Хитай хәлқ қурултийи "дөләтни парчилашқа қарши туруш қануни" ни мақуллиди


2005.03.14
npc_flagburning_150.jpg
14-Март күни, тәйвәндики муқтәқиллиқни яқилиғучилар тәйвән парламентиниң сиртида хитай байриқини көйдүрүп, "дөләтни парчилашқа қарши туруш қануни" ниға қаршилиқ билдүрди. AFP

Хитай хәлқ қурултийиниң мәмликәтлик вәкилләр йиғини дүшәнбә күни бейҗиңда йепилди. Қурултайниң ахирқи күнидики күн тәртип бойичә вәкилләр "дөләтни парчилашқа қарши туруш қанун лаһийиси" ни мақуллап, хитай қораллиқ қисимлириниң тәйвәнгә қарши һәрбий һуҗум қозғаш һәрикитини қануни асас билән тәминлигән болди. Қанун лайиһиси мақулланған шу күни рәсми күчкә игә болған.

Қораллиқ қисимларға тәйвәнгә һуҗум қилиш һоқуқи берилди

Мәзкур қанунниң роһи бойичә, әгәр тәйвәнни тинч васитиләр билән бирликкә кәлтүрүш йоллири түгисә, хитай қораллиқ қисимлириға тәйвәнни қораллиқ ишғал қилиш һоқуқи берилиду. Җәмий 10 маддидин тәркип тапқан қанун лайиһисиниң әң назук бөлүми 8 - маддиси болуп, мәзкур маддида тәйвәнни ғәйрий тинчлиқ усуллар арқилиқ бирликкә кәлтүрүш тоғрисидики маддилар тилға елинған. Қанун лайиһисидә, ғәйрий тинч усулларниң тинч йоллар билән бирликкә кәлүтүрүш ақмиған әһвал астида тәдбиқлинидиғанлиқини шундақла мәзкур қанунниң пүтүнләй тәйвән бөлгүнчи күчлиригә қаритилғанлиқини илгири сүргән.

Лүшюлйән: мәзкур қанун уруш қилиш йолйоруқи

Тәйвән мәсилисини һәл қилиш җоңгониң ички иши. Чәтәлниң арлишишиға йол қоюлмайду. Биз чәтәл дөләтлириниң арлишишини үмид қилмаймиз. Бирақ чәтәлликләрниң арлишишидин қорқмаймиз.

Мәзкур қанун тәйвән даирилириниң тәнқидигә учримақта. Тәйвәнниң муавин президенти лү шюлйән, б д т ни хитай даирилириниң тәйвәнгә қорал ишлитиш тоғрисидики қанун лайиһисини тәнқид қилишқа чақирди. Оттура америкидики салвадор, гуатимала қатарлиқ дөләтләрни зиярәт қилиш сәпиридики лү шюлйән, һәптә ахири америкиниң хюстон шәһиридә тохтап өткәндә, "дөләтни парчилашқа қарши туруш қануни" ни " урушқа йол - йоруқ бериш қануни," дәп атиди.

Мәзкур қанунниң қанунға әмәс сияси баянатқа охшайдиғанлиқини тәкитлигән лү шюлйән, тәйвән хитай қанунниң обйекти әмәс шундақла аталмиш "дөләтни парчилашқа қарши туруш қануни" тәйвәндә ақмайду, дәп көрсәтти. У , б д т мәзкур органниң ихтилапларни тинч йоллар билән һәл қилиш тоғрисидики бәлгилимисигә хилаплиқ қилған хитайни тәнқид қилиши керәк," дәп тәкитлигән.

Вен җябав: бу қанун икки қирғақ мунасвитини күчәйтиду

CHINA_NPC_TAIWAN_12-200.jpg

Бирақ хитай баш министири вен җябав, "дөләтни парчилашқа қарши туруш қануни" ни "уруш қануни әмәс," дәп ақлиди. У, дүшәнбә күни өткүзүлгән ахбарат елан қилиш йиғинида, мәзкур қанун тәйвән боғузи икки қирғиқиниң алақисини күчәйтидиған, тәйвәндики мустәқилчи күчләргә қарши туридиған шундақла тәйвән боғузидики тинчлиқни қоғдайдиған қанун, дәп көрсәтти. У мундақ дәйду:

" Бу қанун икки қирғақ мунасвитини күчәйтидиған вә илгири сүридиған қанун, бу тәйвән хәлқиғә қаритилған уруш қануни әмәс, бәлки тинчлиқ билән бирликкә кәлтүрүш қануни."

