Xitay xelq qurultiyi "döletni parchilashqa qarshi turush qanuni" ni maqullidi


2005.03.14
npc_flagburning_150.jpg
14-Mart küni, teywendiki muqteqilliqni yaqilighuchilar teywen parlaméntining sirtida xitay bayriqini köydürüp, "döletni parchilashqa qarshi turush qanuni" nigha qarshiliq bildürdi. AFP

Xitay xelq qurultiyining memliketlik wekiller yighini düshenbe küni béyjingda yépildi. Qurultayning axirqi künidiki kün tertip boyiche wekiller "döletni parchilashqa qarshi turush qanun lahiyisi" ni maqullap, xitay qoralliq qisimlirining teywen'ge qarshi herbiy hujum qozghash herikitini qanuni asas bilen teminligen boldi. Qanun layihisi maqullan'ghan shu küni resmi küchke ige bolghan.

Qoralliq qisimlargha teywen'ge hujum qilish hoquqi bérildi

Mezkur qanunning rohi boyiche, eger teywenni tinch wasitiler bilen birlikke keltürüsh yolliri tügise, xitay qoralliq qisimlirigha teywenni qoralliq ishghal qilish hoquqi bérilidu. Jem'iy 10 maddidin terkip tapqan qanun layihisining eng nazuk bölümi 8 - maddisi bolup, mezkur maddida teywenni gheyriy tinchliq usullar arqiliq birlikke keltürüsh toghrisidiki maddilar tilgha élin'ghan. Qanun layihiside, gheyriy tinch usullarning tinch yollar bilen birlikke kelütürüsh aqmighan ehwal astida tedbiqlinidighanliqini shundaqla mezkur qanunning pütünley teywen bölgünchi küchlirige qaritilghanliqini ilgiri sürgen.

Lüshyulyen: mezkur qanun urush qilish yolyoruqi

Teywen mesilisini hel qilish jonggoning ichki ishi. Chet'elning arlishishigha yol qoyulmaydu. Biz chet'el döletlirining arlishishini ümid qilmaymiz. Biraq chet'elliklerning arlishishidin qorqmaymiz.

Mezkur qanun teywen da'irilirining tenqidige uchrimaqta. Teywenning mu'awin prézidénti lü shyulyen, b d t ni xitay da'irilirining teywen'ge qoral ishlitish toghrisidiki qanun layihisini tenqid qilishqa chaqirdi. Ottura amérikidiki salwador, gu'atimala qatarliq döletlerni ziyaret qilish sepiridiki lü shyulyen, hepte axiri amérikining xyuston shehiride toxtap ötkende, "döletni parchilashqa qarshi turush qanuni" ni " urushqa yol - yoruq bérish qanuni," dep atidi.

Mezkur qanunning qanun'gha emes siyasi bayanatqa oxshaydighanliqini tekitligen lü shyulyen, teywen xitay qanunning obyékti emes shundaqla atalmish "döletni parchilashqa qarshi turush qanuni" teywende aqmaydu, dep körsetti. U , b d t mezkur organning ixtilaplarni tinch yollar bilen hel qilish toghrisidiki belgilimisige xilapliq qilghan xitayni tenqid qilishi kérek," dep tekitligen.

Wén jyabaw: bu qanun ikki qirghaq munaswitini kücheytidu

CHINA_NPC_TAIWAN_12-200.jpg

Biraq xitay bash ministiri wén jyabaw, "döletni parchilashqa qarshi turush qanuni" ni "urush qanuni emes," dep aqlidi. U, düshenbe küni ötküzülgen axbarat élan qilish yighinida, mezkur qanun teywen boghuzi ikki qirghiqining alaqisini kücheytidighan, teywendiki musteqilchi küchlerge qarshi turidighan shundaqla teywen boghuzidiki tinchliqni qoghdaydighan qanun, dep körsetti. U mundaq deydu:

" Bu qanun ikki qirghaq munaswitini kücheytidighan we ilgiri süridighan qanun, bu teywen xelqighe qaritilghan urush qanuni emes, belki tinchliq bilen birlikke keltürüsh qanuni."

Wén jyabaw, chet'elliklerge riqabet élan qildi

Wén jyabaw yuqiriqi sözlerni amérika simliq xewerler tori s n n muxbirining su'allirigha jawab bergende tekitlidi. S n n muxbiri , qandaq usullarning gheyri tinch usullar hésaplinidighanliqini shundaqla eger jonggo amérikini öz ichige alghan téximu keng kölemdiki bir toqunushqa duch kelse, urushta ghelibe qilalaydighan herbiy qoshunlarni qurup chiqamdu? dégen su'allarni sorighan. Wén jyabaw muxbirning kéyinki su'aligha, " teywen mesilisini hel qilish jonggoning ichki ishi. Chet'elning arlishishigha yol qoyulmaydu. Biz chet'el döletlirining arlishishini ümid qilmaymiz. Biraq chet'elliklerning arlishishidin qorqmaymiz," dep jawab berdi.

Amérika: mezkur qanun teywen boghuzining tinchliqi üchün paydisiz

Biz jonggoluqlargha shuni éniq bildürimizki, "teywen munasiwet qanuni" boyiche bizning öz mejburiyitimiz bar.

Amma amérika hökümiti "döletni parchilashqa qarshi turush qanuni" teywen boghuzining tinchliqi üchün paydisiz, dep körsetmekte. Aq sarayning bayanatchisi miklilan, tereplerni teywen boghuzidiki hazirqi haletni özgertmeslikke chaqirdi. Mezkur qanunni teywen boghuzining tinchliqi we muqimliqi üchün paydisiz, dep tekitligen miklilan mundaq deydu:

"Biz her qandaq bir terepning bir tereplimilik qedem basmasliqi yaki teywen boghuzining hazirqi halitini özgertish yolida bir tereplimilik qarar chiqirip, sürkilishni kücheytiwetmesliki kérek, dep qaraymiz. Mana bu bizning 'döletni parchilashqa qarshi turush qanuni ' chiqirish paydisiz, dep qarishimizdiki sewebler."

Jüme küni amérika tashqi ishlar ministiri kondiliza rayis "washin'gton pochta géziti" ning ziyaritini qobul qilip, " biz jonggoluqlargha shuni éniq bildürimizki, 'teywen munasiwet qanuni' boyiche bizning öz mejburiyitimiz bar," dep körsetti.

"Teywen munasiwet qanuni" boyiche amérika teywenni qoghdashni üstige alghan. Rayis, amérika radi'o - téléwiziye shirkiti a b s ning ziyaritini qobul qilghanda, "döletni parchilashqa qarshi turush qanuni" teywen boghuzining muqimliqi we tinchliqi üchün paydisiz," dégen.

Rayis, düshenbe küni xitay, yaponiye , jenubiy koriye , pakistan qatarliq döletlerge qilidighan ziyaritini bashlidi. Közetküchilerning bildürüshiche, rayisning xitaydiki ziyaret küntertipi, shimali koriye yadro qorallar mesilisi, teywen boghuzi weziyiti we kishilik hoquq qatarliq mesililerge chétilishi mumkin.

"Döletni parchilashqa qarshi turush qanuni" düshenbe küni xitay xelq qurultiyida nölge qarshi 2896 awazning qollishi bilen maqullan'ghan. (Erkin)

Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.