Саяһәтчиләр тәңритеғиниң муз чоққилириниму әхләтханиға айландурмақта

• Мухбиримиз гүлчеһрәниң бу һәқтики мәлумати
• Download story audio

Үрүмчиниң дәл шәрқигә нәзәр салсақ қишму яз ақ қар билән қаплинип туридиған, һәйвәтлик буғда чоққилири көрүнүп туриду. Қаримаққа у адәм айиғи басмиған, булғанмиған, хатирҗәм ухлап ятқандәк көрүнсиму әмма йеқинқи йиллардин буян шиддәт билән келиватқан саяһәтчиләр, тәлвә қизиққучилар мана бу деңиз йүзидин төт миң метир егизликтики қарлиқ чоққиларниңму җимҗитлиқини бузди. Җимҗитлиқинила әмәс муһими униң әсли қияпити, сап муһити, пак хислитини набут қилмақта.

Пилансиз саяһәтчилик вә сапасиз саяһәтчиләр муһитни булғимақта

Буғда теңи һәйвәтлик тәңритағлириниң шәрқий тағ қисимлири һесаблиниду. Буғда чоққилири адәттә деңиз йүзидин 4000 метирдин егизликтә. Униң шималий бағрида униң һәйәтликигә гүзәллик қошуп турғучи тәңри көллири худди алтун үзүккә яқут көз қойғандәк толиму ярашқан.

Буғда чоққилири һәмдә буғда көли саяһәт райони қилип ечилғандин буян мөҗизилик гүзәллики билән саяһәтчиләрни өзигә җәлп қилип кәлгән.

Үрүмчиниң шәрқигә фукаңниң җәнубиға җайлашқан тәңри көли саяһәт райони уйғур елидики әң нуқтилиқ саяһәт орунлиридин болуп кәлмәктә. Адәттә 20 йүәнлик беләт биләнла һәр қандақ адәм буғда чоққилириға ихтияри саяһәткә чиқалайдикән. Фукаң тор бетидин ашкарилинишичә бу йил 31 - авғустқичә буғда көли саяһәт орунлири җәмий 577 миң саяһәтчи күтүвалған болуп, 53 милйон йүән кирим қилған. Буғда саяһәт райониниң йеқинқи йиллардин бери көп иқтисадий қиммәт яритип келиватқан болсиму, әмма, бу җайниң тазилиқ муһит асраш әслиһәлири вә түзүлмилири наһайити кәмчил болуп кәлмәктә.

Өткән йили июнда тәңритағ тор бетидә буғда чоққисидин 6 - тонна әтрапида саяһәтчиләр ташлиған әхләтләр байқалғанлиқи һәққидә хәвәр елан қилған иди. Гәрчә у нөвәт бу әхләтләрниң мунасивәтлик орунлар вә бәзи халис кишиләрниң ярдими билән тазиланғанлиқи қәйт қилинған болсиму әмма, униңдин кейин буғда етәклири һәтта муз чоққилиридики муһит булғиниш йәнә давамлашмақта икән.

Йеқинда йәнә үрүмчи шәһәрлик муһит қоғдаш идариси, су ишлири идариси қатарлиқ органлар, 1 - номурлуқ муз чоққиниң муһит булғиниш мәсилисини тәкшүрүш җәрянида муз чоққидин еригән сулардин пәйда болған, кичик дәряниң икки километирға йәтмигән арлиқидила, чоң типтики могу терилған парниктин 80 ни байқиған. Бу парникларни йигирмидәк хитай аққунлири башқуруватқан болуп, улар пәқәтла музлуқ чоққиларда өсидиған могу парниклирини қуруш җәрянида, муһит асраш вә башқа мунасивәтлик органларниң рухситини алмай, қанунсиз мәшғулат қилғандин сирт, турмуш вә ишләпчиқириш әхләтлири билән муз чоққиниң муһитини еғир дәриҗидә булғиған.

Муһит идариси: һазирчә саяһәтчиләрни тосуп қелиш мумкин әмәс, келәй йили бәлгилимә чүшүп қалар

Чаршәнбә күни йәни 1 - 3 сентәбир үрүмчи шәһәрлик хәлқ вәкиллири қурултийи даимий ишлар комитети буғда чоққилирини саяһәтчиләргә ечишни тохтитишни көрсәткән. Биз хәлқ вәкиллири қурултийи даимий ишлар комитетиниң мәзкур пикирниң қачандин башлап мәхсус тәдбир сүпитидә йолға қоюлидиғанлиқиға даир мәсилиләргә җаваб елиш үчүн, буғда саяһәт райониниң муһитини башқурғучи, үрүмчи шәһәрлик муһит асраш идарисигә телефон қилдуқ.

Зияритимизни қобул қилған хадим, йеқинқи йиллардин бери уйғур елиға келиватқан саяһәтчиләрниң көпийишигә әгишип тәңритағ етәклиридики саяһәт орунлириниңла екологийилик муһитида еғир булғунушлар көрүнүпла қалмай, қар муз чоққилириниңму қара қоюқ саяһәтчиликкә ечиветилиши, уйғур елиниң муһим су мәнбәси болған бу муз чоққиларниму әслигә кәлтүргүсиз зиянға учратқанлиқини ейтти.

Униң ейтишичә болупму үрүмчигә йеқин болған буғда чоққисиниң бузғунчилиққа учриши һәммидин еғир болмақта икән. У йәнә биринчи номурлуқ муз чоққиниң үрүмчиниң асаслиқ ичимлик су мәнбәси икәнликини әскәртти.

Бу хадим йәнә гәрчә нөвәттә һөкүмәт даирилири саяһәтчиләрниң буғда чоққилириға чиқишиға рухсәт қилмаслиқни тәвсийә қиливатқан болсиму, әмма бу һәқтә рәсмий бир һөҗҗәт чүшмигәнлики үчүн саяһәтчиләрни тосуп қелишниң һазирчә мумкин әмәсликини, бәлким келәр йилидин башлап бу һәқтә мәхсус бәлгилимиләрниң йолға қойилишиниң мумкинликини билдүрди. Саяһәтчиләрниң буғда чоққилириниға чиқишини техи һазирчә тосуп қалғили болмайдикән. Алдимизда хитайниң әң чоң саяһәт долқуни қозғилидиған өктәбир алтун һәптилики йетип келиш алдида туриду. Бәлким буғда саяһәт районини башқурғучилар, бу пәйттин пайдилинип техиму юқири пайда елишни көзләватқанду бәлким, әмма буғда чоққилирини йәнә қандақ қисмәтләр күтүватиду? (гүлчеһрә)