Béyjing: teywenning xitayni birlikke keltürüsh pilanidin waz kechkenliki "éghir éghwagerchilik"

• Muxbirimiz erkinning bu heqtiki melumati
• Download story audio

Seyshenbe küni béyjing da'iriliri prézidént chén shüybyenning qararigha eng yuqiri derijide inkas qayturup, teywen prézidéntining herikitini "musteqilliq yolidiki xeterlik qedem" we " éghir derijidiki ighwagerchilik " dep atidi. Emma prézidént chén shüybyen seyshenbe küni - 28 féwral weqesining 59 - yilliqini xatirilesh murasimida teywen hökümitining qararini aqlap, "döletni birlikke keltürüsh komitéti we birlikke keltürüsh programmisi xelqning qollishidin ayrilip qaldi. Chünki bu teywen xelqining öz kélechikige qarar bérish hoquqini cheklep qoyghan" dédi.

Xitay: éghir ighwagerchilik

Xitay dölet re'isi xu jintaw seyshenbe küni chén shüybyenning herikitini "éghir derijidiki ighwagerchilik " dep eyibligen. Xu jintaw béyjingni ziyaret qiliwatqan shwétsariye dölet mudapi'e ministiri bilen uchrashqanda, béyjingning teywen mesilidiki tehdit arilashqan klassik uslubini tekrarlap, teywen da'irilirining qarari bir junggo prinsipi we teywen boghizining muqimliqigha qaritilghan "éghir derijidiki ighwagerchilik" deydu.

Shinxu'a axbarat agéntliqi xu jintawning junggo "tinchliq bilen birlikke keltürüshni dawamliq ilgiri sürüsh bilen birge, teywenning wetendin ayrip chiqip kétishige qet'i yol qoymaydu " dégenlikini xewer qildi. U, chén shüybyenni tarixning éqimini keynige burimaqchi bolghan adem, dep atighan. Xu jintaw, "tarixning éqimini keynige burashqa urun'ghan her qandaq kishi meghlubiyet teqdiridin qéchip qutulalmaydu" deydu.

Teywenning iradisi

Teywenning kélechikini yéqinqi 60 yildin béri teywen'ge qedem bésip baqmighan béyjing da'iriliri emes, 23 milyon teywen xelqi belgilesh kérek.

Emma chén shüybyen, shu küni yerlik teywenlikler 1947 - yili jang keyshi we uning gomindang hökümiti teripidin basturulghan 28 - féwral weqesining 59 yilliqini xatirilesh murasimida, döletni birlikke keltürüsh komitéti we programmisining meshghulatini toxtitishni teywen xelqining igilik hoquqi toghrisidiki "axirqi qarari" dédi. Chén shüybyen programmida "birlikke kélishni birdin ‏- bir tallash yoli, dep békitish xelqning tallash erkinlikini tartiwalghanliqtur" deydu.

28 - Féwral weqesi yaponiye 1945 - yili teslim bolghandin kéyin gomindang hökümiti teywenni ötküzüwélip 2 yildin kéyin yüz bergen. Eyni chaghda 28 ming teywenlik gomindang qisimliri teripidin qetli qilin'ghan idi.

Murasimda bezi kishilerni 28 - féwral weqesining tarixiy pakitlirini özgertishke urunush bilen eyibligen chén shüybyen, " weqede warwarlar hakimiyiti teripidin yerliklerge qarita sistémiliq qirghinchiliq élip bérildi" dep körsetti. U, ötken hepte jang keyshini "weqening bash jawabkari we eng chong mes'uliyetni üstige élishi kérek" dep eyibligen.

1949 - Yili gomindang hökümitidin hakimiyetni tartiwalghan kompartiye da'iriliri hazirghiche teywenni idare qilip baqmighan bolsimu, emma teywen'ge qarita igilik hoquq yürgüzidighanliqini jakarlap, teywen musteqilliq jakalisa herbiy hujum qozghaydighanliqini agahlandurup kelmekte.

Prézidént chén shüybyen we uning démokratiye tereqqiyat partiyisining qarishiche, teywenning kélechikini yéqinqi 60 yildin béri teywen'ge qedem bésip baqmighan béyjing da'iriliri emes, 23 milyon teywen xelqi belgilesh kérek.

Xu jintaw seyshenbe küni teywen da'irilirini eyibleshning sel aldida, xitay dölet kabintining teywen ishlar ishxanisi bayanat élan qilip, "chén shüybyenning asasiy qanunni özgertish arqiliq teywenni qanuniy jehettin musteqil qilish herikitige qet'iy qarshi turush we uni tosash, nöwettiki eng muhim we jiddiy wezipimiz" dep jakarlidi.

Amérikining meydani

Xitay tashqi ishlar ministirliqi amérikining teywendiki "bölgünchi küchler" ge xata signal bermeslikini telep qilghan. Emma amérika da'irilirining eskertishiche, chén shüybyen döletni birlikke keltürüsh komitétini bikar qilmighan, belki uning xizmet meshghulatini tonglatqan.

Aq sarayning bayanatchisi miklilan, chén shüybyen 2000 - we 2004 - yilliri wezipe tapshuruwélish nutuqida teywen boghizining hazirqi halitini özgertmeslikke wede qilghan sözlirini tekitlidi, dédi. Miklilan amérikining bu wedige ehmiyet béridighanliqini eskertip, "bizningche her qandaq bir terep hazirqi haletni özgertishke urunmasliqi kérek. Chén shüybyen ikki qirghaq arisidiki tinchliq wemuqimliqqa ehmiyet béridighanliqini bildürdi we teywen boghizining hazirqi halitini bir tereplimilik bilen özgertmeslik toghrisidiki wedisini tekitlidi. Biz buni qarshi alimiz. Shuning bilen birge béyjingning saylam arqiliq wujutqa kelgen teywen rehberliri bilen ehmiyetlik söhbet élip bérishini, otturidiki ixtilaplarni tinch yol bilen hel qilishini tekitleymiz," deydu.

Amérika tashqi ishlar ministirliqining bayanatchisi adam ereliy shu küni élan qilghan bayanatida," bizning bilishimizche, chén shüybyen dületni birlikke keltürüsh komitétini emeldin qaldurmighan. Shuning bilen birge u teywen boghizining hazirqi halitini özgertmeslik heqqidiki wedisini tekrarlidi. Biz uning bu wedisige ehmiyet bérimiz we buningdin kéyinki herikitige diqqet qilimiz " dep körsetti. Adam ereliy bir muxbirning teywen terep xitayche " toxtitildi " dégen söz qollan'ghan. Men " toxtitilish" bilen " emeldin qaldurulush" dégen sözler arisida qandaq perq barliqini körüp yitelmidim, dégen su'aligha özining xitayche bilmeydighanliqini eskertip," bizning bilishimizche döletni birlikke keltürüsh komitéti emeldin qaldurulmighan, belki tonglitilghan " dep jawab berdi. (Erkin)