Uyghur élidiki su we hawaning bulghinishi kishini endishige salmaqta

• Muxbirimiz méhribanning bu heqtiki melumati
• Download story audio

Yéqinda amérikida neshr qiliniwatqan uluq éra gézitide, xitaydiki muhit mesilisining barghanséri éghirlishiwatqanliqi heqqide mexsus maqale élan qilindi. Maqalide körsitilishiche, iqtisadni hemmidin muhim orun'gha qoyuwatqan xitay hökümiti yillardin buyan muhitni asrash mesilisige köngül bölmigenliktin, xitayning herqaysi jaylirida bulghinish künséri éghirliship muhit pa'aliyetchilirining we shundaqla keng ammining qattiq naraziliqini qozghighan. Maqalide yene, xitaydiki muhit mesilisi peqet bolghinish mesilisila bolup qalmay belki jem'iyette qalaymiqanchiliq keltürüp chiqiridighan piltige aylan'ghanliqi körsitilgen.

Dunya boyiche eng

Roytrs agéntliqi teripidin bérilgen melumatta körsitilishiche, hazir dunyada eng éghir derijide bulghan'ghan sheherdin 30 i bar iken hemde bularning 20 si xitayda iken.

Uluq éra gézitide élan qilin'ghan maqalide éytilishiche, hazir xitayning jéjyang ölkisidiki bir qisim tereqqi qilghan sana'et rayonlirida ximiye zawutliri köplep séliniwatqanliqtin, mezkur jaylarning su menbesi éghir derijide bulghan'ghan bolup, peqet ichimlik sula emes belki déhqanchiliqqa ishlitidighan sumu pütünley bulghan'ghan.

Mesilen mezkur jaydiki yerlik ahalilerning inkas qilishiche, térilghu yerdin ösüp chiqqan köktatlarni xatirjem istimal qilishqa bolmighan, chünki mezkur jaydiki köktatni istimal qilghuchilar arisida rak késilige giriptar bolghuchilar sani barghanséri köpeygen. Buxil ehwaldin qattiq nepretlen'gen yerlik xelq" bizge salametlik kérek, bizge saghlam ewlad kérek " dep namayish qilishqa bashlighan. Lékin yerlik hökümet namayishchilarni tosush üchün mexsus saqchi ewetip, ularni qattiq basturghan. Uyghur élide hawaning bulghinishi éghir

Munasiwetlik melumatlarda körsitilishiche, Uyghur élidiki eng tereqqi qilghan ürümchi shehiri xitaydiki bulghan'ghan sheherler arisida eng aldinqi orunda turidiken. Lékin muxbirimiz bu heqte mezkur jaydiki muhitni asrash idarisigha téléfon qilip sürüshtürmekchi bolghinida, téléfonni alghan mezkur idare xadimi jawab bérishning ornigha "siz nening muxbiri ? nedin téléfon qiliwatisiz ?" dep sorighan. Muxbirimiz uninggha" men erkin asiya radi'osining muxbiri, amérikidin téléfon qiliwatimen" dep jawab berginide, u "undaqta siz, bundaq so'allarni idare bashliqliridin sorang, chünki tüzüm boyiche, bizning bundaq su'allargha jawab bérish hoquqimiz yoq" dep özini

Gerche mezkur idare xadimi ürümchi shehirining bulghinish ehwali heqqide muxbirimizning so'aligha jawab bérishtin özini qachurghan bolsimu, ürümchi shehiride yashawatqanlar hawaning heqiqeten nahayiti éghir derijide bulghinip kétiwatqanliqini hemde munasiwetlik hökümet orunlirining bu mesilige dégendek köngül bölmeywatqanliqini melum qilmaqta.

Radi'omizning ziyaritini qobul qilghan ghuljidin ürümchige dawalinish üchün kelgen bir bimar mezkur sheher hawasining ghulja shehiriningkidinmu bekrek bulghan'ghanliqini hés qilghanliqini melum qildi. U ghulja hawasining ürümchidin köp pakiz ikenlikini éyyti.

Suning bulghinishi éghir

Munasiwetlik matériyallarda körsitilishiche, hazir Uyghur élide peqet hawala bulghinip qalmay hetta ichimlik sumu nahayiti éghir derijide bulghinishqa bashlighan. Uyghur élidiki muhit mesilisi heqqide özlikidin tetqiqat élip bériwatqan ismini melum qilishni xalimighan bir Uyghur, ürümchi shehiridiki suning bulghinishidiki sewebler heqqide toxtilip, zawutlarning bulghan sularni qalaymiqan qoyup bérishining asasliq seweb ikenlikini éytqan idi.

Uyghur élidiki muhit mesilisi peqet tereqqiy qilghan sheherlerdila emes, belki namrat yézilardimu nahayiti éghir bolmaqta. Radi'omizning heqsiz léniyisige kelgen téléfonlardin melum bolushiche, gerche hökümet hazir köpligen yézilarda turuba urnutulghan bolsimu, bir qisim yézilarda déhqanlar su pulini éshinalmighanliqtin köl süyi ichidighan ehwal ta hazirghiche dawamliship kelgen.

Dunya bankisi élan qilghan melumatta körsitilishiche, hazir xitayda meyli hawa yaki su bolsun, her ikkisi éghir derijide bulghan'ghan hemde xitaydiki pakiz su istimal qilish imkaniyitige ige bolalmaywatqanlarning sani 300 milyondin ashqan. (Méhriban)