Amérika parlamént ezaliri amérikini "bir junggo" siyasitige qayta baha bérishke chaqirdi

• Muxbirimiz peridening bu heqtiki melumati
• Download story audio

Amérikidiki miras fondi jemiyiti seyshenbe küni amérika paytexti washin'gtonda, "teywen boghuzini qayta orunlashturush: 'bir junggo' siyasitidin bashqa, ri'alliqqa mas kélidighan birer tallash yoli barmu?" dégen témida muhakime yighini ötküzdi. Yighinda, amérika dölet mejlisining teywen ishliri komitétining re'isi stiw shabot (Steve Chabot) amérika hökümitining nöwettiki "bir junggo" siyasitige özgertish kirgüzüsh kéreklikini otturigha qoydi. U yene, bir nechche künning aldida teywen prézidénti chén shüybyen, latin amérikisidiki ziyaritini axirlashturup amérikigha kelgende, amérika hökümitining uni washin'gtonda qobul qilalmasliqining, bir nomus ish ikenlikini eskertip, " teywen choqum özini küchlendürüshi kérek, eger u ajiz bolsa, tehditke uchraydu hemde bozek bolidu" dédi.

"Bir jonggo" siyasitini bikar qilish köpning rayi

Stiw shabot yene teywen parlaméntini tézdin qoral sétiwélish qararini chiqirip, amérikidin qoral-yaraq sétiwélishqa chaqirdi. U mundaq dédi :

Aldi bilen biz shuni étirap qilishimiz kérekki, amérikining bir junggo' siyasitide yétersizlikler bar. Meyli ochuq shekilde bolsun yaki yépiq mexpiy halette bolsun, uni qayta bahalash kérek we uninggha özgertish kirgüzüsh kérek.

"Men semimiylik bilen éytsam, teywen parlaméntining qoral sétiwélish qararini maqulliyalmighinigha tolimu epsuslandim. Men xelq saylap chiqqan bu teywen emeldarlirini bu heqte tézdin bir qarargha kélishke ündeymen. Men ochuqla éytay, eger bu qarar yéqin kelgüside maqullanmisa, u chaghda amérikining köp qisim dölet mejlisi ezaliri teywen siyasitige qayta baha bérishi mumkin".

Oxayo shitatigha wekillik qilidighan parlamént ezasi stiw shabot yene, amérika hökümitining "bir junggo" siyasitini bikar qilip, teywenni étirap qilish qarishining, peqet özining shexsiy köz qarishi bolupla qalmastin, belki amérika dölet mejlisidiki teywen bilen dostluq munasiwet ornitishni yaqlaydighan parlamént ezalirining hemde ular wekillik qilidighan rayonlardiki xelqlerningmu rayi ikenlikini tekitlidi.

Amérika bilen teywen otturisida mexpiy söhbet élip bérilghan

Miras fondi jemiyitidiki mezkur yighin'gha qatnashqan mayk pilsbéri(Mike Pillsbury), yighindiki muhim erbaplarning biri bolup, u hazir amérika atlantik okyan komitétining tetqiqatchisi shundaqla amérika dölet mudapi'e ministirliqining gholluq istratégiye meslihetchisi. Xewerlerge qarighanda, u yene, amérika dölet mudapi'e ministirliqi chiqarghan xitayning herbiy küchi heqqidiki doklatining asasliq tüzgüchiliridin biri iken.

Mayk pilsbéri mezkur yighinda, nöwette amérika dölet mudapi'e ministirliqining, teywen boghuzi weziyitini qayta bahalawatqanliqini bildürdi. Uning éytishiche, amérika dölet mudapi'e ministirliqidiki bir qisim emeldarlar, teywenning yuqiri derijilik emeldarliri bilen köp qétim mexpiy söhbet ötküzgen. Bu uchurlar amérika dölet mudapi'e ministirliqining yéqinda ashkarilighan bir yürüsh höjjetliridin melum bolghan. U mundaq deydu :

"Deslep bashlan'ghanda, amérika bilen teywen her ikkilisi mantréy söhbitini inkar qildi. Undaqta mantréy yighinigha kimler qatnashti? amérika tashqi ishlar ministirliqining mu'awin yardemchi ministiri we dölet mudapi'e ministirliqining aliy emeldarliri qatnashti. Ular kimler bilen söhbetleshti? elwette teywen tashqi ishlar ministirliqi we dölet mudapi'e ministirliqining aliy derijilik emeldarliri bilen söhbetleshti. Ular némilerni paranglashti? bu mexpiy. Démek, bu xildiki söhbet 1997 - yildin buyan 9 qétim élip bérildi".

Amérika "bir jonggo " siyasitige özgertish kirgüzüshi kérek

Yighin'gha qatnashqan miras fondi jemiyitining xitay ishliri mutexessisi jon tasik (John Tkasik) amérikining néme üchün "bir junggo" siyasitige özgertish kirgüzüshi kéreklikini 3 nuqtigha ayrip chüshendürdi. U mundaq dédi :

" Aldi bilen biz shuni étirap qilishimiz kérekki, amérikining bir junggo' siyasitide yétersizlikler bar. Meyli ochuq shekilde bolsun yaki yépiq mexpiy halette bolsun, uni qayta bahalash kérek we uninggha özgertish kirgüzüsh kérek. Uningdin qalsa, biz yene shuni hés qilip yétishimiz kérekki, amérika bilen xitay otturisida menpe'et toqunushi yüz bérishning aldini alghili bolmaydu. Meyli iqtisadtin tartip, rayonning bixeterlik mesilisigiche bolsun, ishqilip hemmila sahede amérika bilen xitayning menpe'etide toqunush muqerrer mewjut. Buningdin bashqa yene, amérika xitayning démokratiye musapisining yönülüshinimu qayta bahalap chiqishi kérek".

Jon tasik sözide yene, tyenenmén weqesidin burun, xitayning siyasiy tüzülme islahati bilen iqtisadiy islahat qedimi oxshash qedemde bésilghan bolsa, tyenenmén weqesi basturulghandin kéyin, xitayning iqtisadiy islahati aldigha tereqqiy qilip méngip, siyasiy tüzülme islahatining eksiche keynige chékinip ketkenlikini eskertti.

Miras fondi jemiyitide ötküzülgen mezkur muhakime yighinida mutexessisler yene, amérika hökümitining teywen boghuzi weziyitige tutqan siyasitige qandaq özgertishlerni kirgüzüshi kérekliki toghrisida konkrét chare-tedbirlerni körsetti. Buning arisida, amérika hökümiti teywen prézidénti chén shüybyenning ziyaritini hökümet nami bilen qobul qilish we teywenning dunya sehiye teshkilatigha oxshash xelqaraliq teshkilatlargha kirishini qollash qatarliq teleplermu bar.

Xitay hökümiti amérikining "bir junggo"siyasitide ching turushini tekitleydu hemde amérikining teywen'ge qoral sétip bérishige küchlük qarshi turidu. Xewerde melum bolishiche, amérika dölet mudapi'e ministiri donald ramzféld bu yil 11 -ayda xitaygha ziyaretke baridighan bolup, uning sepirige her ikkila terep yéqindin köngül bölmekte.