Béyjingdiki kishilik hoquq weziyiti téximu jiddiyleshmekte

• Muxbirimiz méhribanning bu heqtiki melumati
• Download story audio

Birleshken döletler teshkilatining yuqiri derijilik emeldari lu'is arbor (Louise Arbour) xanim béyjingni ziyaret qiliwatqan mezgilde, mezkur jaydiki kishilik hoquq weziyiti intayin jiddiy halette bolup, saqchilar doqmush - doqmushta posta turidighan hetta sirttin kelgenlerning keynige kirip, ularni paylap soraq qilidighan ehwallar nahayiti omumlashqan.

Radi'omizning ziyaritini qobul qilghan béyjing sheherlik hökümetke yuqirilap erz sunmaqchi bolghan bir xitay puqrasi, saqchilarning nechche kündin béri keynige kiriwalghanliqini eskertip mundaq dédi:

“Hazir béyjingning ehwali bekmu jiddiy, bir nechche kündin buyan, negila barsam saqchi keynimde, yeni qedemde bir saqchi yoluqup turghan. Ishqilip hemmila yerde puqrache kiyiniwalghan saqchi, qoralliq saqchi we amanliq saqlash xadimliri bar”.

Gerche béyjingdiki kishilik hoquq weziyiti shu qeder jiddiy halette boluwatqan bolsimu, bir qisim öktichiler yenila birleshken döletler teshkilatining kishilik hoquq emeldari bilen körishishni arzuqilip purset izdimekte. Mesilen, shangxeydin béyjinggha kélip naheq mesililer heqqide yuqirilap erz qilmaqchi bolghan kishiler sani 80 din ashqan bolup, ziyaritimizni qobul qilghan shangxeylik ju yali xanim özining 50 nechche kishi bilen birlikte “xelq géziti” idarisigha kélip naheqchilikler heqqide inkas qiliwatqanliqini bildürdi.

Radi'omizning ziyaritini qobul qilghan yene bir neper öktichi chey wénjün ependi gerche bundin ilgiri yuqirilap erz sun'ghanliqtin, bir yil qamaqta yatqan bolsimu, buda yene bir qétim béyjinggha kelgenlikini hemde eger purset bolsa, birleshken döletler teshkilatining kishilik hoquq emeldarigha kishilik hoquq mesilisi heqqide inkas qilishni arzu qilidighanliqini bildürdi.

Munasiwetlik melumatlarda éytilishiche, birleshken döletler teshkilatining kishilik hoquq emeldari béyjingni ziyaret qiliwatqan mezgilide, béyjing hökümiti bir tereptin birleshken döletler teshkilatining kishilik hoquq emeldari bilen munasiwetlik kélishimlerge imza qoysa, yene bir tereptin öktichilerni qattiq kontrol qilip, ularni he désila soraq qilghan we 24 sa'et nazaret qilip, naraziliq bildürgenlerni urup qiynighan.

Mesilen, ziyaritimizni qobul qilghan béyjingdiki xitay kishilik hoquq pa'aliyetchisi xu wénju xanim, ishxanisining saqchilar teripidin qayta -qayta tekshürülgenlikini melum qilish bilen bir waqitta, béyjingdiki lyu dé, lyu shyaw bo we xu jya qatarliq kishilik hoquq xadimlirining hemmisi dégidek xitay saqchilirining nazariti astida turiwatqanliqini sözlep berdi. U yene, xitay saqchilirining nazaret astidiki dangliq eydiz pa'aliyetchisi xu jya ependini qattiq urghanliqini melum qilghan.

Béyjingdiki kishilik hoquq pa'aliyetchiliri, xitay hökümitining kishilik hoquq xadimlirigha qattiq pozitsiyide bolghanliqigha naraziliq bildürmekte. Ular birleshken döletler teshkilatining, xitay hökümitining saxta qilmishlirigha aldinip qalmasliqini hemde xitaydiki kishilik hoquqning heqiqiy ehwalining zadi qandaq ikenlikini toluq tonup yétishini ümid qilmaqta.

Birleshken döletler teshkilatining yuqiri derijilik emeldari lu'is arbor xanim b b s radi'o- téléwiziye shirkitining ziyaritini qobul qilghanda, özining bu qétimqi béyjinggha qilghan ziyaritide, xitaydiki kishilik hoquq mesilisining yenila nahayiti éghir halette ikenlikini hés qilghanliqini bildürgen. U sözide yene, özining bu qétimliq béyjingni ziyaret qilish mezgilide, tibet we Uyghur élidiki diniy erkinlik mesililirini öz ichige alghan bir qisim dilolar heqqide toxtalghanliqini hemde xitay hökümitige bu heqte bir yürüsh pikir bergenlikini melum qilghan. Lu'is arbor xanim özining, xitay hökümiti teripidin ölüm jazasigha höküm qiliniwatqan xitaydiki bir qisim az sanliq millet erbabliri we rohiy késelge giriptar bolghanlargha intayin köngül bölüdighanliqini bildürdi. (Méhriban)