Мексика қолтуқиға "катрина" чапқунидин кейин "рита" келиватиду

Америка һава райи мулазимәт тармақлириниң хәвәр қилишичә, "рита" намлиқ деңиз чапқуни һазир америкиниң мексика қолтуқиға қарап келиватиду. 23 - Сентәбир кечә яки 24 - сентәбир сәһәрдә тексас шитатида қуруқлуққа чиқиши мумкин.

Аһалиләр көчүрүлмәктә

"Рита" ниң йөнүлишидин қариғанда, тексас шитатиниң голвистон шәһири һуҗумға учраш еһтимали бар. 8 - Айниң 29 - күни "катрина" деңиз чапқуни микиска қолтуқиға һуҗум қилғанда нюорлин шәһри еғир зәхмиләнгән иди. Һазир "рита" дин қутулуп қелиш үчүн тексас шитатиниң деңиз қирғақлиридики голвистон, хюстон шәһәрлиридин милйонлиған аһалә шимал тәрәпкә қарап карван болуп көчмәктә.

Б б с ниң хәвәр қилишичә, "рита" чапқуни мексика қолтуқиға йеқинлишиватқанда, бу райондики нефит айриш ширкәтлири иштин тохтиған. Улар адәттә һәр күни 560 миң бак нефит айрийтти. Деңизда нефит бурғулайдиған ишчиларниң көпинчиси башқа районларға көчүрүлгән. Пәқәт тексас шитатидила , һәркүни 350 миң бак нефит айридиған ексан - мобил ширкитини өз ичигә алған 26 нефит ширкитиниң 16 си "рита" дин сақлиниш үчүн вақтинчә иштин тохтиған. Хәвәрдә баян қилинишичә, әмма "рита" чапқуни бу райондики нефит ишләпчиқиришиға еғир тәсир көрсәтмәйдиғанлиқи мөлчәрләнгән. Шуңлашқа һазир нефит баһаси өрлимәй бәлки азрақ төвәнлигән. Лондондиму һәр бир галон газ баһаси америка доллири һесабида 59 сент төвәнлигән.

Ечинишлиқ әслимә

Әслимиләрдин мәлум болушичә, һазир "рита" чапқуни келиватқан голвистон шәһири буниңдин 105 йил бурун, 1900 - йил 9 - айниң 8 - күни намсиз деңиз чапқуниға учриған. Униңдики 37 миң нопустин 6000 и өлүп кәткән. 3600 Туралғу тәрк болған. Шуниңдин кейин, 1902 - йили бу шәһәр 5 метир игизликтики тоған билән иһатиләп чиқилған. Бу тоған әйни вақиттики чапқун сәвийисидики 4 митир 80 сантимитирлиқ суни тосивалалайтти. Әслимиләрдә ейтилишичә, 1900 - йили учтумтут кәлгән намсиз чапқунда учриған зиян мудапиә сестимисиниң начарлиқидин болған. Әйни вақиттики һаварайишунас ишақ клайн әпәнди чапқунни " иссиқ шамал" дәп қарап, өзи көчүп чиқмиған. Нәтиҗидә униң 50 кишилик җәмәтидин аран 18 киши сақ қалған. Әмди униңдин 105 йил кейинки бүгүнки күндә, һава райи хадимлири сүни һәмра билән рәсимгә елиш, доплер радарда өлчәш, тик учар айрупиланлар билән чапқун ичигә өлчигүч әсвапларни ташлап өлчәш қатарлиқ вастиларни қоллинип чапқундин алдин мәлумат бериду. Бу қетим голвистон шәһириниң башлиқи лида томас ханим 48 саәт бурунла шәһәр хәлқиғә 80٪ аһалә көчүп чиқиши керәк дәп җакарлиған.

Үмидлик издинишләр

Бирләшмә агентлиқиниң баян қилишичә, "катрина" чапқунидин кейин йәнә "рита" чапқуниға дуч келиватқан кишиләр "чапқун келиштин бурун уни йоқ қилиш, һеч болмиғанда униң һуҗум күчини аҗизлитиш" тоғрисидики үмидини оттуриға қойди. Әмма алимларниң қаришичә, чапқун наһайити қудрәтлик тәбии һадисә, униң күчини аҗизлитишқа урунуш биһудә. Бурун бәзи кишиләр чапқун йетип кәлмәстин бурун уни йоқ қилиш мумкин яки қудрити шуниңға баравәр келидиған һава райи яки башқа бирхил җисим билән униңға тәсир көрситиш мумкин, дәп тәсәввур қилип көргән.

Бир қетимлиқ чапқунда 749 адәм чиқим болғанда, әйни вақиттики президент езинхавир бу тәсәввурни синақ қилишни қоллап, униңға нәччә милярд доллар аҗратқан болсиму, америка алимлири бу һәқтә 20 нәччә йил синақ елип берип үнүмгә иришәлмигәндин кейин, бу хиялдин ваз кәчти.

"Рита" тиз сүрәттә кәлмәктә

Алимларниң тәтқиқ қилишичә, "рита" деңиз чапқуниниң айланма узунлиқи 560 киломитир, униңдин тарқилидиған иссиқлиқ 200 мигават електир күчигә тәң, у һәр 20 минутта бир қитим партлап туриду, партлаш қувити 10 милйон тоннилиқ ядро бомбисиниң иқтидариға тәң. Бундақ тәбиий һадисигә қарита "күчини аҗизлитиш тәдбири" қоллинишни ойлаш әмәлийәттин айрилған бир хил ширин арзу - һәвәстин ибарәт, халас. Шуңлашқа америкилиқлар тәбиәтниң күчигә тән бериду вә "яратқан игәм америкини өз панайида сақлиғай" дегән арзу- үмидини ағзидин чүшүрмәйду.

Америка авазиниң хәвәр қилишичә, бүгүн, 9 - айниң 23 - күни тексасниң голвистон, хюстүн шәһридин шималға қарап маңған милйонлиған көчмән аптомобиллири 45 - номурлуқ шитатлар ара дағдам йолға лиқ толди. "Рита" чапқуни һазир тексасниң 300 нәччә километир җәнубидин саитигә 135 деңиз чақирими илгириләйдиған шамал чиқирип, йүнүлүши бәзидә азрақ өзгирип, омумән шималға қарап келиватиду. Америка һөкүмити бу әтрапқа аллиқачан тик учар айрупиланларни вә учур -алақә гуруппилирини әвәтти. Америка деңиз армийисиниң 800 нәпәр қуруқлуқта җәң қилғучи әскири тиз қутқузушқа атлинишқа тәйяр. (Вәли)