Rusiyining xaborowskiy rayonida weziyet jiddiyleshmekte

• Muxbirimiz ümidwarning bu heqtiki melumati
• Download story audio

25 Noyabir küni bir béliqchi ximiyilik maddilar bilen bulghan'ghan son'ghu'aji'ang deryasidin qiyiqinitarmaqta. AFP

Xitayning sherqiy shimalidiki bir ximiyilik zawut partlap kétip, zor miqdardiki zeherlik maddilarning song xu'ajang deryasigha éqip kirip kétishi netisijide yéqinda xarbin shehiride bir mezgil kündilik ichimlik su toxtitilghan shuningdek song xu'ajang deryasining bulghinishi tüpeylidin jemiyette türlük inkaslar peyda bolghan idi.

Song xu'ajang deryasi rusiye bilen xitay arisidiki amur deryasigha qoyulghanliqi üchün bu weqedin xewer tapqan rusiye hökümiti we puqraliridimu jiddiylik yüz bérip, zeherlik maddilarning amur deryasigha qoyulushi bilen mezkur derya wadisidiki xaborowskiy qatarliq chong kichik rusiye sheher ahalilirining bu maddilardin zeherlinip, türlük késelliklerge giriptar bolup qélishidin ensiresh ehwali kélip chiqti. Bu mesile rusiye bilen xitayning munasiwetlirige baghlinishliq halqiliq nuqtilarning birige aylandi

Rusiyiliklerning jiddiylishishi we inkasliri kücheymekte

Rusiyining xabarowskiy sheherlik hökümetning resmiy intérnet sehipisining uchuridin qarighanda, xabarowskiy sheherlik hökümet terkibide qurulghan jiddiy halet komissiyesi 1-dékabir küni yighin échip, yüz bérishi mumkin bolghan weziyet astida 2 -3 sotka ahalilarning ichimlik süyi toxtitilsa, ahalilarning su bilen teminlinish mesilisini qandaq hel qilish heqqide muzakire ötküzgen.

Ular, mektepler, doxturxanilar we balilar yeslisi qatarliq türlük ammiwi orunlarning zapas su saqlishini belgiligen shuningdek yene zapas su mesilisini hel qilidighan munasiwetlik charilarni békitken. Yerlik hökümettin bashqa shu jayda turushluq rusiye armiyisimu ichimlik sularni chekkilesh hem tazilash üchün meblegh ajratqan.

Xewerlerge qarighanda hazir jiddiyleshken puqralar özlirimu aktipliq bilen zapas su teyyarliqini élip barmaqta.

B b s agéntliqining muxbiri olég sawinning xabarowskiydin bergen uchuridin qarighanda, puqralarda bir xil ajayip qorqunuch we jiddiylik peyda bolghan bolup, ular xitaydin kéliwatqan bu zeherlik madda heqqidiki emeliy uchurni hökümetning yoshuruwatqanliqi toghrisidimu ghulghula qilishmaqta.

B b s agéntliqining rusiyidiki "tinch okyan yultuzi "gézitidin neqil keltürüshiche, xitaydin éqip kéliwatqan zeherlik maddilar belki 9-11-dékabir künliri amur deryasigha qoyulishi mumkin iken. Emma bashqa rusiye menbeliri mezkur maddilarning hazir amur deryasigha qoyulushqa bashlighanliqini körsetken.

Rusiyiliklerni qorqutqan seweb-bulghunushning türlük késelliklerni peyda qilishidur

Rusiye mutexessisliri xitayning song xujang deryasigha quyulup, rusiye tewesige éqip kéliwatqan "bénzol" dep atalghan zeherlik maddining ademlerde rak késelliklirini peyda qilish éhtimalliqi barliqi, mezkur maddilarning uzun waqitqiche saqlinidighanliqi, hetta béliqlarningmu zeherlinip, késel mikroplirini élip yürüshi mumkinliki, shuning üchün texminen üch yilghiche amur deryasining béliqini yéyishke bolmaydighanliqlirini otturigha qoyushqan. Rusiye terep hazir bu sahediki tekshürüsh we tetqiqatlarni kücheytken.

