Amérikidiki xrist'an we musulman diniy jama'etler albaniyidiki Uyghurlargha yardem qilishqa bashlidi (1)
2007.05.25
Amérikining marilan shtatigha jaylashqan jermentawn shehiridiki nikolas chérkawining bash rahibi kén wuward ependim we uning jermen tawn islam jem'iyitidiki dostlirining teshebbusi bilen 5- ayning 12- küni güentanamu türmisidin qoyup bérilip, albaniyege orunlashturulghan Uyghurlargha yardem puli yéghish pa'aliyiti ötküzüldi. Bu pa'aliyet netijiside 5000 dollar pul yighilghan bolup, bu pul yéqinda Uyghur amérika birleshmisi arqiliq albaniyidiki Uyghurlargha ewetip bérilidiken.
Muxbirimiz ömer qanat, albaniyidiki Uyghurlargha yardem yéghin pa'aliyitini teshkilligen jermen tawn shehiri nikolas chérkawining bash rahibi kén wuward ependi bilen, bu pa'aliyetning asasliq meqsidi heqqide söhbet ötküzdi.
Su'al: " hörmetlik bash rahib, qandaq qilip gü'antanamodiki Uyghur mehbuslargha köngül bölüshke bashlidingiz?"
Jawap: " buni allaning orunlashturushi dések bolidu. Mining gwentanamodiki Uyghurlargha qiziqishim, bir yil burun sébin welit teripidin washin'gton pochtisi gézitide güentanamuda tutup turulghan muhemmet sadiq isimlik bir Uyghur mehbus heqqide élan qilin'ghan bir maqalini oqush bilen bashlandi."
"Men bu maqalini oqup qattiq tesirlendim. Maqalide uning gunahsiz ikenliki, gunahsiz ikenliki bilin'gen ehwal astida yenila türmide yétiwatqanliqi bayan qilin'ghan. "
"Biz xrist'an dinigha étiqad qilimiz . Eysani xuda dep bilimiz. Bizning dinimizde késellerge, kembeghellerge we türmide yitiwatqanlargha yardem bérishning ehmiyiti chong. Bundaq ehwaldiki kishilerge yardem bérish eysagha yéqinlishishning muhim bir wasitisi. Ulardin yüz örüsh xudadin yüz urushtin ibaret."
"Bu Uyghur mehbusning hékayisi mining üchün bir türtke boldi. Uninggha yardem qilishni özemning diniy bir wezipisi dep qaridim. Uning teqdirige köngül bölmeslik mining üchün élip éytqanda, xuda aldidiki wezipemdin bash tartish démek idi."
"Men gwentanamodiki Uyghurlar heqqide téximu köprek uchurgha ige bolush üchün derhal washin'gton pochtisi gézitide güentanamo türmside tutup turuluwatqan Uyghur mehbus heqqide élan qilin'ghan maqalining aptori sébin welitge téléfon qildim. U manga güentanamoda ehwali muhemmet sadiqqa oxshaydighan yene toqquz Uyghur mehbus bar ikenlikini éytti. Bularning ichide albaniyige orunlashturulghan besh Uyghurmu bar idi."
"Men bu Uyghurlargha qandaq yardem qilish heqqide bizning rayondiki bashqa chérkawlar bilen hetta birnechche sinagoglar bilen alaqiliship sözleshtim. Axirida rayonimizdiki bir nechche chérkaw we bir sinago bilen birlikte eyni mezgildiki amérika mudapi'e ministiri donald ramiz féldqa xet yézip, eger amérika hökümiti bu 9 Uyghur mehbusqa siyasiy panahliq bérip, ularning amérikida turushigha ruxset qilsa, ularning turmushigha kéreklik pütün chiqimni öz üstimizge alidighanliqimizni bildürduq. Biz xétimizde 9 chérkawning her birining bir Uyghur mehbusning chiqimini öz zimmisige alidighanliqini teklip qilghan. "
"Lékin, mudapi'e ministiri ramiz féld bizge ewetken jawab xétide, peqet waqti kelgende bizge xewer béridighanliqini bildürüp qoyghan. Ochuq qilip éytqanda bizning teklibimizni ret qilghan."
Su'al: " güentanamo herbiy türmisidin qoyup bérilip, albaniyige orunlashturulghan Uyghurlargha yardem yéghish pikri nedin keldi? bu teklipni siz özingiz otturigha qoydingizmu yaki bashqilar sizdin bundaq bir yardem pa'aliyiti teshkilishingizni telep qildimu? "
Jawap: " buningdin uzun ötmeyla, sot bolush aldida turghan besh Uyghurning güentanamodin qoyup bérilip, albaniyige orunlashturulidighanliqini angliduq. Sotdin ularning paydisgha qarar chiqish éhtimalliqi bar idi. Awwal néme qilishimizni bilmey qalduq. Lékin uzun ötmey sébin welitdin albaniyige orunlashturulghan Uyghur mehbuslarning ehwalining nachar ikenliki, iqtisadiy qiyinchiliqtin qutulmighiche, ularning heqiqiy erkinlikke érishelmeydighanliqini angliduq. Biz ulargha iqtisadiy jehettin yardem qilishni qarar qilduq. Buning üchün rayonimizdiki yeni jermen tawndiki meschit mes'ulliri bilen alaqilashtuq." "Biz yéngi qurulghan bir chérkaw jermen tawndiki meschiti yeni jermentawn islam jem'iyiti besh yil burun qurulghan iken. Biz meschit mes'ulliri bilen körüshüp, albaniyige orunlashturulghan Uyghur mehbuslargha yardem yéghish mesilisini otturigha qoyduq. Amérikida mewjut weziyet tüpeylidin bolsa kérek, ular bashta bu ishqa unchila qiziqmidi. Ochuq qilip éytqanda güentanamodin qoyup bérilgen mehbuslargha yardem yéghish ishigha arilishishtin bir az chöchüdi."
"Sizgimu melum bolghandek, hökümet bixeterlik mesilisi tüpeylidin amérikidiki meschitlerde bolupmu , yardem yéghish ishlirini qattiq kontrol qilmaqta. Lékin waqitning ötüshi bilen meschit mes'ulliri bilen alaqimiz kücheydi. Bir-birimizge bolghan ishench köpeydi. Bizning bu herikitimiz ularni qattiq tesirlendürdi we axirida birlikte Uyghurlargha yardem yéghish ishini emelge ashurduq."
Amérikining mariland shtatigha jaylashqan jermen tawn shehiridiki nikolas chérkawining bash rahibi kén wuward ependi bilen ötküzgen söhbitimizning dawamini düshenbe künidiki programimizdin waqip bolghaysiz.
Munasiwetlik maqalilar
- Shiwétsiye döletlik radi'osida, albaniyide panahliq bérilgen besh neper Uyghur toghrisida tepsili xewer
- Albaniye xitayning besh neper Uyghurni qayturup bérish telipini ret qildi
- Uyghurlar ijtima'iy mesililerde xelq'araning yardimige muhtaj
- Albaniyidiki Uyghurlarning hazirqi ehwali heqqide söhbet
- Uyghur élide milyonlighan namrat amma jiddiy yardemge muhtaj
- Chet'ellerdiki Uyghurlar, öz qérindashlirigha ige chiqidighanliqini bildürmekte
- Amérika, xitaygha eydizning aldini élish üchün 30 milyon dollar yardem qilmaqchi