Буш- путин учришиши вә америка-русийә мунасивәтлири

• Мухбиримиз үмидварниң бу һәқтики толуқ мәлумати
• Download story audio

Буш билән путин, буш аилисидә сөһбәттә болди. US President George W. Bush (R) and Russian President Vladamir Putin hold a meeting at the Bush family house at Walker's Point in Kennebunkport, Maine, 02 July 2007 / AFP PHOTO/Jim WATSON

Русийә президенти владимир путин билән америка президенти җорҗ буш атлантик окян қирғиқидики бушниң туралғу җайида көрүшти. Буш билән путинниң бу қетимқи ғәйри рәсмий учришиши, болупму, путинниң бушниң хусусий туралғу җайида күтивелиниши хәлқара җәмийәтниң диққитини тартти. Чүнки, буш-путин учришиши көплигән хәлқаралиқ вә район характерлиқ мәсилиләргә мунасивәтликтур.

Русийә президенти владимир путин 1-июл күни өзиниң америка қошма штатлириға қаратқан ғәйри рәсми зияритини башлиди. Путин йәкшәнбә күни кәчтә мәйин штатиниң атлантик окян қирғиқиға җайлашқан кеннебункпорт дәп аталған җайдики президент җорҗ бушниң хусусий туралғу җайиға йетип келип, президент буш вә униң дадиси чоң буш һәм уларниң аилә-тавабатлири билән көрүшти.

Президент путинниң бу қетим президент бушниң аилисидә меһман болуши вә учришишиниң америка-русийә мунасивәтлири үчүн наһайити әһмийәтлик икәнлики, икки тәрәп арисида йеқиндин буян шәкилләнгән һәмдә ихтилаплиқ түс алған бир қатар мәсилиләр бойичә ортақ тонушқа келип, мәсилиләрни һәл қилишни илгири сүрүш ролини ойниши мумкин икәнлики пәрәз қилинмақта.

"Бушниң хусусий өйидә көрүшүш икки дөләт мунасивәтлириниң муһимлиқини көрситиду"

Русийә мәтбуатлириниң йезишичә, владимир путин тунҗи қетим җорҗ бушниң кеннебункпорттики өйидә меһман болған чәт әл президенти болуш билән биргә буш аилисиниң униңға бундақ иллиқ вә йеқинчилиқ көрситиши һәммила президентларға несип болмайдиған иш. Бу, кремил-ақсарай мунасивәтлиридә, икки тәрәп мәнпәәтлиригә уйғун чүшәнчиләрниң шәкиллинишидә әһмийәтлик рол ойниши мумкин .

Америка мулаһизичиси павл волпсонниң йезишичә, буш аилисиниң кеннебункпорттики туралғу җайиға 100 йилдин ашқан болуп, һазир чоң буш мәзкур туралғу җайға игидарчилиқ қилиду. Илгири чоң буш мәзкур җайда бир қанчә дөләт рәһбәрлирини күтүвалған болса, владимир путин президент бушниң өзи биваситә чақирған тунҗи чәтәл президенти болуп һесаблиниду.

Ақ сарай баянатчиси тонй снов икки рәһбәрниң бу қетимқи учришиши һәққидә тохтилип," бу икки дөләт мунасивәтлириниң муһимлиқини көрситиду шуниңдәк бундақ кәңкушадә сорунда икки тәрәпниң кәңкушадә вә сәмимийлик билән зор мәсилиләр һәққидә музакирә елип баридиғанлиқини чүшәндүриду" дәп тәкитлигән. Бирақ, снов мәзкур учришишниң рәсмий мәзмунлирини ейтмай, униңдин һечқандақ бөсүш характерлиқ нәтиҗиләрни күтмәсликни , буниң пәқәт икки рәһбәрниң өзара сәмимийлик билән сөһбәтлишидиған пурсәт икәнликини әскәрткән.

Мудапиә системиси вә косова мәсилиси муһим тема

Лекин, хәлқара мәсилиләр мулаһизичилири икки президентниң сөһбәтлириниң ениқ мәзмунлириниң техи ашкара әмәсликигә қаримай, икки рәһбәрниң сөһбәтлиридә косованиң мустәқиллиқи мәсилиси, америкиниң шәрқий явропада башқурулидиған бомбидин мудапиә көрүш системиси шуниңдәк иранниң ядро пиланини өз ичигә алған бир қатар хәлқаралиқ һәм район характерлиқ мәсилиләрниң муһим тема болидиғанлиқини көрсәткән.

Чүнки, америкиниң полша билән чехта башқурулидиған бомбидин мудапиә көрүш системиси орнитиш пилани русийини биарам қилған болуп, гәрчә вашингтон көп қетим буниң русийигә тәһдит пәйда қилмайдиғанлиқини чүшәндүргән болсиму, бирақ москва изчил һалда мәзкур системини өзи үчүн тәһдит дәп қарап, америкини әйиблигән иди. Владимир путин бир қанчә қетим мәзкур система мәсилиси бойичә америкини әйибләп, соғуқ мунасивәт уруши идийисини тәкитлигән һәтта әгәрдә америкиниң мәзкур пиланни ишқа ашурса, русийә башқурулидиған бомбилириниң явропани нишанлайдиғанлиқини елан қилған.

Өткән айда президент буш прагада зиярәттә болғанда һәмдә германийидә өткүзүлгән сәккиз санаәтләшкән дөләт башлиқлири йиғини җәрянида президент путинни америкиниң чехийә вә полшада башқурулидиған бомбидин мудапиә көрүш системиси орнитиш пиланидин әндишә қилмаслиққа дәвәт қилип, униң русийигә тәһдит салмайдиғанлиқини, бу саһә бойичә русийә билән һәмкарлишишқа тәйяр икәнликини билдүргән. Шуниңдин кейин, президент путин мәзкур системини әзәрбәйҗанға орунлаштуруш тәклипини оттуриға қойған.

Америка-русийә мулаһизичилири буш билән путинниң хусусий учришишида косова мәсилисиниң йәнә бир муһим тема болуши мумкинликини пәрәз қилишмақта. Чүнки, америка русийидин б д т ниң косова мустәқиллиқи лайиһисини қоллашни тәләп қилған болсиму, лекин русийә изчил һалда косовани сербийиниң бир аптоном өлкиси дәп қарап , униң мустәқиллиқиғә қарши туруп кәлгән.

Булардин башқа йәнә бир муһим теминиң иранниң ядро пилани мәсилиси, йәни америкиниң б д т бихәтәрлик кеңишиниң иранға нисбәтән қаттиқ җазалаш қарари қобул қилишида русийиниң қоллишини илгири сүрүш болуши мумкинлики пәрәз қилинмақта . Чүнки, америка, германийә қатарлиқ дөләтләр иранниң ядро пиланиға нисбәтән бихәтәрлик кеңишиниң қаттиқ тәдбир қоллинишини тәләп қилған болсиму, бирақ русийә билән хитай буниңға қарши турған иди.

Хәвәрләрдин қариғанда, америка-русийә президентлири буш җәмәтиниң туралғусида қизғин кәйпиятларни сүргән болуп, улар бирликтә атлантик окянда парахот билән қисқа вақитлиқ саяһәт қилған. Улар учришиватқанда қорониң сиртида бир қанчә йүз адәм наразилиқ намайиши өткүзүп, бир қисим намайишчилар америкиниң ирақ сияситигә қаршилиқ билдүргән болса, йәнә бир қисим кишиләр русийиниң чеченийидики қилмишлирини әйиблигән. (Үмидвар)