Chégrisiz muxbirlar teshkilati xitay bilen axbarat erkinliki mesiliside söhbetleshti

Chégrisiz muxbirlar teshkilatining 3 neper wekili xitayda ilip barghan tunji qétimliq resmiy ziyaritini axirlashturup, charshenbe küni chüshtin kéyin parizhgha qaytip keldi. "Chégrisiz muxbirlar teshkilati" metbu'atlarning ziyaritini qobul qilip, 2008 ‏- yilliq béyjing olimpik murasimigha qaratqan bayquttin waz kechkenlikini bildürdi.

Muxbirlarning hoquqini qoghdaydighan mezkür "chégrisiz muxbirlar teshkilati" ning merkizi fransiyining parizh shehiride bolup, teshkilatning bash katibi Robert Menard, asiya ishlirigha mes'ul xadim Vincent Brossel hemde teshkilatning axbarat alaqichisi Jean-Francois Julliard qatarliq üch kishi, xitayni tunji qétim ziyaret qildi. Xitayni ziyaret qilghan bu üch kishi parizhgha qaytip kélipla, xitayda élip barghan ziyariti heqqide toxtaldi. "Chégrisiz muxbirlar teshkilati" ning bildürüshiche, wekiller xitay da'iriliri bilen mexsus söhbette bolup, axbarat erkinliki shuningdek qandaq qilghanda axbarat erkinlikini yaxshilashtiki chare - tedbirler üstide muzakire élip barghan.

Metbu'atlarda bu heqte bérilgen xewerlerdin melum bolushiche, Robert Menard xitay terep bilen kélishim tüzüp, türmige solan'ghan junggoluq muxbirlar bilen körüshüsh, béyjingda " chégrisiz muxbirlar teshkilati" ning shöbe ishxanisini qurush qatarliq shertlerge xitay terepning maqulluqini qolgha keltürgen. Jean -Francois Ning éyti'ishiche, béyjing hökümitining kelgüside " chégrisiz muxbirlar teshkilati" ning xitay chégrisi ichide pa'aliyet élip bérishigha yol qoyush éhtimalliqi intayin chong iken.

Xitay dunya buyiche, muxbirlarning hoquqigha dexli terüz yetküzüshte eng aldinqi orunda turuwatqan bir dölet hésablinidu. Téxi ötken heptide xitay soda gézitining muxbiri len chéngjang shenshi xuyyüen nahiyisi'idiki kömür kanni ziyaret qilish dawamida kömür kandikilerning éghir tayaq zerbisige uchrap, qutquzush ünüm bermey hayatidin ayrilghan. Muxbirlarni urup öltürwitish qilmishi, bashqa döletlerde intayin az uchrighanliqi üchün, mezkür weqe dunya jama'etchilikining shundaqla chégrisiz muxbirlar teshkilatining qattiq eyiblishige duch kelgen.

Chigrisiz muxbirlar teshkilati 2001 ‏- yildin béri, 2008 ‏- yili xitayda ötküzülidighan olimpik tenterbiye musabiqisini bayqut qilishni teshebbüs qilip kelgen idi. Chünki ularning qarishiche, xitayning 2008 ‏- yilliq olimpik murasimining sahipxanliqigha érishish bilen teng axbarat erkinlikige tosqunluq qilishi tolimu ejeplinerlik bolup, xitay hökümiti olimpik murasimini bahane qilip, oxshash bolmighan pikir qarashlirigha ige kishiler bilen axbaratchilarni qattiq basturup kelmekte.

Biraq "chégrisiz muxbirlar teshkilati" bu qétim xitay terep bilen söhbetliship, xitay terepning ipadiside köp yaxshilinishlarning meydan'gha kelgenlikini, ularning ölimpik murasimi ötküzülüshtin burun, mewjüt mesililerni yaxshilashqa wede bergenlikini bildürmekte. Chégrisiz muxbirlar teshkilati yene, bir qanche hepte yaki bir qanche aydin kéyin xitaygha tekrar wekil ewetidighanliqini, bolupmu türmige tashlan'ghan axbarat xadimlirini 2008 ‏- yilidin burun qutquzup chiqish üchün barliq tirishchanliqlarni körsitighanliqini tekitlidi.

Bu arida Uyghur teshkilatliri, xitay da'irilirining köpligen Uyghur yazghuchilirining "hökümet siyasitige qarshi chiqqan" dégen bahane bilen türmige tashlan'ghanliqini, " chégrisiz muxbirlar teshkilati" ning elwette ularnimu qutuldurush wezipisining barliqini otturigha qoymaqta. Dunya Uyghur qurultiyining bayanatchisi dilshat rishit we amérika Uyghur birleshmisining bash katipi alim séyitof ependilerning éytishiche, nurmemet yasin , toxti moz'at qatarliq Uyghur yazghuchi we ziyaliylirining héchqandaq gunahi yoq bolup, " chégrisiz muxbirlar teshkilati" ning doklatida ular toghriliq melumatlarmu bar iken. (Eqide)