Mezkur bulghunush rusiyiliklerning xitaygha bolghan naraziliqini kücheytken

Amérika awazi radi'osining uchuridin melum bolushiche, xabarowksiy qatarliq jaylardiki puqralarda shu jaydiki xitay köchmenlirige narazi bolush keypiyati küchiyip ketken bolup, hetta mezkur bulghunushning xitaylar bilen ruslar arisida milliy toqunush keltürüp chiqirish éhtimalliqi barliqi perez qilinmaqta. Chünki, xabarowskiy yerlik hökümiti ikki intérnet torini taqiwetken bolup, buningdiki seweb, mezkur tor betlerde xitayni tillaydighan, hetta xitay köchmenlirini qoghlap chiqirishni téma qilghan munaziriler künsayin köpiyishke bashlighan.

Rusiye metbu'atlirining yézishiche, bu jaylardiki rusiyiliklerde xitay tehdidi köz qarishi ezeldinla mewjut bolup, xitayning soda jehettin üstünlükni igilep, hemme yaqni xitay sodigerlirining we ularning saqta mallirining qaplap kétishi hemde ularning qanunsizliq qilmishliri alliqachan rusiyiliklerning ghezipini qozghighan idi. Bu qétimqi su bulghunush weqesidin kéyin, rusiye puqraliridiki xitaygha bolghan öchmenlik idiyilirining téximu ulghuyushqa qarap yüzlinishi otturigha qoyulmaqta.

Amérik awazi radi'osining muxbirining rusiyidiki musteqilliq gézitidin neqil keltürüshiche, xabarowskiy shehiride hazir türlük ghulghulilar tereqqi qilishqa bashlighan bolup, hetta xelq ichide xitayning mexpiy ximiyilik qorallirining we yaki xitay armiyisining zeherlik rakéta üchün ishlitidighan xam eshyasining songxu'ajang deryasigha quyulup ketkenliki heqqidiki melumatlarmu tarqalghan. Shuning bilen birge yene rusiyiliklerde xitayning bu qilmishida "qestenlik we düshmenlik yoshurun'ghan" deydighan qiyaslarmu meydan'gha chiqqan.

Özlirining zeherlinip qélishidin qorqqan bir qisim xabarowskiy puqraliri rusiyining bashqa jaylirigha köchüshke bashlighanliqi heqqidimu uchurlar tarqalmaqta.

Xabarowksiy qeyerde?

Xaborowskiy rusiyining yiraq shehiridiki eng chong sheherlerning biri hemde xabarowskiy ölkisining (chégra rayonining ) merkizi. Bu sheher ussuriy deryasi bilen amur deryasining birlishidighan yérige jaylashqan. Uning nopusi 600 mingdin artuq bolup, u rusiyining yiraq sherqi bilen shimaliy, sherqiy sibiriye rayonini tutashturidighan ayropilan qatnishining tügüni shuningdek yiraq sherqning muhim siyasiy, iqtisadiy merkizi bolush bilen rusiye üchün istratégiyilik ehmiyetke ige. Rusiye uchurlirigha qarighan texminen bir yérim milyondin artuq rusiye puqrasi amur deryasining mezkur zeherlen'gen süyi bilen teminlinidiken. Xabarowskiy shehiri 1858-yili qurulghan bolup, 19-esirning axirida resmi sheher qilip békitilgen. Mezkur sheher ikki dölet chégrisigha jaylishish bilen xitay-rusiye herbiy-siyasiy we bashqa munasiwetliridimu aldinqi seplik rolgha ige.

Rusiyidiki musteqilliq géziti bu weqe munasiwiti bilen maqale élan qilghan bolup, uningda hazir xitayda parixorluq hem chiriklikning ewji élishining muhitning bulghunushini keltürüp chiqiriwatqanliqi, buning peqet rusiyilikler üchünla emes belki aldi bilen xitaylarning özliri üchünmu éghir tehdid élip kéliwatqanliqi körsitilgen. Mezkur maqalide yene xitayning özining istratégiyilik shériki hésablinidighan rusiyidin mundaq éghir apetning da'irisi we emeliyitini yoshurghanliqi tenqid qilin'ghan.

Xewerlerge qarighanda xitay hökümiti rusiyidin mezkur bulghinish weqesi sewebi bilen epu sorighan , yene bashqa uchurlargha qarighanda, xitay bu weqedin kélip chiqishi mumkin bolghan aqiwetler üchün rusiyige tölem töleshke razi ikenlikinimu bildürgen. (Ümidwar)