Merhum sha'ir batur rozining edebiy hayati heqqide sebdashliri bilen söhbet

• Muxbirimiz jümening bu heqtiki programmisi
• Download story audio

Sha'ir batur rozi 80 – yillarda aliy mektepte oquwatqan waqitlarda.

Uyghur hazirqi zaman shé'iriyitidiki we Uyghur prozichiliqidiki közge körün'gen ediplerdin biri bolghan batur rozi 27 ‏- mart yürek késili bilen qaza qilghan idi. Biz mushu munasiwet bilen uning edebiy ijadiyet hayatini eslep ötüshni zörür dep qarap weten ichi we sirtidiki nopuzluq ziyaliy we ediplerni ziyaret qilduq.

Batur rozi 1966 -yili yeken nahiyisining kachung yézisida ma'aripchi a'iliside dunyagha kelgen. U ösmürlük we baliliq dewrilirini Uyghur se'idiye xanliqining astanisi yekende ötküzgen we qoyuq milliy medeniyet terbiyisi astida Uyghur folklor qatlimidiki chongqurluqqa singip chong bolghan. U 1983-yili Uyghur élidiki birdin- bir aliy bilim yurti shinjang uniwérsitéti til-edebiyat fakultétigha oqushqa qobul qilin'ghan. U mushu jeryanda gherb modérnizm edebiyati bilen tonushqan we yéngiche ipadilesh usullirini ögen'gen hem öz wujudi we rohiy qatlimigha chongqur ornighan Uyghurche mungini, Uyghurlarning ré'al turmushini shé'iriy we eqliy tepekkur közi bilen közitishke bashlap, ularni yuqiri bedi'iy kamalet bilen kitabxanlargha sun'ghan. Uning shé'irliridiki yéngiche tepekkur we uslub 1983- yilidin 1995 ‏- yillarghiche takamullashqan.

Shebnem torida bérilgen melumatlargha qarighanda, batur rozi "pilsirattin ötkenler" (roman), "bash zindanlirigha hujum" (maqaliler toplimi),"zeliliy", "shahmeshrep", "abduqadir damolla ", ( bi'ografik powéstlar) we 600 parchidin artuq shé'ir, ottuz nechche parche maqale we besh parche edebiy axbarat, yüz parchidin artuq terjime shé'ir we terjime hékayilerni élan qildurghan.

Batur rozi shinjang uniwérsitétida oquwatqan mezgillerde özining hayatqa bolghan qizghinliqi, eqil-parasiti we bedi'iy talanti bilen sawaqdashliri arisida yuqiri hörmetke sazawer bolghan.

Batur rozi 1985 ‏- yilidiki oqughuchilar namayishining aktip ishtrakchisi we teshkilligüchiliridin biri. Uning sepdashlirining bildürüshiche, u aspirantliqta oqushqa namzat körsitilgen bolsimu, lékin mushu qétimliq namayishini teshkilligüchilerning biri bolghanliqi üchün altay köktoqay kan rayonigha sürgün qilin'ghan. U altaydimu oz pa'aliyetlirini dawam qilghanliqi üchün hökümet terep yenila xeterlik shexs dep qarap xizmettin qoghliwetken.

Uning wekil xaraktérge ige shi'érliridin " sha'ir yoq dunya", " söngikimge oyulghan xetler", "shéhit bolghan qebrisiz sha'ir", "aysiz ayding" qatarliqlar alahide yuqiri bedi'iy qimmetke ige.

Zeylidi tam zeylidi, tamdin öte jan zeylidi.

Gerche batur rozi hayatida shunche köp jebri- japalarni tartqan bolsimu, lékin rohiy meniwiyitini takamullashturup, adimiylik jehette muressesiz mukemmellikini qoghliship yashighan sha'ir. U mundaq bir hékmetni özige qibligah qilghan. "Insanning qedir qimmiti, qoral yaraqsiz, pul-péchetsiz, emel ‏- mertiwisiz tenha halette ölchinidu".

Öz ömrini héchqandaq muressesiz yégane ötküzgen batur rozi Uyghur til- edebiyat sahesige bir yalqunni tashlap kétip qaldi. Batur rozining netijiliri we hazirqi zaman edebiyatidiki ornini téximu ilgiriligen halda mu'eyyenleshtürüshke we uning jebir japaliq, lékin semerilik edebiy hayatini téximu chongqur tetqiq qilishqa erziydu.

Batur rozining hayati we edebiy ijadiyiti heqqide sha'irning mektepdishi, hazir chet'elde yashawatqan perhat yorungqash ependi, ataqliq Uyghur sha'i'iri exmetjan osman we uning uning sawaqdishi köresh ataxan ziyaritimizni qobul qildi.