Amérika we xitay hökümetlirining teywen'ge tutqan pozitsiyiside özgirish körüldi

• Muxbirimiz jümening bu heqtiki toluq melumati
• Download story audio

22 - Mart ötküzülidighan teywen prézidént saylimida teywen hökümiti yene, birleshken döletler teshkilatigha "teywen" namida eza bolup kirish omumiy xelq ray sinash pa'aliyiti élip bérishni pilanlighan idi. Gerche, amérika we xitay hökümetliri ezeldin teywenning shundaq bir qedemni élishi teywen boghuzining weziyitini jiddiyleshtürüwétidu dep qarap, bu xil intilishke qarshi her xil agahlandurushlarni bérip kéliwatqan bolsimu, teywenning hazirqi prézidénti chén shüybyen özining bu iradisidin qet'iy yanmaydighanliqini ipadilep, bu nöwetlik teywen prézidént saylimi élip bérilidighan küni birleshken döletler teshkilatigha eza bolup kirish omumiy xelq rayi sinash pa'aliyitinimu qoshup teng élip bérish qararini alghan idi.

Wén jiyabaw": teywenning musteqilliq heriketlirige qattiq qarshi turimiz"

Xitay hökümitimu yene bu nöwet béyjingda échiliwatqan ikki qurultiyida teywenning musteqil bolush iradisige qet'iy qarshi turidighanliqini bildürgen we 5 - mart béyjingda échilghan xitay xelq qurultiyi memliketlik omumiy yighinida, xitay bash ministiri wén jiyabaw hökümet xizmitidin bergen doklatida teywen mesilisini tilgha alghan we éniq qilip teywenning musteqilliq heriketlirige qattiq qarshi turidighanliqini bildürgen.

Halbuki, ilgiri teywende prézidéntliq saylimi we bashqa shekilde herxil saylamlar élip bérilghanda xitay teywen'ge herbiy bésim ishlitip kelgen bolsimu, emma bu nöwet teywende élip bérilidighan prézidént saylimi we omumiy xelq rayi sinash pa'aliyitige qarshi wén jiyabaw we xu jintawlarning doklatliridiki agahlandurushlardin bashqa, xitay terepte eskiriy bésim ishlitidighan birer shepe sézilmigen bolup, eksiche xitayning teywen ishliri ishxanisi aldinqi hepte hazir xitay chong quruqluqida yashaydighan 1 milyondin artuq teywen puqrasining hayatini qandaq asanlashturush toghrisida bir qatar charilerni élan qilghan.

Ilshat ependi:"teywen xelqi musteqilchilerni hakimiyet béshigha chiqirip öz iradisini ipadilidi"

Xitayning ilgiri teywen'ge qarita yürgüzgen herbiy bésim ishlitish herikitining eks tesir körsetkenlikini bildürgen siyasiy közetchi ilshat ependi, xitay bésim ishletkenséri, teywen xelqi eksiche musteqilchilerni teywenning hakimiyet béshigha chiqirip öz iradisini bildürdi, dédi.

U yene, xitayning bu nöwet teywen'ge qaratqan pozitsiyisini tuyuqsiz özgertishidiki sewebning xitayning ilgiri yürgüzgen bésim ishlitish siyasiti kargha kelmigendin kéyin, bu nöwetlik saylamda teywen musteqilchilirining yene hakimiyet béshigha chiqip qélishining aldini élish üchün, musteqilliqni anche xalap kelmeydighan gomindangchilar partiyisining saylinishni xalaydighanliqidin bolghan bolushi mumkinlikini körsetti.

Kandiliza rays teywen mesilisidiki meydanini sel özgertken

Xitayning "bir junggo" siyasitini qollaydighanliqini bildürüp kéliwatqan amérika hökümitimu teywende birleshken döletler teshkilatigha kirish üchün élip bérilidighan omumiy xelq rayi sinash herikitini amérikining dölet menpe'etige muxalip dep qarap, meyli ammiwi sorunlarda we meyli teywen rehberliri bilen ayrim uchrashqanda bolsun, özining bu xil heriketke qarshi meydanini ipadilep kelgen idi.

Halbuki, yéqindin béri bu xil ehwalda mu'eyyen özgirish körülüshke bashlighan bolup, washin'gton pochtisi gézitide körsitilishiche, ilgiri teywende omum xelq rayi sinash pa'aliyiti élip bérishni bir "xeterlik pikir" dégen amérika tashqi ishlar ministiri kandiliza rays xanimmu özining teywen mesilisidiki meydanini sel özgertken.

U yéqinda, xitay tashqi ishlar ministiri yang jéychi bilen körüshkende, teywenning bir démokratik pütün gewde ikenlikini hemde teywende élip bérilish pilanlan'ghan omum xelq rayi sinash herikiti ötküzüsh ‏ - ötküzmeslikning teywen rehberliri özi qarar chiqirip belgileydighan mesile ikenlikini bildürgen.

Amérika awam palatasi qararni maqullap teywen prézidént saylimini qollaydighanliqini bildürdi

Gerche,bu nöwet amérika hökümiti teywenning omum xelq rayi sinash pa'aliyitige qarita öz meydanini qayta ipadilimigen bolsimu, lékin bügün 6 - mart küni amérika awam palatasi 1ge qarshi 409 awaz bilen 278 - nomurluq bir qarar maqullap, teywende 22 - mart élip bérilidighan prézidént saylimini qollaydighanliqini bildürdi.

Qarar layihiside amérika hökümiti teywenning démokratiyisi we bixeterliki heqqide bergen wedisini qaytidin tekitleydighanliqini bildürgen we xelq'ara jem'iyettin teywenning bu nöwetlik saylimini közitishke közetchilerni ewetishni telep qilghan.

" Teywen amérikining eng qet'iy, démokratik ittipaqdashlirining biri"

Bu qararda amérika hökümitining teywenning bu nöwet élip baridighan saylimini qollaydighanliqi otturigha qoyulupla qalmay,belki yene teywenning amérika hökümitining asiya - tinch okyan rayondiki eng qet'iy démokratik ittipaqdashlirining biri ikenlikini, shundaqtimu teywen démokratiyisining izchil halda xitayning herbiy tehdit sélishigha uchrap kelgenlikini shunga amérika dölet mejlisi we amérika hökümitining choqum teywen'ge bergen wedilirini qayta tekitlishi lazimliqi otturigha qoyulghan.

Xitay hökümiti bu qarar layihisini eyiblidi

Mezkur qarar élan qilin'ghandin kéyin, teywen hökümiti minnetdarliqini bildürgen bolsa, xitay hökümiti bu qarar layihisini qattiq eyiblidi.

Xitay tash ishlar ministirliki bayanatchisi ching gang bayanat élan qildi we " amérika teywen boghuzining nöwettiki weziyitining murekkep we sezgürlükini hemde teywen musteqilchilirining mahiyitini éniq tonup yétip, mezkur qararning selbiy tesirini azaytishqa chare qilip " teywen musteqilchiliri " ge her qandaq shekildiki xata signal bérip qoyushni toxtitishi kérek" dédi. (Jüme)