Бейҗиң сақчилири кишилик һоқуқ ишханисини уштумтут тәкшүрди

• Мухбиримиз меһрибанниң бу һәқтики мәлумати
• Download story audio

Бирләшкән дөләтләр тәшкилатиниң юқири дәриҗилик әмәлдари луис арбор (Louise Arbour) ханим өзиниң бейҗиңдики зияритидә, хитайдики кишилик һоқуқ мәсилиси тоғрилиқ хитай дөләт рәиси ху җинтав, хитай ташқи ишлар министири вә әдлийә министири билән шундақла бир қисим һөкүмәтсиз тәшкилат вәкиллири биләнму көрүшмәкчи болған. Лекин бейҗиңдин берилгән хәвәрдә ейтилишичә, хитай һөкүмити, луис арбор ханим бейҗиңға йетип келиштин бир күн бурун, мәзкур җайдики кишилик һоқуқ паалийәтчилирини қаттиқ контрол қилишқа башлиған һәмдә кишилик һоқоқ оргининиң ишханисида уштумтут тәкшүрүш елип барған.

Мәқсәт б д т хадимлири билән көрүштүрмәслик

Нәқ мәйданни зиярәт қилған руйтерс мухбириниң мәлум қилишичә, хитай һөкүмитиниң кишилик һоқуқ паалийәтчилири вә кишилик һоқуқ тәшкилатлирини бундақ контрол қилишидики мәқсити, уларни бирләшкән дөләтләр тәшкилати тәрипидин кәлгән кишилик һоқуқ әмәлдариға йеқин йолатмаслиқ икән.

Әнгилийә б б с радио - телевизийә шеркитиниң хәвәрләр тор бетидә көрситилишичә : хитайдики кишилик һоқуқ оргининиң " шәпқәт булиқи" намлиқ ишхана мәсули ху винҗаң ханим мәзкур ишханиниң, бирләшкән дөләтләр тәшкилати кишилик һоқуқ әмәлдари бейҗиңға келиштин бир күн бурун, сақчилар тәрипидин уштумтут қаттиқ тәкшүрүлгәнликини ашкарилиған.

Ху винҗаңниң билдүрүшичә, сақчилар униң ишханисидики компютер вә барлиқ материялларни бир - бирләп тәкшүргән һәмдә у туруватқан өйниң әтрапиға адәм әвәтип, уни 24 саәт назарәт қилип, униң өйдин сиртқа чиқишини тосиған. юқиридин чүшкән буйруқ

Хитайдики кишилик һоқуқ оргининиң "шәпқәт булиқи" намлиқ ишхана мәсули ху винҗаң ханим өзи бир алим болуп, у давамлиқ деһқан вә ишчи - хизмәтчиләрниң кишилик һоқуқини қоғдаш, уларниң юқирилап әрз қилиш қатарлиқ ишлириға өз нами билән арилишидикән. У йәнә тәкшүрүш вә пуқралар билән сөһбәтлишиш арқилиқ, хәлқниң наразилиқи һәққидә мақалиләрни язидикән.

Ху винҗаң ханим б б с радио- телевизийә шеркити мухбириниң зияритини қобул қилғанда: " бизниң бу ишхана һечқандақ сияси һәрикәтләр билән шуғулланмиған, бизниң вәзипимиз пәқәт деһқан вә ишчи - хизмәтчиләрни өз ичигә алған, җәмийәтниң әң төвән қатлимидики кишиләрниң әң асаслиқ кишилик һоқуқини қоғдишиға ярдәм бериштин ибарәт " дәп тәкитләп, " сақчилар бундақ бир органға туюқсиз һуҗум қилип, ишни бунчивала чоңайтивәтмигән болса болатти. Улар һазир бизгә нурғун тосалғуларни яритип, хизмитимизниң раван елип берилишиға қийинчилиқларни елип кәлмәктә. Улар һәтта бизгә 'ишханаңларға мәйли қандақ адәмниң келишидин қәтийнәзәр, чоқум җамаәт хәвпсизлик оргиниға доклат қилип турушиңлар керәк' дәп буйруқ чүшүрди" деди.

Қаттиқ назарәт

Мунасивәтлик мәлуматларға қариғанда, хитай сақчилири ху венҗаң ханимдин башқа йәнә, лю шявбо қатарлиқ бир қисим кишилик һоқуқ паалийәтчилириниң кәйнигә кирип, уларниң әркин һәрикәт қилишиға тосқунлуқ қилған.

