Qar we kelkün apetlirige uchrighan xelq atalmish 'milliy bölgünchilerge qarshi awan'gartlar'din öginishke zorlanmaqta

Süret, 2010 - yili 17 yanwar küni, uyghur élining shimalidiki chingxé dégen yerdiki charwichilar soghuqta tonglap ölgen qoylarni bir terep qiliwatqan körünüsh.

Xewerlerdin melum bolushiche, ili wadisida 19‏ - féwraldin bashlap yéghishqa bashlighan qar arilash yamghur, bu yil bashlan'ghandin buyan yéghip érimigen qar döwilirini éritip, rayonda kelkün apiti yüz bergen. Yerlik hawa rayi idariliri bu xil qar arilash yamghurluq hawa rayi kilimatining 28‏ - féwralghiche dawamlishidighanliqini uqturghan.

Tengritagh torining25 - féwraldiki xewiride körsitilishiche, ili wadisidiki ghulja nahiyiside kelkün apiti eng éghir bolghan bolup, ghulja nahiyisining qash, xudiyar yüzi, Uyghur uchun, yéngitam, samyüz, sadiqyüzi qatarliq 20 din artuq yéziliri qar arilash yamghur hem kelkünning éghir ziyinigha uchrighan. 24 - Féwralghiche nahiye teweside 100 minggha yéqin ahale apetke uchrighan, iqtisadiy ziyan 1 milyard yüendin éship ketken.

Ismini melum qilishni xalimighan déhqanlarning ashkarilishiche, bu qétimliq apette ziyan tartqini yenila yézilardiki Uyghur déhqanliri hem taghlardiki qazaq charwichilar bolghan. Uda nechche kün'giche toxtimay yéghiwatqan qar arilash yamghurning destidin déhqanlarning soqma tam hem xam késeklerde sélin'ghan, ögzisige lim yaghachlar élinip, üstige bora yépilip, saman lay sélin'ghan öyliridin yamghur ötüp, konirighan öyler örülüp chüshüshke bashlighan. Nahiyilik hökümet bultur etiyazda déhqanlarning étiz - baghlirini mejburiy özgertküzüp yasatqan parniklarning tengdin tolisi örülüp chüshken. Ögzilerge yapidighan sulyaw yopuqlarning bahasi hessilep éship, ash - ozuqi tügep sériqtal mezgilide turuwatqan déhqanlarning bu xil yopuqlarni sétiwélishqa qurbi yetmigigenliki üchün mal qotanliri örülüp chüshken.

Nahiye tewesidiki taghlardiki charwichilarning ehwali téximu éghir bolup, ular tuyuqsiz illighan hawa tesiridin érip égiz taghlardin ghulap chüshken qar köchüsh, qiyan kélish destidin mal - charwiliri qiyanda éqip kétip, mal qotanliri qar astida qalghan. Qishta ozuq ‏- tülüki yétishmey ölgen charwilar mana emdi qiyanda éqip kétish, köchken qar astida qélish xewpige duch kélip, nurghun charwilar ölgen.

Tünügün ghulja nahiyisidiki bir déhqan, bu yilqi éghir tebi'iy apetlerning derdini tartalmaywatqan ghulja déhqanlirining hazir yene onyar yézisidin chiqqan "milliy bölgünchilerge qarshi awan'gart, munewwer partiye ezasi memet ömerdin öginish" heqqide höjjet chüshürülgenlikini, yézilardiki kenttin yuqiri derijilik kadirlarning kentlerdiki ishxanilarda toruslargha sulyaw yopuqlarni tartqan halda yéngi höjjet rohini öginiwatqanliqini naraziliq bilen bayan qildi.

24 - 25 Féwral künliri, shinjang géziti, tengritagh tori hem ili oblastining hökümet tor bétide " Uyghur aptonom rayonluq partkom milliy bölgünchilerge qarash küresh sépidiki munewwer kompartiye ezasi, nemunichi kent partiye sékrétari memetjan ömerdin öginishke chaqirdi", "milliy bölgünchilerning meqsitige yétishke yol qoymayli" dégen témidiki chong xetlik maqaliler élan qilin'ghan.

Maqalilerde memet ömerning 97 - yili ilida yüz bergen "5 - féwral ghulja weqesi" hem bultur yüz bergen "5 - iyul ürümchi weqesi" jeryanida kompartiyining meydanida turup "milliy bölgünchilerge zerbe bérish" te xizmet körsetkenliki hem bu yillarda qanunsiz diniy pa'aliyetlerge zerbe bérishte aktip bolghanliqi üchün, öginish ülgisi qilip tiklen'genlikini, nöwette yüz bériwatqan qar hem kelkün apiti aldida xelqning milliy bölgünchilerning weziyettin paydilinip qutratquluq qilishining aldini élip, memet ömerdin öginip, meydani roshen halda milliy bölgünchilerge zerbe bérip weziyetning muqimliqini saqlash telep qilin'ghan.

Uyghur amérika uyushmisining mu'awin re'isi ilshat ependi ziyaritimizni qobul qilip, ili rayonida shu qeder éghir tebi'iy apet yüz bériwatqan mezgilde, xitay hökümitining rayondiki yerlik da'irilirining déhqanlarni apettin qutquzush ishini emes, belki qandaqtur atalmish "milliy bölgünchilerge qarshi awan'garttin öginishni teshebbus qilishi"ning bu tajawuzchi hakimiyetning heqiqiy mahiyitini ashkarilighanliqini bayan qildi.

Ilshat ependi, nöwette xitay hakimiyitining sherqiy türkistandiki basturushining chékige yetkenlikini, xelq éghir apetke uchrawatqan mushundaq mezgildimu hökümetning apet ehwalini xewer qilishni cheklep muqimliqni tekitlishi hem milliy bölgünchilerge zerbe bérishni asasiy xizmet qilip tutushi, emeliyette xitay tajawuzchilirining öz hakimiyitidin ensiresh ichide turghanliqining ipadisi dep körsetti.

Uyghur rayoni weziyitini közetküchilerning qarishiche, nöwette xitay hökümiti rayonda yüz bériwatqan tebi'iy apetler sewebidin xelqning naraziliqi küchiyip, rayonda 1997 - yildiki "5 - féwral" weqesi, hem 2009 - yilidiki "5 - iyul" weqesidek zor kölemlik naraziliq heriketlirining qayta yüz bérishidin ensirigenliki üchün, bu yilqi "kelkün apiti" yüz bériwatqan mezgilde memet ömerge oxshash "öginish ülgiliri"ni tiklep chiqip weziyetni kontrol qilmaqchi iken.

Yuqiridiki awaz ulinishidin, bu heqtiki melumatimizning tepsilatini anglaysiler.

• Print
• Hembehr
• Ewetish

Barliq pikir - bayanlarni körüsh.

• Bügünki anglitish
• Ilgiriki anglitishlar