Amérika - yaponiye bashqurulidighan bomba mudapi'e séstimisi tetqiqat sépige hazir awstraliye qétildi

• Muxbirimiz welining bu heqtiki toluq melumati
• Download story audio

Awstraliye 2003 ‏- yili 12 ‏- ayda amérika - yaponiye bashqurulidighan bomba mudapi'e séstimisigha qatnishishni xalaydighanliqini jakarlighan idi. Shuningdin kéyin, buyil 3 ‏- ayda yaponiye bilen bixeterlik kélishimi imzalidi. Yaponiyide chiqidighan asaxi shinbon' gézitining 5 ‏- ayning 22 ‏- küni bayan qilishiche, awstraliye hazir yaponiye we amérika bilen birlikte asiya -tinch okyan rayonining bixeterliki jehette hemkarliship ish bijirishke bashlighan.

Buningdin kéyin bu döletler asiya - tinch okyan rayonigha da'ir bixeterlik séstimisi buyiche sanliq uchurlardin teng paydilinidu we buninggha da'ir xizmetlerni teng bijiridu. Amérika - yaponiye bixeterlik kélishimige asaslan'ghanda, bu ikki döletning bashqurulidighan bombigha qarshi ortaq mudapi'e séstimisi 2015 ‏- yilidin burun tamamlinishi kérek.

Yaponiye bilen bashqa döletler otturisidiki bixeterlik hemkarliqining sezgür noqtisi teywen

5 ‏- Ayning béshida, amérikidiki montélyr xelq'araliq mesililer tetqiqat orni teripidin élan qilin'ghan mulahizide "yaponiye amérika we bashqa asiya döletliri bilen bixeterlik jehette hemkarliship, xitayning kündin -kün'ge éshiwatqan herbiy küchige taqabil turushni xalaydu, emma xitay yaponiye bilen amérikining bashqurulidighan bombidin mudapi'elinish séstimisi qurushigha qarshi turup kelmekte. Chünki xitay bu séstima arqiliq özining asiyadiki ibretlendürüsh küchi' ning ajizlap kétishidin ensireydu" dep bayan qilin'ghan idi.

'Washin'gton közetküchisi' heptilik gézi'itidimu "xitay déngiz buyidiki rayonlarda teywen'ge qarita mingdin artuq bashqurulidighan bomba orunlashturup boldi. Xitayning bu bashqurulidighan bombiliri nishanlawatqan rayonlar yaponiyining jenubidiki arallarnimu öz ichige alidu. Shunglashqa teywen özini amérika - yaponiye bixeterlik kélishimining 'künlüki' astida dep hés qilidu" dep bayan qilghan idi.

Amérikidiki wélsun tetqiqat merkizi élan qilghan mulahizide bolsa " teywenning amérika-yaponiye bixeterlik kélishimidiki orni mesilisidin ibaret bundaq intayin sezgür mesilini amérika téxiche tilgha alghini yoq. Yaponiyining shinzo abé hökümitimu, yéqinda teywen mesilisidin özini chetke tartish arqiliq xitay bilen bolghan dölet munasiwitini yaxshilidi. Emma xitay hazirgha qeder teywenning amérika-yaponiye bixeterlik kélishimining radar séstimisi da'irisi ichide turuwatqanliqidin qattiq bi'aram bolmaqta" dep bayan qilghan idi.

Amérikining yaponiyidiki hujum we mudapi'e séstimisi

Xewer arxiplirigha qarighanda, yaponiyining okinawa arallirida hazir amérikining pak - 3 belgilik, yeni yer yüzidin hawa boshluqigha étilip chiqip kéliwatqan bashqurulidighan bombilarni tosuwalidighan ilghar wetenper üch belgilik mudapi'e séstimisi bar.

Buningdin bashqa yene, amérika déngiz armiyisining sm - 3 belgilik hujum séstimisi, yeni déngizdin hawa boshluqidiki yaki yer yüzidiki nishanlarni pachaqlaydighan ölchemlik üchinchi ewlat bashqurulidighan bomba séstimisi bar.

Birleshme agéntliqining tokyodin xewer qilishiche, hazir awstraliye qatnashqan amérika-yaponiye bashqurulidighan bomba mudapi'e séstimisi üstidiki tetqiqat amérikining mushu mudapi'e séstimisini tereqqi qildurup orunlashturushni meqset qilidu.

Sintaro ishixara ependining éytishiche, yaponiye hazirla yadro qorallirigha ige bolushi lazim

5 ‏- Ayning 21 ‏- küni, amérika-yaponiye bashqurulidighan bomba mudapi'e séstimisi tetqiqat sépige awstraliye qétilishtin bir kün burun, tokyoning sheher bashliqi sintaro ishixara ependi amérikining nyuyork shehiride nutuq sözligende, xitayning iqtisadiy weziyiti we amérika - yaponiye bixeterlik kélishimi toghrisida toxtilip "xitayning iqtisadiy küchi kéler yili échilidighan olimpik musabiqisighichila berdashliq béreleydu, eger shuningdin kéyin xitayning iqtisadida mesile chiqsa, xitayda jem'iyet qalaymiqanlishidu, u chaghda xitayning mustebit hökümiti üchün teywen'ge yaki senkaku arallirigha hujum qilishtin özge yol qalmaydu.

Eger yaponiyining sankaku aralliri xitayning herbiy tewekkülchilikige duch kelse, yaponiye özini qoghdashqa mejbur bolidu. Hazir közimizge körünüp turiduki, urushning bir teripide 70 milyon xelqni qirip tashlighan mawzédungni dölet atisi dep choqunidighan kommunist hakimiyiti tursa, urushning yene bir teripide, iraqta üch ming adimi chiqim bolsa urushtin tewriniwatqan amérika turidu. Bundaq ehwal astida, yaponiye chuqum hazirla yadro qorallirigha ige bolushi lazim" dep tekitligen idi.(Weli)