Amérika we koriye herbiy maniwér ötküzüsh aldida xitay chektin ashmasliqqa chaqirmaqta

Besh bürjek bina tünügün, amérika bilen jenubiy koriyining sériq déngizda we yapon déngizida élip baridighan birleshme herbiy meshqi heqqide yene bir bayanat élan qilghan idi. Xitay bügün buninggha qarita özining qayghusini ipadilidi. Shuningdin kéyin xelq'arada yene bir qétim qizghin bes - munazire peyda boldi.
Muxbirimiz weli
2010.07.15
amerika-koriye-herbiy-maniwer-305 Sürette amérika we koriye eskerliri maniwér üstide
Photo: RFA

Amérika bilen jenubiy koriyining birleshme herbiy meshqi heqqide dunyada yene bir qétim qizghin munazire qozghaldi

Amérika awazining bayan qilishiche, béyjing hökümiti seyshenbe küni, amérika bilen jenubiy koriyining birleshme herbiy meshqi heqqide bir bayanat élan qildi. Xitay bu bayanatta amérika bilen jenubiy koriyige agahlandurush bérip amérika bilen jenubiy koriye sériq déngizda élip baridighan herbiy meshqi xitayning janijan menpe'etige tehdit salghanliq bolidu dep jakarlidi.

Amérika ortaq déngizda herbiy meshq ötküzüsh yaki ötküzmeslikni özi belgileydu

Buninggha jawaben besh bürjek binaning bayanatchisi gi'of morrél charshenbe küni bir bayanat élan qilip amérika bashqa döletlerning pikrini anglap turidu, ularning köz qarishigha ehmiyet béridu. Emma amérikining ortaq déngizda herbiy meshq ötküzüsh yaki ötküzmeslikini, qayerde, qachan, qandaq shekilde, qanchilik éqtidari bilen ötküzüshni, uninggha qandaq paraxot we qandaq ayropilanlarni qatnashturushini, amérika déngiz armiyisi we amérika hökümiti özi belgileydu dep jakarlidi.

Ortaq déngizda, hemme döletning erkin heriket qilish hoquqi bar

Beshbürjek binaning bayanatchisi gi'of morrél bu bayanatida yene, her bir döletning janijan menpe'eti xelq'ara déngiz qanunida belgilen'gen da'irining ichide ikenliki heqqide éniq chüshenche bérip amérika dunyaning her qandaq yérige barsa, munasiwetlik döletning déngiz térritoriye höqüqigha hürmet qilidu, emma ortaq déngizda, hemme döletning erkin heriket qilish hoquqi bar dep körsetti.

Déngiz namlirini toghra chüshinish kérek

Xitayning chet'eldiki uchur wastiliridin dowéy agéntliqi bu heqte élan qilghan bir obzorida, bayanatlarda éytilghan déngiz namlirini toghra perq etmise, herikette uqushmasliq kélip chiqish mumkinlikini közde tutup, yaponiye, koriye, teywenlerning etrapidiki déngiz namliri heqqide chüshenche bérip, xitay sherqiy déngiz dep ataydighan déngizni, bu etraptiki munasiwetlik bashqa döletler bezide yapon déngizi  depmu ataydu؛ xitay sériq déngiz  dep ataydighan déngizni, bu etraptiki munasiwetlik bashqa döletler bezide gherbiy déngiz  depmu ataydu, dep körsetti.

 Washin'gton  belgilik awi'amatka yapon déngizi we sériq déngizdiki herbiy meshqqe chuqum qatnishidu

Besh bürjek binaning bayanatchisi gi'of morrél tünügünki bayanatida, gerche amérikining washin'gton  belgilik eng chong awi'amatkisining bu qétim qaysi déngizdiki meshqqe, qachan qatnishidighanliqini éniq démigen bolsimu, emma washin'gton  belgilik eng chong awi'amatkining bu qétim yapon déngizida we sériq déngizda ötküzilidighan herbiy meshqqe chuqum qatnishidighanliqini éniq éytqan idi.

Xitay bügün amérika bilen jenubiy koriyining sérq déngiz we yapon déngizidiki herbiy meshiqighe bolghan qayghusini ipadilidi

Amérikining chet'el radi'o uchur mulazimiti FBIS ning bayan qilishiche, xitay bügün yene, amérika bilen jenubiy koriyining sérq déngizda we yapon déngizida herbiy meshiq élip bérish pilanigha bolghan qayghusini ipadilidi. Xitay tashqi ishlar ministirliqining bayanatchisi chin gang bayanatida her terep özini tutuwélishi we jiddylik peyda bolushtin saqlinishi kérek dep jakarlidi.

 Dunyada yene bir qétim qizghin munazire qozghaldi

Shuningdin kéyin,dunyada yene bir qétim qizghin munazire qozghaldi. Amérika awazining ochuq munazire tor bétige bügün, besh bürjek binaning amérika bilen jenubiy koriyining sérq déngiz we yapon déngizidiki herbiy meshiqi heqqidiki bayanati we xitayning bügün buninggha qarita ipadiligen qayghusi heqqide, dunyaning her qaysi jayliridin her xil yéziqtiki bir nechche yüz parche obzor ewetildi.

Bu obzorlarning biride xitay yéqindin buyan gepni chong qilghan bilen, emeliyette amérikigha xoshamet qilip, iranni jazalashqa qoshulup baqti, xelq pulining oborottiki qimmitinimu östürüp baqti, mana emdi xitay yel qoyuwetti, xitay qolida qoral yoq xelqni basturushta batur bolghini bilen, qolida qoral barni körse qoyruqini tikiwitidu dése, yene biride amérika bilen jenubiy koriye ötken bir nechche heptide xitayning qarshiliqidin qorqup, ötküzidighan herbiy meshqini kéchiktürdi, hazir yene peshtaqtin chüshüsh üchün pelempey izlewatidu dep bayan qildi.

 Beziler tereqqiyatimiz 20 yil keynige ketsimu meyli, bizningmu atom bombimiz bar, amérikigha bozek bolmaymiz dédi. Yene beziler bu qétimqi herbiy meshiq heqqaniyet bilen adaletsizlik otturisidiki küch sénishish, eger amérika dunyada adaletni qoghdimisa, xitay, shimaliy koriye yenila kommunist partiyining zulumi astida turiwiridu, xelq amérikini qarshi élishqa teyyar dep bayan qildi.

Yuqiridiki ulinishtin bu progirammining tepsilatini anglighaysiler.
Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.