Xitay saqchi da'iriliri Uyghur qizning meqsiti ayropilanni partlitish, dep élan qildi


2008.03.13

Xitay kompartiyisining zuwani "xelq géziti " qarmiqidiki "yer shari waqti" géziti 7 ‏ - mart küni ürümchi - béyjing arisida qatnaydighan yoluchilar ayrupilanida yüz bergen weqe toghrisida saqchi da'irilirining köz qarishi we atalmish weqening heqiqiy ehwalini élan qilishtin burun, xitay da'iriliri weqe toghrisida oxshimighan bayanlarda bolup kelgen idi. Uyghur aptonom rayonining re'isi nur bekri weqeni "ayropilan qazasi peyda qilish yolidiki urunush " dep tekitligen bolsa, partkom sékritari wang léchüen weqening sherqiy türkistan küchlirige baghlinidighanliqini ilgiri sürgen. Aldinqi küni xitay tashqi ishlar ministiri yang jyéchi weqeni " bir yoluchining gumanliq suyuqluqni ayrupilan'gha élip chiqish weqesi " dep teripligen idi. Lékin xitayning "yershari waqti" géziti peyshenbe küni weqening atalmish heqiqiy ehwali toghrisida bergen xewiride saqchilar weqede qolgha élin'ghan 19 yashlardiki Uyghur qizning herikitini ayropilanni partlatmaqchi bolghan " térrorluq heriket" dep muqimlashturghanliqini bildürdi.

Diwopu ayrodromidikiler weqege a'it bayanat bérishni üzlüksiz ret qilmaqta

Xewerde weqening tepsilatini mundaq chüshendüridu: yoluchi qiz ichimlik qeley qutisigha bénzin qachilap ürümchi diwopu ayrodromidin ayropilan'gha chiqqan, ayropilan hawagha kötürülüp texminen 40 minutlardin kéyin qiz hajetxanigha kirip, qeley qutidiki bénzinni partlatmaqchi bolghan, chünki ayropilanning may baki hajetxanining astinqi qismigha jaylashqan idi.

Xewerde kütküchilerning weqeni waqtida bayqiwalghanliqini we ayropilan xadimlirining yoluchi qizni boysundurup, zor paji'ening aldi élin'ghanliqini, lékin ayropilan lenju ayrodromigha jiddiy qon'ghanliqini yazidu. Diwopu ayrodromidiki da'iriler weqege a'it mesililerde bayanat bérishni üzlüksiz ret qilmaqta. Ayrodromning bir kadiri muxbirimizgha weqege a'it so'allargha téléfonda jawab bermeydighanliqini, chünki téléfonda muxbirning salahiyitini éniqlighili bolmaydighanliqini bildürdi.

Kishilerning weqening heqiqiy mahiyitige nisbeten gumani özgermidi

" Yer shari waqti" gézitining weqe toghrisidiki xewiride eskertishiche, ismi tilgha élinmighan weqeni tekshürüshtin xewerdar bir saqchi emeldari yoluchi qizning arqisida "térrorchi" teshkilatning barliqini ilgiri sürgen. Xewerde mezkur emeldarning " bu weqe yaxshi teyyarliq körgen, etrapliq pilanlan'ghan, zich maslashqan térrorluq hujum " dégenlikini bildürdi. Lékin nur bekri bu weqe yüz bérip bir kündin kéyin yeni 8 ‏ - mart küni élan qilghan bayanatida weqeni " ayropilan qazasi peyda qilish yolidiki urunush" dégen bolsimu, emma weqening xaraktérini " térrorchilarning hujumi" dep muqerrerleshtürmigen idi.

Weqe yüz berginige 7 kün bolup qaldi. "Yer shari waqti" gézitining bu heqtiki xewirige qarighanda, da'iriler weqe sadir qilghuchi qizning ismi, kespi, yurti, a'ilisi we ayropilan partlitish meqsiti toghrisida yenila yip uchi bermigen, lékin qizning sherqiy türkistan küchlirining "aldam xaltisigha" chüshüp ketkenlikini ilgiri sürgen. "Yer shari waqti" gézitining melumati kishilerning éngidiki weqening heqiqiy mahiyitige nisbeten guman bilen qarash pozitsiyisini özgertelmidi.

" Xitay bixeterlik organlirining oyuni "

Dunya Uyghur qurultiyi bolsa weqeni xitay bixeterlik organlirining " oyuni" dégen qarishida ching turmaqta. Qurultay bayanatchisi dilshat rishit, qurultayning bu mesilidiki qarishini yene tekrarlidi. Kishiler diwopu ayrodromining bixeterlik tedbiri nahayiti ching tursa, qiz bénzinni ayropilan'gha qandaq élip chiqalidi? dégen so'alning jawabini tépishqa qiziqmaqta.

"Yer shari waqti" gézitining xewiride , bu qizning da'im ayropilanda qatnap turidighan, ayrodrom xadimlirigha tonush yoluchi ikenliki, u ayrodrom bixeterlik xadimlirining ishenchisige érishiwélip, bixeterlik éghizidiki yashan'ghan bir xadimning sel qarighanliqi tüpeyli bénzin qachilan'ghan ichimlik qutisini muweppeqiyetlik ötküzüwalghanliqini ilgiri süridu. Saqchilar weqening arisida " térrorchi" teshkilat bar, dégen bolsimu, lékin bu " térrorchi" teshkilatning zadi qaysi teshkilat ikenlikini tilgha almay kelmekte.

" Uyghurlarni basturushqa bahane bolup qilishidin ensireymiz "

Xitay hökümiti 1 - ayning 27 - küni ürümchi bext baghchisi a'ililikler rayonida yüz bergen we 2 Uyghurning öltürülgenlikini ilgiri sürgen weqeni sherqiy türkistan islam partiyisige chatqan idi. Amérikidiki xitay analizchi fang jöy bu türdiki weqege guman bilen qaraydighan xitay ziyaliylarning biridur.

Bu heqtiki mulahiziside "shinjangdiki Uyghur milletchilirining ichkiri ölkilerde xitay nishanlirigha qarshi hujum qilish éhtimali mewjüt bolsimu, lékin bu hujumlarning ghelibe qilish mumkinchiliki az " dep qaraydighanliqini tekitligen fang jöy, buning seweblirini töwendiki nuqtilarda chüshendüridu. "Uyghurlarning chirayi xenzulardin perqlinidu. Uning üstige j x we dölet bixeterlik organliri Uyghurlargha nahayiti segek mu'amile qilidu. Uyghurlarning ichki qisimida ularning nahayiti mustehkem tori bar, ichkiridiki sheherlerning nopus tüzümi nahayiti ching."

Xelq'ara kechürüm teshkilati we kishilik hoquqni közitish teshkilatigha oxshash xelq'ara organlar bu weqede xitay da'irilirini pakitni mexpiy tutush bilen eyiblimekte we bu weqe yene xitayning Uyghurlarni basturushigha bahane ‏ - seweb bolup bérishidin ensirimekte. Kishilik hoquqni közitish teshkilatining xadimi aldinqi küni élan qilghan bu heqqidiki bayanatida, xitay da'irilirining bu weqeni Uyghur öktichilirini basturush bahanisi qiliwélishidin ensirewatqanliqini tekitligen. (Erkin)

Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.