Jumhuriyetchi partiye prézidént namzatlirining xitay heqqidiki qarashliri

• Muxbirimiz ömer qanatning bu heqtiki toluq melumati
• Download story audio

Xitayning iqtisadiy we herbiy jehettin künsiri küchiyishi, amérika siyasiy sehnisining her ikki qanitidiki siyasetchiler we we mutexessislerning eng köp diqqitini tartiwatqan bir mesilige aylanmaqta. Shunga 2008‏- yili amérikida ötküzülidighan prézidént saylimining namzatliri, xitay-amérika munasiwetlirini alahide bir mesile süptide tilgha élip, prézidént saylimi teyyarliq yéghinlirida xitaygha qarita qandaq siyaset élip baridighanliqining bisharitini bermekte. Ötkenki programmimizda démokratchi partiye prézidént kandidatlirining xitaygha qaratqan sözliri heqqide melumat bergen iduq. Emdi, jumhuriyetchi partiye prézidént namzatlirining xitay heqqidiki sözlirini diqqitinglargha sunimiz.

Nyuyorkning sabiq sheher bashliqi rudi juliyani

Nyuyorkning sabiq sheher bashliqi rudi juliyani, 2008‏- yili amérikida ötküzülidighan prézidént saylimining eng küchlük jumhuriyetchi partiye namzatlirining biri hésablinidu. U hazirghiche prézidént saylimigha teyyarliq yéghinlirida qilghan sözide, xitay heqqide meydanini ochuq ipadilimigen. Lékin 2007‏- yilining bashlirida, n b s téléwiziyisi muxbiri bilen ötküzgen söhbitide, xéleri kilintonning amérikining xitaygha bolghan qerz pul éhtiyajini azaytishi kérekliki toghrisidiki köz qarashlirigha qoshulmaydighanliqini bildürüp, amérika xitaygha öz mehsulatini sétishni köpeytish üchün sana'itini küchlendürüshi kérek, dégen idi.

Emma u 2001‏- yili nyuyork sheher bashliqi wezipisini ötewetqan mezgilide, teywen prézidénti chn shüybyen bilen uchrashqan hemde teywenni alahidiliklerge ige bir dölet dep atighan idi.

Kéngesh palatasining nopuzluq ezaliridin biri bolghan jon makkéy

Amérika dölet mejlisi kéngesh palatasining nopuzluq ezaliridin biri bolghan jon makkéy, amérikining xitaygha qarshi qattiq pozitsiye tutushini qollaydighan jumhuriyetchi namzatlarning biri. Jon makkéy 2005‏- yili bergen bir bayanatida, "amérika xitayning dunyada tesir da'irisini kéngeytishige diqqet qilishi kérek. Bu xitayning dunyada nopuzluq bir dölet bolup otturigha chiqishigha tosqunluq qilish dégenlik emes. Lékin biz amérika milliy menpe'etlirini qoghdash we qimmet qarashlirini ilgiri sürüsh üchün sherqiy asiyadiki herbiy mewjudiyitimizni dawamlashturup yaponiye we bashqa asiya döletliri bilen hemkarliq we ittipaqdashliqimizni téximu kücheytishimiz kérek", dégen.

Bashqa jumhuriyetchi partiye kandidatliri

2008‏- Yili ötküzülidighan prézidént saylimidiki jumhuriyetchi namzatlarning yene biri bolghan tom tankiridoning, xitaygha qaratqan siyasiy meydani éniq bolup, u amérika dölet mejliside teywenning musteqilliqini qollaydighan siyasetchilerning biri dep tonulghan. Tom tankirido, 2007‏- yilining bashlirida amérika dölet mejlisige amérikining teywen bilen diplomatiye munasiwitini qaytidin tiklishi toghrisida qanun layihisi sun'ghan kishi. Tom tankrido shundaqla 2006‏- yili amérika dölet mejliside xitayning diniy guruppilarni basturush siyasitini eyiblesh qararining qobul qilinishida halqiliq rol oynighan siyasetchi hésablinidu.

Mayk hukabi, 2008‏- yili ötküzülidighan prézidént saylimidiki, teywenni qollaydighan jumhuriyetchi partiye namzatlirining biri hésablinidu. U 2006‏- yili teywenni ziyaret qilip teywen prézidénti chin shüybyen bilen uchrashqan. Gerche u bashqa namzatlargha oxshash xitay heqqide köp endishe qilmisimu, lékin, xitayning qa'ide-qanunlargha we kishilik hoquqqa hörmet qilishi kéreklikini tekitlimekte.

2008‏- Yili ötküzülidighan prézidént saylimida özini namzat körsetken jumhuriyetchi partiye namzatliri arisida xitaygha qarshi eng qattiq pozitsiyide boluwatqan dunkan hunterdur. U, uzundin béri amérika dölet mejliside xitayni eng qattiq tenqid qilip kéliwatqan siyasetchi dep tonulghan. Hetta u amérika dölet mejlisi teripidin 2000‏- yili qobul qilin'ghan, amérika-xitay soda munasiwetliri qanunighimu qarshi chiqqan. Hunter 2001‏- yili dölet mejlisige bir qanun layihisi sunup, amérika-xitay soda qanunini bikar qilish teklipini otturigha qoyghan. Lékin uning teklipi dölet mejliside ret qilin'ghan idi.

Sam brawnbak dölet mejliside xitayni qattiq tenqid qilip kéliwatqan jumhuriyetchi prézidént namzatlirining biri hésablinidu. U falun'gung teriqitini ochuq-ashkara qollap, béyjing hökümitining bu teriqetke qaratqan basturush siyastini qattiq tenqid qilghan. Sam brawnbak shundaqla 2004‏- yili xitayning kishilik hoquq xatirisini eyiblep xitaygha qarita tedbir qollanmighanliqi üchün eyni chaghdiki b d t kishilik hoquq komitétini qattiq eyibligen. (Ömer qanat)