Мәсилән, бейҗиңдә турушлуқ өктичи лю шавбониң вашингтондики хитай учур мәркизигә йоллиған хетидин мәлум болушичә, хитай дөләт рәиси ху җинтав билән бирләшкән дөләтләр тәшкилатиниң кишилик һоқуқ әмәлдари луис арбор ханим хәлқ қурултийи залиниң ичидә кишилик һоқуқ мәсилиси һәққидә сөһбәт елип бериватқан пәйттә, қурултай залиниң сиртида, өктичиләрниң инсаний әркинлики қаттиқ чәклимиләргә учриған. Лю шявбониң өйи әтрапидиму 5 - 6 нәпәр сақчи машинисини тохтитип қоюп, уни назарәт қилған.

Бейҗиңдин кәлгән хәт

Радиомизниң зияритини қобул қилған вашингтондики хитай учур мәркизиниң мәсули чин күйде әпәнди бу һәқтә тохтилип мундақ деди:

" Түнүгүн лю шявбу әпәндиниң маңа әвәткән хетини тапшуруп алдим. У хетидә, 8- айниң 29 - күни бирләшкән дөләтләр тәшкилатиниң кишилик һоқуқ әмәлдари луис арбор ханимниң бейҗиңға келип, ху җинтав билән хитайниң кишилик һоқуқ вәзийити һәққидә сөһбәттә болғанлиқини һәмдә хитай һөкүмитидин "хәлқара пуқралар һоқуқи вә сиясий һоқуқ низамнамиси" ға қол қоюшни тәләп қилғанлиқини мәлум қилиш билән бир вақитта, хитай һөкүмитиниң дәл мушундақ бир пәйттә, мәзкур җайдики өктичиләрни техиму қаттиқ контрол қилғанлиқини, һәтта 6 - 7 нәпәр сақчи хадиминиң униң өйи әтрапида кечә - күндүз гөзәттә болуп, униң сиртқа чиқишиниму чәкләватқанлиқини мәлум қилди. Лю шяв бониң мәлум қилишичә, хитай һөкүмити һазир пәқәт унила назарәт қилип қалмай, илгири мәркизий иттипақ комитетида ишлигән өктичи җаң җухуани вә шундақла, интернет тор бетидә мақалиләр елан қилидиған даңлиқ язғучи вә өктичи лю ди қатарлиқларниму қаттиқ назарәт қилип турған".

Нумус қилишқа тегишлик бир иш

Зияритимизни қобул қилған вашингтондики хитай учур мәркизиниң мәсули чин күйде әпәнди "бейҗиң һөкүмитиниң бирләшкән дөләтләр тәшкилатиниң кишилик һоқуқ әмәлдарини қобул қилишқа мақул болғанлиқини бир хил илгириләш дәп қарисақму, уларниң дәл мушу пәйттә, өзи билән охшаш пикирдә болмиған өктичиләрни бундақ қаттиқ контрол қилиши бәкму һәдидин ашқанлиқ. Бу хитайниң һазирқи кишилик һоқуқ вәзийитигә қилинған бир чоң мәсхирә шундақла хитай һөкүмити үчүн интайин нумус қилишқа тегишлик бир иш!" дәп билдүрди.

Чин күйде әпәнди сөзиниң ахирида йәнә, хәлқара җәмийәтниң хитайдики кишилик һоқуқ мәсилисини көзитиштә, әң алди билән мәзкур җайдики өктичиләрниң, зиялиларниң вә шундақла кишилик һоқуқни қоғдуғучиларниң бихәтәрликини көздә тутушини шундақла уларниң әң асаслиқ кишилик һоқуқини йеқиндин көзитишини үмид қилип мундақ деди :

" Хәлқара җәмийәт хитай һөкүмитигә шуни ениқ билдүрүп қоюши керәк йәни хәлқара тәшкилатларниң хитайдики кишилик һоқуқ мәсилисини көзитиштики әң асасий вәзиписи мәзкур җайдики өктичиләрниң кишилик һоқуқ әһвалини көзитиш икәнликини билдүрүп қоюши керәк. Мән бирләшкән дөләтләр тәшкилатиниң, бу һәқтә хитай һөкүмитигә қаттиқ агаһландуруш беришини тәләп қилимән, чүнки бундақ қилинмайдикән, хитай һөкүмити йәнила давамлиқ һалда көз боямчилиқ қилип, өз хәлқниң әң асаслиқ кишилик һоқуқиниму йошурун дәпсәндә қилиду. Шуңа хәлқара җәмийәт кишилик һоқуқ мәсилисидә хитайға қандақ баһа беришниң йолини билиши керәк. Болмайдикән, бу хил түзүм характерлик һаләт мәнчә һәргизму өзгәрмәйду !". (Меһрибан)