Хитай һөкүмитиниң уйғурларни бастуруш үчүн тапқан йеңи баһаниси

• Мухбиримиз вәлиниң бу һәқтики толуқ мәлумати
• Download story audio

"Шинҗаң хәвәр тори"да 9 ‏- айниң 18 ‏- күни баян қилинишичә, хитайниң аптоном районлуқ дөләт мудапиә пән-техника санаәт ишханиси дегән оргини билән җамаәт хәвпсизлик назарити бирликтә уқтуруш чүшүрүп, җайларда деһқанчилиққа ишлитилидиған "аммуний азун кислатаси" дегән химийә оғуттин пайдилинип партлатқуч дора ясап җинайәт садир қилишниң алдини елиш вә муқимлиқни сақлашқа капаләтлик қилишни тәкитлигән. Хәвәрдә баян қилинишичә, җамаәт хәвпсизлики назарити җайларда буниңдин бурун ишләпчиқирилған химийиви оғутларниң тәркибидә " азут кислатаси" яки аммуний арилаштурулған азут кислатасиниң нисбити 50%тин ашқан яки ашмиғанлиқини 9 ‏- айниң ахиридин бурун тәкшүрүп ениқлап болуш керәкликини, бу арқилиқ деһқанчилиқта ишлитилидиған химийиви оғутларниң партлаш дориси қилип ишлитилиштин сақлиниш лазимлиқини җиддий тәләп қилған. Дуня уйғур қурултийиниң баянатчиси дилшат ришит әпәнди буни хитай һөкүмитиниң 1 ‏- өктәбир байримидин бурун уйғурларни йәнә бир қетим бастуруш үчүн тапқан баһаниси, дәп мулаһизә қилди.

"Шинҗаң хәвәр тори"да җамаәт хәвпсизлик назаритиниң җайларда деһқанчилиққа ишлитилидиған "аммуний азут кислатаси" дегән химийә оғуттин пайдилинип партлатқуч дора ясап җинайәт садир қилишниң алдини елиш һәққидә уқтуруш чүшүрүштин бурун, "шинхуа агентлиқи" ниң 9 ‏- айниң 6 ‏- күни тарқатқан хәвиридә, җамаәт хәвпсизлики министирлики бир нәччә айдин буян пүтүн мәмликәттә партлатқуч дора, оқ, милтиқ қатарлиқ қоралларни контрол қилишни тәшвиқ қилиш вә тәкшүрүп зәрбә бериш хизмитини йолға қоюватқанлиқини, бу хизмәт җәрянида, һазирға қәдәр пүтүн мәмликәттә 1648 тонна партлатқуч дора, 3 милйон 840 миң капсол, 105 миң тал милтиқ, 2 милйон 300 миң пайдин артуқ оқ йиғивелинғанлиқини , пүтүн мәмликәттә 360 җайда қанунсиз һалда милтиқ сақлиниватқанлиқини баян қилинған иди.

Униңдин бурун, хоңкоңда чиқидиған "дагоңпав гезити 8 ‏- айниң 30 ‏- күни хәвәр елан қилип, шаңхәй һәмкарлиқ тәшкилати қурулмиси даирисидә өткүзүлгән үч хил күчләргә қарши туруш һәрбий манивиридә террорчиларниң қолидики партлатқуч дора қатарлиқ һәрхил қоралларни йиғивелип нефит турубилириниң бихәтәрликини сақлашни мәшқ қилғанлиқи баян қилинғанда, шинҗаң җамаәт хәвпсизлики назаритиниң башлиқи ваң лешаңниң "шинҗаңда 90 ‏- йиллардин башлап йолға қоюлған үч хил күчләргә қаттиқ зәрбә бериш күришидә, террорчиларниң қолидин41 миң 300 килограм партлатқуч дора олҗа елинди" дегәнликиниму тилға алған иди. Мана әмди хитайниң 1" ‏- өктәбир байрими"ға йеқин қалғанда, шинҗаң җамаәт хәвпсизлик назарити йәнә "җайларда деһқанчилиққа ишлитилидиған "аммуний азут кислатаси" дегән химийә оғуттин пайдилинип партлатқуч дора ясап җинайәт садир қилишниң алдини елиш вә муқимлиқни сақлашқа капаләтлик қилиш" дегән нам астида, уйғур йезилирида йеңичә сиясий тәкшүрүш һәрикити елип беришқа башлиған. Дилшат ришит әпәнди бу һәқтә йәнә қарашлирини оттуриға қойди. (Вәли)