Америка хитайниң "мудапиә ақ ташлиқ китаби" ға инкас қайтурди


2004.12.28

Америка һөкүмити хитайниң дүшәнбә күни елан қилған "дөләт мудапиә ақ ташлиқ китаби" ға инкас қайтуруп, хитайниң қораллиқ қисимларни заманивилаштуруш һәрикитини диққәт билән күзитиватқанлиқини билдүрди.

Хитай дөләт мудапиәсиниң ядроси

Хитайниң "2004 - йиллиқ дөләт мудапиә ақ ташлиқ китаби" да, тәйвән мустәқиллиқини чәкләш буниңдин кейинки хитай дөләт мудапиә сияситиниң ядроси, дәп көрситилгән. Хитай һөкүмити, тәйвән мустәқилчилириниң бөлүнүш һәрикити тәйвән боғизи икки қирғиқиниң мунасивитини өткүрләштүрүвәтти, дәп агаһландуруп, тәйвән мустәқиллиқини чәкләш йолида һәр қандақ бәдәлгә тәвәккүл қилидиғанлиқини билдүргән, һәмдә хитайға келидиған хәлқара тәһдиткә қарши қораллиқ қисимларни заманивилаштурушни тәкитләп, һәрбий хам чотни көпәйтишни тәләп қилған. Америкини һәрбий иттипақдашлириға ян бесиш, тәйвәнгә қорал - ярақ сетип бериш билән әйиблигән.

Америка: биз йеқиндин көзитиватимиз

"Хитайниң дөләт мудапиә ақ ташлиқ китаби" ға дүшәнбә күни америка тәрәп инкас қайтурди. Америка ташқи ишлар министири колин повел мухбирларни күтүвелиш йиғинида, бейҗиң даирилириниң тәйвән мәсилисидики қаттиқ қол мәйдани, һәрбий заманивилаштуруш сиясити шундақла "бөлүнүшкә қарши туруш қануни" чиқириш тәйярлиқиниң, тәйвән боғизи вә шәрқий асия вәзийитигә көрситидиған тәсири һәққидики суалларға җаваб бәрди.

Америкиниң юқириқи вәзийәтни диққәт билән күзүтиватқанлиқини илгири сүргән колин повел, америка хитайниң дөләт мудапиә ақ ташлиқ китабидин һәйран қалмайду яки әндишигә чүшүп қалмайду, дәп көрсәтти. Колин повелл мундақ дәйду : "мән хитай қораллиқ қисимлириниң заманивилишиш басқучида кетиватқанлиқини билимән. Биз бу һадисиләрни диққәт билән көзитиватимиз шундақла хитай тәрәп билән мунасивәтлик мәсилиләр бойичә сөһбәт елип бериватимиз. Шуниң үчүн, мениңчә биз нөвәттики вәзийәтни бәкму җидди вә әндишә яритидиған әһвал дәп қаримаймиз.

Колин повел, тәрәпләрни тәйвән боғизида муқимлиқни сақлашқа чақирди. У мундақ дәйду : "көпчиликниң һәммиси билиду, һазир тәйвән боғизидики вәзийәтни җиддиләштүрүш пәйти әмәс. Биз буниңдин кейинму шундақ бөлүшини үмид қилимиз."

Америкиниң мәйдани

Хитай һөкүмити ақ ташлиқ китапта америкини тәйвәнгә қорал сетип бериш арқилиқ, тәйвән мустәқилчилиригә хата сигнал бериш билән әйиблигән. Ақ ташлиқ китабта, америка бир җоңго сияситидә чиң туридиғанлиқини, хитай - америка оттурисидики үч қошма ахбаратниң роһиға һөрмәт қилидиғанлиқини билдүрсиму амма, тәйвәнгә сетип беридиған қоралларниң сани вә сүпитини үзлүксиз юқири көтирип, тәйвән даирилиригә хата сигнал бәрмәктә, бу тәйвән боғизи вәзийитиниң муқимлиқи үчүн пайдисиз, дәп көрсәткән.

Дүшәнбә күндики мухбирларни күтивелиш йиғинида колин повелл, америкиниң бир җоңго сияситини йәнә тәкитлиди. У, америкиниң бир җоңго сиясити, хитай- америка оттурисидики үч қошма ахбарат билән америкиниң "тәйвән мунасивәт қануни" да үстигә алған мәҗбурийити үстигә қурулғанлиқини илгири сүрди. Америка, тәйвән боғизиниң һазирқи мәвҗут һалитини бир тәрәплимилик һалда өзгәртиш йолидики һәр қандақ урунишқа қарши туридиғанлиқини җакарлиған. Тәйвән даирилири хитайниң чиқирилиш алдидики " бөлүнүшкә қарши туруш қануни" , бейҗиңниң тәйвән боғизидики һазирқи мәвҗут һаләтни өзгәртишкә қануни асас яритиш тиришчанлиқи, дәп әйиплигән. (Әркин)

Пикир қошуң

Радиониң ишлитиш шәртлиригә асасән, пикирлириңиз тәкшүргүчиләр тәрипидин тәстиқлиниши вә мувапиқ дәриҗидә тәһрирлиниши түпәйли, тор бәттә дәрһал пәйда болмайду. Сиз қалдурған мәзмунға әркин асия радиоси җавабкар болмайду. Башқиларниң көз қариши вә һәқиқәткә һөрмәт қилишиңизни сораймиз.