Bush xitaygha qaratqan qoral cheklimisini bikar qilishidin endishe qilidighanliqini bildürdi

• Muxbirimiz peridening bu heqtiki xewiri
• Download story audio

2005-Yili 22-fébral küni, amérika prézidénti bush nato yighinidin kéyinki muxbirlarni kütüwélish yighinida.AFP

Amérika prézidénti jorj bush bryussélda shimaliy atlantik ehde teshkilatigha eza 26 dölet rehberliri bilen körüshkende, yawropa birlikining xitaygha qaratqan qoral cheklimisini bikar qilmasliqini qayta tekitlep, eger yawropa birliki buninggha qarimastin xitay bilen bolghan soda munasiwitini eslige keltürse, amérika dölet mejlisining buninggha qarshi heriket qollinidighanliqini agahlandurdi.

Yighindin kéyinki muxbirlarni kütüwelish yighinida söz qilghan prézidént bush bu heqte yene toxtilip, xitaygha qaritilghan qoral cheklimisining bikar qilinishi asiya rayonidiki tengpungluqqa tesir körstidighanliqini bildürdi.

Xitaygha qoral sétip bérish, ikki qirghaq munasiwitini jiddiyleshtüridu

"Bizning dölitimizde mundaq bir chong endishe bar. U bolsimu, qoral sétish dégenlikning özi qoral téxnikisi sétip bérish dégenlik. Bu elwette xitay bilen teywen otturisidiki munasiwet tengpungluqini özgertiwétidu".

Yawropa birliki döletliri téxi hazirghiche 1989 - yilidiki tyen'enmén weqesi sewebidin xitaygha bérilgen 15 yilliq qoral cheklimisini bikar qilishqa kélishmigen bolsimu, emma fransiye we italiye qatarliq döletler bu cheklimining bikar qilinishi kéreklikini tekitlep keldi. Mezkur döletler bu cheklimini bikar qilishta, amérikining endishisige alahide étibar béridighanliqini hemde amérika herbiy téxnikilirining xitaygha sétilip ketmeslikke kapaletlik qilidighanliqini eskertti.

Biraq, amérika hökümiti arqa-arqidin yawropa birlikining bu jazani bikar qilishta choqum estayidil oylishishini eskertip, eger yawropa birliki öz aldigha xitaygha yéngi herbiy ékisportini bashlisa, u halda amérika dölet mejlisining qarar maqullap, amérikining yawropa birlikidiki 25 döletke qaritilghan herbiy téxnika ékisportigha cheklime qoyidighanliqini agahlandurdi.

Yawropa birliki amérikining endishisini peseytidighan yéngi pilan tüzmekchi

Bu heqte toxtalghan prézidént bush yene, yawropa birlikining amérikining endishisini peseytidighan bir yéngi pilan tüzüp chiqishqa tirishiwatqanliqini eskertti. U mundaq dédi:

Qoral sétish dégenlikning özi, qoral téxnikisi sétip bérish dégenlik. Bu elwette xitay bilen teywen otturisidiki munasiwet tengpungluqini özgertiwétidu.

"Ular manga özlirining amérikining endishisige qulaq salghanliqini éytti hemde amérika tashqi ishlar ministiri kondoliza raysning yetküzgen uchurliridinmu ochuq xewerdar ikenlikini bildürdi. Ular yene, amérika dölet mejlisining meydaninimu obdan bilidighanliqini shunga bu mesilini bir terep qilishta amérikining endishisini peseytidighan bir yéngi pilan tüzüp chiqishqa tirishidighanliqini éytti. Mushundaq bolamdu-yoq. Buni yene körermiz".

Xitaygha qaritilghan qoral cheklimisini bikar qilishta ching turup kelgen fransiye prézidénti jek shirak seyshenbe küni bushqa, yawropa birlikining bu jazani bikar qilishi mumkinlikini we buningda yawropa birliki bilen amérikining ortaqliqqa kélishi kéreklikini eskertti. Emma u yene, ikki dölet otturisidiki dostluq munasiwetnimu alahide eskertip, "bizning arimizdiki dostluq ikki esirdin buyan dawamlishiwatidu. Bu munasiwet ortaq qimmet qarishi üstige qurulghan. Shunga bu undaq asan özgermeydu" dédi.

Bush: nato, dunya tarixidiki eng ghelibilik ittipaqdashlar

Bush nato rehberliri bilen ötküzgen söhbitide yene, her qaysi dölet rehberliri bilen birlikte iraq armiyisini chéniqturushqa yardem qilidighan'gha kélishti. Siyasiy analizchilar buning, iraq urushi sewebidin bu döletler arisida shekillen'gen bir qisim ixtilaplarning hel bolghanliqidin dérek béridighanliqini ilgiri sürmekte.

Amérikining iraq urushini yéqindin qollap kelgen en'gliye bash ministiri toni blérning bir neper bayanatchisi bu heqte, nato döletlirining hazir iraqqa yardem qilish meyli barliqini, shundaqla ularning deslepki qedemde iraq armiyisini chéniqturushqa melum derijide xirajet ajritishqa wede qilghanliqini bildürdi. Natoning bash shitabida söz qilghan prézidént bush yene, nato yeni shimaliy atlantik ehdi teshkilatining ehmiyiti we zörüriyitini tekitlidi. U natoning hazirghiche nurghun heqqaniy heriketlerni élip bérip, dunyaning tinchliqini ilgiri sürüshte zor netijilerni qolgha keltürgenlikini bildürdi. Shundaqla natoni " dunya tarixidiki eng ghelibilik ittipaqdashlar" dep teswirlidi.

Amérika prézidénti jorj w bush seyshenbe küni kechte yawropa komitéti we yawropa parlaméntini ziyaret qildi. Bu, bush hökümiti üchün bir chong netije bolup, analizchilar aq sarayning bushning yawropa ziyaritidin intayin memnun bolidighanliqini otturigha qoymaqta. (Peride)