Xitay, b d t kishilik hoquq komitéti bilen qanun islahati kélishimi imzalidi


2005.08.31
UN-ARBOUR-150.jpg
B d t ning kishilik hoquq ishliri boyiche ali komisari lu'is arbor

Xitay hökümiti charshenbe küni béyjingda b d t kishilik hoquq komitétining ali komisari bilen, xitay qanun séstimisini b d t ning "xelq'ara puqralar hoquqi we siyasi hoquqi ehdinamisi" gha maslashturush islahat élip bérish boyiche kélishim imzalidi. Kélishim, b d t ning kishilik hoquq ishliri boyiche ali komisari lu'is arbor bilen, bir neper yuqiri derijilik xitay diplomatik emeldari otturisida imzalan'ghan.

B d t xitayda kishilik hoquq telim - terbiyisi élip baridu

Lu'is arborning xitayda élip bériwatqan ziyaritining nishani, xitay hökümitining "xelq'ara puqralar hoquqi we siyasi hoquqi ehdinamisi" gha tézrek imza qoyushini qolgha keltürüsh idi. Birleshme axbarat axbarat agéntliqining xewirige qarighanda charshenbe küni imzalan'ghan kélishim boyiche, b d t kishilik hoquq komitéti xitayning " türme jazasi ornigha bashqiche usullarni qollinish, jinayi ishlar qanuni, adwokatlar qanuni we alaqidar qanun - belgilimilerni" özgertishige yardem béridu. Ottura - bashlan'ghuch we uniwérsitétlarda kishilik hoquqi dersi tesis qilish, ammiwi mulazimet orunlirida terbiyilesh kurslirini échish qatarliqlarni öz ichige alidu.

Arbor, xitaydin balilar we ayallarni élip sétishqa qarshi turushni telep qildi

Lu'is arborning xitayda élip bériwatqan ziyariti düshenbe küni bashlandi. U, seyshenbe küni asiya - tinch okyan kishilik hoquqi yighinida, xitay we shuning qataridiki "xelq'ara puqralar hoquqi we siyasi hoquqi ehdinamisi" ni imzalimighan döletlerni, yer shari boyiche özlüksiz zoriyiwatqan ayallar we balilarni élip- sétish qilmishigha qarshi tedbir élishke chaqirdi. Lu'is arbor, ayallar we balilarni élip- sétish qilmishini " wehshilerche jinayet," dep eyibligen. Arbor bu qilmishni " kishilik hoquqning éghiz derijide depsende qilinishidur", deydu. Uning tekitlishiche, adem sodisi asiya rayonida burunqigha qartighanda téximu köpeygen.

B d t ali komisari, ölüm jazasi we emegek lagirliri mesilisini tilgha aldi

Lu'is arbor xanim shu küni xitay edliye ministiri qatarliq yuqiri derijilik emeldarlar bilen söhbet élip barghan. B d t ali komisarining bayanatchisi di'azning "amérika awazi radi'osi" gha tekitlishiche, u söhbet jeryanida ölüm jazasini azaytish, emgek bilen özgertish lagirlirining mesilisini otturigha qoyghan.

Lu'is arbor, charshenbe küni jonggo kishilik hoquq tetqiqat jem'iyiti, jonggo méyiplar birleshmisi, béyjing balilargha qanuni yardem bérish we tekshürüsh merkizi, béyjing adwokatlar jem'iyiti, béyjing uniwérsitéti qanun fakultétining ayallar hoquqi tetqiqati we mulazimet merkizi qatarliq hökümet terep teshkilatlar bilen söhbet élip bardi.

Kishilik hoquq pa'aliyetchiliri xitay qanun islahatidin ümidsiz

Xelq'ara kechürüm teshkilatining sherqiy asiya ishliri boyiche mesuli mark ellisén, xitay da'irilirining "xelq'ara puqralar hoquqi we siyasi hoquqlar ehdinamisi" ni yéqin arida testiqlishigha ümidsiz qaraydiken. U, xitay qanunlirida héchbir ilgirilesh bolmighanliqini bildürgen idi.

B d t mezkur ehdinamini 1960 - yillarda maqullighan. Emma xitay hökümiti buninggha 1998 - yili imza qoydi. Xitay qanunliri boyiche mezkur ehdiname xelq qurultiyida testiqlan'ghandila küchke ige bolidu.

Xelq qurultiyi néme üchün "xelq'ara puqralar hoquqi we siyasi hoquqlar ehdinamisi" ni hazirghiche testiqlimaydu? amérika sarakyuz uniwérsitétining xelq'ara munasiwetler kespiy boyiche doktor oqughuchisi qilich qanat bu heqtiki qarashlirini otturigha qoyup, eger xitay hökümiti bu ehdinamini testiqlisa, xitay hökümiti démokratiyini ilgiri sürüshi kérekliki, kishilik hoquqni qoghdishi, bashqa partiyilerge we az sanliq milletlerge hoquq bérishi kéreklikini, biraq xitayning bularni xalimaydighanliqini éyyti.

Xitay, arborning ziyariti jeryanida kishilik hoquq pa'aliyetchilirini teqip astigha aldi

Kishilik hoquqni yaqlighuchilarning erz qilishiche, xitay saqchilar b d t ali komisari qon'ghan méhmanxanining etrapini kontrol qilip, kishilik hoquqni yaqlighuchilarning lu'is arbor xanimgha yéqinlishishini chekligen.

Birleshme axbarat agéntliqining ilgiri sürüshiche, saqchilar xaw wénju, lyu shyawbo, lyu di qatarliq öktichilerni nezerbet qilghan bolup, roytérs axbarat agéntliqi ularning lu'is arbor bilen körüshüp, xitayning " yüzini töküdighan ishlarni" qilip qoyushidin saqlinish üchün nezerbent qilin'ghanliqini bildürgen.

Amérika elchixanisi: xitayning herikiti xelq'ara ehdinamilargha xilap

Béyjingdiki amérika elchixanisi xitayning da'irilirining herikitini " xelq'ara kishilik hoquqi ülchemlirini depsende qilish," dep tenqidligen.

Amérika elchixanisining ayal bayanatchisi, " eger bu xewer rast bolsa, xelq'ara kishilik hoquq ölchemlirini ochuq - ashkare depsende qilish bolup hésablinidu," dédi.

Ayal bayanatchining tekitlishiche, amérika béyjing hökümitini xitay asasi qanunidiki wediler boyiche kishilik hoquqni xelq'ara ölchemler boyiche emeliyleshtürüshke chaqiridiken. (Erkin)

Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.