Вен җябав, чәтәлликләргә риқабәт елан қилди

Вен җябав юқириқи сөзләрни америка симлиқ хәвәрләр тори с н н мухбириниң суаллириға җаваб бәргәндә тәкитлиди. С н н мухбири , қандақ усулларниң ғәйри тинч усуллар һесаплинидиғанлиқини шундақла әгәр җоңго америкини өз ичигә алған техиму кәң көләмдики бир тоқунушқа дуч кәлсә, урушта ғәлибә қилалайдиған һәрбий қошунларни қуруп чиқамду? дегән суалларни сориған. Вен җябав мухбирниң кейинки суалиға, " тәйвән мәсилисини һәл қилиш җоңгониң ички иши. Чәтәлниң арлишишиға йол қоюлмайду. Биз чәтәл дөләтлириниң арлишишини үмид қилмаймиз. Бирақ чәтәлликләрниң арлишишидин қорқмаймиз," дәп җаваб бәрди.

Америка: мәзкур қанун тәйвән боғузиниң тинчлиқи үчүн пайдисиз

Биз җоңголуқларға шуни ениқ билдүримизки, "тәйвән мунасивәт қануни" бойичә бизниң өз мәҗбурийитимиз бар.

Амма америка һөкүмити "дөләтни парчилашқа қарши туруш қануни" тәйвән боғузиниң тинчлиқи үчүн пайдисиз, дәп көрсәтмәктә. Ақ сарайниң баянатчиси миклилан, тәрәпләрни тәйвән боғузидики һазирқи һаләтни өзгәртмәсликкә чақирди. Мәзкур қанунни тәйвән боғузиниң тинчлиқи вә муқимлиқи үчүн пайдисиз, дәп тәкитлигән миклилан мундақ дәйду:

"Биз һәр қандақ бир тәрәпниң бир тәрәплимилик қәдәм басмаслиқи яки тәйвән боғузиниң һазирқи һалитини өзгәртиш йолида бир тәрәплимилик қарар чиқирип, сүркилишни күчәйтивәтмәслики керәк, дәп қараймиз. Мана бу бизниң 'дөләтни парчилашқа қарши туруш қануни ' чиқириш пайдисиз, дәп қаришимиздики сәвәбләр."

Җүмә күни америка ташқи ишлар министири кондилиза райис "вашингтон почта гезити" ниң зияритини қобул қилип, " биз җоңголуқларға шуни ениқ билдүримизки, 'тәйвән мунасивәт қануни' бойичә бизниң өз мәҗбурийитимиз бар," дәп көрсәтти.

"Тәйвән мунасивәт қануни" бойичә америка тәйвәнни қоғдашни үстигә алған. Райис, америка радио - телевизийә ширкити а б с ниң зияритини қобул қилғанда, "дөләтни парчилашқа қарши туруш қануни" тәйвән боғузиниң муқимлиқи вә тинчлиқи үчүн пайдисиз," дегән.

Райис, дүшәнбә күни хитай, японийә , җәнубий корийә , пакистан қатарлиқ дөләтләргә қилидиған зияритини башлиди. Көзәткүчиләрниң билдүрүшичә, райисниң хитайдики зиярәт күнтәртипи, шимали корийә ядро қораллар мәсилиси, тәйвән боғузи вәзийити вә кишилик һоқуқ қатарлиқ мәсилиләргә четилиши мумкин.

"Дөләтни парчилашқа қарши туруш қануни" дүшәнбә күни хитай хәлқ қурултийида нөлгә қарши 2896 авазниң қоллиши билән мақулланған. (Әркин)

Пикир қошуң

Радиониң ишлитиш шәртлиригә асасән, пикирлириңиз тәкшүргүчиләр тәрипидин тәстиқлиниши вә мувапиқ дәриҗидә тәһрирлиниши түпәйли, тор бәттә дәрһал пәйда болмайду. Сиз қалдурған мәзмунға әркин асия радиоси җавабкар болмайду. Башқиларниң көз қариши вә һәқиқәткә һөрмәт қилишиңизни сораймиз.