Хитай аққунлириниң уйғур елигә кириш долқуни башланди
2005.03.21

Илгирики йилларға охшашла баһар келиши билән нөвәттә уйғур елигә хитай аққунлириниң түркүмләп келиш басқучи башланди.
Һәр йили шундақ таш йол, төмүр йол қатарлиқ қатнаш транспортлиридин пайдилинип хитайниң хенән, җаңсу, шәнши, гәнсу қатарлиқ өлкилиридин уйғур елиға күнигә нәччә он, нәччә йүз миңлап келиватқан хитай аққунлири, уйғур елиға келипла һәр қайси шәһәрләрдин тартип йезиларғичә сиңип кәтмәктә.
Қатнаш вастилири йетишмәй қалған.
3 - Ай кириши билән хитай аққунлири долқуни нөвәттә юқири басқучқа чиққан болуп, бу пәвқуладдә йолучилардин һасил болған бесимдин, хитай төмүр йол министирлиқи уйғур елиға маңидиған пойиз қетим сани вә вагонниң көлимини кеңәйткән.
Тәңритағ тор бетиниң дүшәнбә бу һәқтә хәвәр беришичә, йеқинда хитай төмүр йол министирлиқи, хитай аққунлириниң уйғур елигә келишигә қолайлиқ яритиш үчүн җәми 175 қетимлиқ пойиз қатнишини орунлаштурған. Булар асасән чиңду, чоңчиң, ләнҗу, шиән қатарлиқ хитай шәһәрлиридин уйғур елигә қатнайдиған томүр йол линийилири икән.
Һөкүмәт аққунларға асанлиқ туғдуруп бәрмәктә
Хитай һөкүмити йәнә уйғур елиға йүз миңлап келиватқан хитай аққунлириниң иш тепишини асанлаштуруш, уларниң турақлиқ иш һәққини капаләткә игә қилиш үчүн " баһар шамили картиси" намида иш тепиш қолланмисини тарқатқан. 20 -Март күни үрүмчидә йәнә мәхсус, хәлқ ишчилири мулазимәт мәркизи тәсис қилған. Мәркәз иш башлапла уйғур елидики 70 тин артуқ ширкәт һәм ишқа елиш орунлири, бир күн ичидила 3000 дин артуқ хитай аққунлирини хизмәткә алған.
Тәңритағ тор бетиниң бәргән хәвиригә қариғанда, уйғур елиға түркүмләп келиватқан бу хитай аққунлирини мувапиқ ишқа орунлаштуруш үчүн, уйғур елиниң әмгәк назарити, яшлар иттипақи, төмүр йол идариси, сода- санаәт башқуруш тармақлири бирлишип һәрикәт елип бериватқан болуп, иш тепиш үчүн кәлгән хитай аққунлирини асасән уйғур елиниң, мулазимәт, йимәклик, қурулуш, йол ясаш қатарлиқ саһәлиригә хизмәткә орунлаштуридикән. Шундақла уларни, бу хил хизмәтләрниң һөддисин чиқиши үчүн мәхсус техника бойичә тәрбийиләш курслириға уюштуридикән.
Ғадайлиқтин хоҗайинлиққа
Ке миңчвән исимлик бир хитай аққун, шинхуа ахбарати мухбириға "мән шинҗаңда ишләмчилик қиливатқанға төт йил болди, һазир бир хиш завутини көтиригә алдим, бу қетим 39 адәмни мән елип кәлдим" дегән.
Йәнә бир он нәччә адәмни башливалған бир хитай, бу хитай ишчиларни ғулҗидики бир қурулуш орниға елип маңғанлиқини, өзиниң болса 1993 - йилидин буян уйғур елидә пул тепиватқанлиқини, уйғур елидә хитай өлкилиригә қариғанда җиқрақ пул тапалайдиғанлиқини ейтқан.
Мушуниңға охшаш нөвәттә келиватқан хитай аққунлириниң көпинчиси бир кишиниң башламчилиқи билән гуруппилар бойичә келиватқан болуп, бу ишләмчиләр гурупписини тәшкиллигүчиләр асасән бир қанчә йил илгири уйғур елиға келип пул һәм йол тапқандин кейин йәниму көп хитай аққунлирини уйғур елидики мәлум ширкәт яки қурулуш орунлириға тонуштуруп елип кәлмәктә икән.
Уйғурларниң наразилиқи
Уйғурларниң пикридин мәлум болушичә, хитай һөкүмити хитай аққунлириниң уйғур елиға көчмән болуп келишигә һәмдә уларниң иш тепишиға қолай шараитларни яритип уларниң мәнпәәтини капаләткә игә қилиш үчүн алаһидә сиясәтләрни чүшүриватқан бир вақитта, әксичә уйғур елидики йәрлик яшларниң ишсизлиқ мәсилиси барғанчә еғирлашмақта.
Бу һәқтә радиомизға телефон қилған бәзи уйғурлар, гәрчә йеқинқи йиллардин буян, уйғур елидә ғәрбни ечиш программилири бойичә нурғун чоң типтики қурулушлар елип бериливатқан болсиму, бу қурулушларда уйғурларни ишләтмәйдиғанлиқини инкас қилип, хитай аққунлириниң көпийиши һәмдә уларниң барлиқ иш пурсәтлиригә игә боливелишигә болған наразилиқини ипадилиди
Бу йил 3 - ай башланғандин буян, уйғур елиға кәлгән хитай аққунлар бир милйондин ашқан. Хитай аққунлириниң келиш сани һәм сүрити барғанчә юқирилаватқан болуп, язғичә йәнә қанчилик хитай аққунлириниң уйғур елиға сиңип киришини һазирчә мөлчәрлимәк тәс икән. (Гүлчеһрә)
Мунасивәтлик мақалилар
Ғәрбни ечиш сиясити вә инкаслар
- Хитайниң ғәрбни ечиш сиясити уйғур ели һәм хәлқигә нимиләрни елип кәлди ? (3)
- Хитайниң ғәрбни ечиш сиясити уйғур ели һәм хәлқигә нимиләрни елип кәлди ? (2)
- Хитайниң ғәрбни ечиш сиясити уйғур ели һәм хәлқигә нимиләрни елип кәлди ? (1)
- Кадир алмаштуруштин ким мәнпәәтлиниватиду? (2)
- Кадир алмаштуруштин ким мәнпәәтлиниватиду? (1)
- Уйғур илидики пахтиларни ким үзиду ?