, ammiwi teshkilatlar chetke qayrip qoyulidu. Uning üstige xitayning eydiz késilige ishlitiwatqan puli barghanséri köpiyiwatidu. Eger hökümet mushundaq qara sanduqta ish qiliwerse, u chaghda biz bu pullarning jayigha ishlitigen-ishlitilmigenlikini bilelmeymiz".

Xitayda eydiz késilining tarqilishi barghanséri tézlishiwatqan bolup, xelq'ara jem'iyetmu buninggha alahide déqqet-étibarini bermekte. Hemmimizge melum Uyghur élidiki eydiz weziyiti kishini endishige salidu. Hökümet da'irilirining élan qilghan melumatida Uyghur élide hazirghiche 11 ming 303 kishining eydiz késili bilen yuqumlan'ghanliqi bayqalghan. Lékin emeliy san bolsa buningdin az dégen 6-7 hesse köp bolidiken. (Peride)