Bayliq hoquqi bolmighan déhqan qandaq bay bolidu?

Xitayda ikki chong yighin échiliwatqan mezgildila, 3 ‏- ayning 10 ‏-küni 'közitish zhurnili'da élan qilin'ghan bir muhakimide, xitay hökümitining sotsi'alistik yéngi yéza qurush dégen siyasitidiki sepsetilerge reddiye bérilgen we uningda xitay hökümiti 50 nechche yildin buyan yéza mesilisini tüptin hel qimighanliqi, bolupmu, 'bazar igilikini yolgha qoyiwatimiz' dep atighan dewrdimu téxiche yéza mesilisini hel qilmighanliqi körsitilgen idi. Dölet puqraliri kütken arzu -télekler bu qétimqi memliketlik xelq qurultéyining chong yighinida yene bir qétim jawabsiz qaldi.

Gerche iqtisad tereqqi qilghan bolsimu, déhqanlar namrat turiwerdi

'Közitish zhurnili' da 3 ‏- ayning 10 ‏-küni élan qilin'ghan 'xitayning yéngi yéza siyasetliridiki sepsetilerge reddiye' dégen maqalide bayan qilinishiche, 50 nechche yildin buyan, xitayda déhqanlarning yer-zémin'gha igidarchiliq qilish hoquqi bolmighanliqtin, ularning yashash yaki mewjut bolup turush hoquqimu bolmidi. Gerche xitayda döletning iqtisadiy tereqqi qilghan bolsimu, emma déhqanlar namrat qéliwerdi. Jungxu'a xelq jumhuriyitining asasiy qanunida 'barliq yer - zémin döletning igidarchiliqida bolidu' dégen belgilime del bu mesilining menbesi idi.

'Xitayning yéngi yéza siyasetliridiki sepsetilerge reddiye' dégen maqalide bayan qilinishiche, dunyada dölet puqralirining adem béshigha toghra kélidighan kirimi 10 ming amérika dolliridin ashidighan yuqiri kirimlik döletler we dölet puqralirining adem béshigha toghrakélidighan kirimi 3000 amérika dolliridin ashidighan otturiche kirimlik döletlerning hemmisi igilik hoquq mesilisi her bir ademgiche emeliyliship bolghan we bazar igiliki yolgha qoyulghan döletler. Emma xitayda bu mesile téxiche hel qilinmighan. Bu dunyaning bir pütün shaxmat taxtisidiki bir ölgen uruq bolup turmaqta.

Xelq 'tügimes bayliq 'tin ayrilip namrat qéliwerdi

'Xitayning yéngi yéza siyasetliridiki sepsetilerge reddiye' dégen maqalide bayan qilinishiche, xitayda 900 milyon déhqan 'dölet puqrasi' da bolushqa tigishlik mu'amilige ige emes. 50 Nechche yildin buyan ular yaratqan pütün bayliq özlirining ishqa orunlishish, ishlesh, dawalinish, ma'arip qatarliq saheliride tamamen serp qilinip tügidi. Ular éshin'ghan yaki buningdin kéyin tereqqi qildurushqa serp qilidighan mebleghqe ige emes. Jem'iyettiki éshin'ghan qimmet we mebleghning hemmisi xitay kommunistik partiyisining qolida. Xitayda déhqanlarningla emes, sheher ahaliliriningmu ékologiyilik muhiti héchqandaq kapaletke ige emes, bu yene bir chong adaletsizlik. Xitayda mawzédung 'yer igilirini aghdurush, yer -zémin teqsim qilish' dégen heriket arqiliq xitay kommunistik partiyisini tunji qétim tügimes bayliqqa ige qilghan idi. Shuningdin tartip kommunistik partiye 'sotisalistik yéngi yéza' ning xojayini boldi. Emma shuningdin kéyin xelq bu 'tügimes bayliq 'tin ayrilip namrat qéliwerdi. Emdi buningdin kéyin bu bayliq yene xelqning qoligha qaytip kelmise, xelq némige tayinip bay bolidu?

'Xitayning yéngi yéza siyasetliridiki sepsetilerge reddiye' dégen maqalide bayan qilinishiche, xitayda hazir birnechche xil hökümet qurulmisi mewjut. Bezi jaylarda merkez, biwaste sheher, nahiye derijilik rayon we yézidin ibaret 4 derijilik hökümet qurulmisi bolsa, yene bezi jaylarda merkez, ölke, wilayet,nahiye yaki nahiye derijilik sheher rayon we yézidin ibaret 5 derijilik hökümet qurulmisi bar. Shinjangda bolsa aptonom rayon, bingtu'en, mu'awin ölke derijilik aptonom oblast, wilayet, oblast yaki wilayet derijilik sheher, nahiye, tu'en yaki aptonom nahiye, yéza, bazar dégendin ibaret 7 derijilik hökümet qurulmisi bar.

Yer-zémin we bayliqqa igidarchiliq qilish hoquqi bolmighan déhqanlar némige tayinip bay bolidu

Gerche xitayda hökümet shekilliri bu qeder köp bolsimu, emma héchqaysining yer -zémin'gha bolghan igilik hoquqi yoq. Xitay maliye ministirliqining stasitika qilishiche,xitaydiki 2860 nahiyining 73% ning mali'iyiside hazir qizil reqem bar. Bu yerlik hökümetlerning hemmisi döletke qerzdar. Yéqinda dölet déhqanlardin bajni kechürüm qilishni jakarlidi. Emdi bu yerlik hökümetler némige tayinip mewjut bolup turidu? bu yükni déhqanlar emdi qaysi shekil bilen kötirip mangidu? bu mesililerning hemmisige hazirgha qeder éniq jawab yoq.

Xitay kommunist partiye merkizi komitéti 1982 ‏- yilidin kéyin yéza mesilisi toghrisida jem'i 8 qétim 1 ‏-numurluq höjjet chüshürüp boldi. Emma yéza mesilisi hel qilinmidi. Buyil 'sotsi'alistik yéngi yéza qurush' toghrisida yene bir 1 ‏- numurluq höjjet chüshürdi. Yer zémin döletning deydighan hazirqi sotsi'i'alizmni yene tereqqi qildursa, déhqanlarning kishilik hoquq mesilisi qandaq hel bolidu? yer-zémin we bayliqqa igidarchiliq qilish hoquqi bolmighan déhqanlar némige tayinip bay bolidu?

Shinxu'a agéntliqining 14 ‏- mart künidiki xewiride bayan qilin'ghan til bilen éytqanda, béyjingda échilghan memliketlik xelq qurultéyining chong yighini yenila hazirqi xitay kommunist partiyisi merkizi komitétini we uning yéngi siyasetlirini omumyüzlük hémaye qilip, sotsi'ali'itik yéngi yéza quridighan qarar maqullap axirlashqan. (Weli)