Чен шуйбйән тәйвән билән җоңго бир дөләт әмәс дәп җакарлиған

• Мухбиримиз вәлиниң бу һәқтики мәлумати
• Download story audio

Бирләшмә агентлиқиниң 28 ‏- сентәбир күни тәйбейдин хәвәр қилишичә, тәйвән президенти чен шуйбйән минҗиндаң партйиисниң 20 йиллиқ хатирә күни мунасивити билән елип берилған паалийәттә сөз қилип "тәйвәндә асасий қанунни йеңилаш, гоминдаңниң хәлқни булап тапқан мүлкини биртәрәп қилиш вә бирләшкән дөләтләр тәшкилатиға 'тәйвән' дегән нам билән әза болуп кириштин ибарәт 3 мәқсәткә йетиш"ни тәшәббус қилған.

Җаң кәйши тәйвән хәлқини өз әркинликини ипадиләш һоқуқидин мәһрум қалдурған иди

Хәвәрдә баян қилинишичә, тәйвән президенти чен шуйбиән минҗиндаң партйиисниң 20 йиллиқ хатирә күни сөзлигән нутиқида 'чоң қуруқлуқтики җоңхуа хәлқ җумһурийити 1971 ‏- йили бирләшкән дөләтләр тәшкилатиға әза болуп киргәндин кейин, әйни вақиттики тәйвән президенти җаң кәйши 'хәнзу миллитидә бандитлар билән бир чапан кеймәйдиған әнәнә бар, шуңлашқа җоңхуа минго бирләшкән дөләтләр тәшкилатида коммунист партийә билән биллә турмай, бу тәшкилаттин чиқип кетиши керәк' дегән тәшәббусини оттуриға қоюп, бу арқилиқ әйни вақитта, пүтүн тәйвән хәлқини өз әркинликини ипадиләш һоқуқидин мәһрум қалдурған иди. Әмди тәйвән хәлқи бу һәқтә өз райи билән қарар чиқириду' дәп җакарлиған.

'Тәйвән билән җоңго пүтүнләй бир-биригә четилмайдиған икки дөләт'

Хәвәрдә баян қилинишичә йәнә, тәйвән президенти чен шуйбиән мухбирларниң суаллириға җавап бәргәндә 'тәйвән дегән тәйвән, җоңго дегән җоңго, бу иккси бир дөләт әмәс, пүтүнләй бир-биригә четилмайдиған икки дөләт, бу тәйвән хәлқиниң йүрәк сөзи вә өзгәрмәс қаяши', 'тәйвән 1949 ‏- йилидики урушта бөлүнүп чиққан, шуниңдин тартип чоң қуруқлуқтики һәр қандақ бир һакимийәт тәйвәнни идарә қилип бақмиди. Һазир тәйвән өз ишиға өзи хоҗайинлиқ қиливатқан бир демократик арал' дегән. Президент чен шуйбиән минҗндаң партйиисниң 20 йиллиқ хатирә күни елип барған паалийитигә қатнишип сөз қиливатқанда, чен шуйбиәнни йиқитиш үчүн елип бериливатқан 'қизил намайиш' давамлишип 19 ‏- күнигә қәдәм қойған иди. Һазир бу намайишини давам қилдуруватқан кишиләрниң сани 500 әтрапида. Намайиш башланған күнләрдә елип берилған рай синашқа қатнашқан адәмниң 65% и чен шуйбиәнни тәхттин чүшүп кетиши керәк, дәп қариған болсиму, һазир бу нисбәт 48% гә чүшүп қалған. Хәвәрдә ейтилишичә, америкида бәзи кишиләр һелиму тәйвәндә қозғитилған чен шуйбиәнни йиқитиш намайиш җәрянида чоң қуруқлуқ билән сүркүлүш келип чиқип, бу урушқа америкиниң арилишип қелишидин әндишә қилмақта.

Чин гаң: тәйвән җоңгониң бир қисми

Шинхуа агентлиқиниң хәвәр қилишичә, хитай ташқи ишлар министирликиниң баянатчиси чин гаң 28 ‏- сентәбир күни мухбирларниң соаллириға җавап бәргәндә 'дуняда пәқәт бирла җоңго бар, тәйвән җоңгониң бир қисми. Бирләшкән дөләтләр тәшкилати пүтүн дунядики игилик һоқуқи бар дөләтләрниң тәшкилати, униңға тәйвәнниң қатнишишиға рухсәт қилинмайду. Биз тәйвәнниң һәр қандақ нам билән бөлгүнчилик қилишиға йол қоймаймиз' дегән.

2000 ‏- Йилидин кейин тәйвәндә илгириләш болди, чекиниш болмиди

'Мәркизи агетлиқи'ниң баян қилишичә, тәйвәнниң сабиқ президенти ли деңхуй әпәндиму бу күндә мухбирларниң соаллириға җавап берип 'мини бәзиләр җоңхуа мингониң асасий қанунини яхши өзгәртмәй қалаймиқан қиливәткән , дәватиду. У вақиттики шараитта шунчиликла қилғили болатти. 2000 ‏- Йилидин кейин, тәйвәндә илгириләш болди, чекиниш болмиди. Тәйвәнни демократийиләштүрүш қәдәмму -қәдәм ишқа ашиду. 1988‏- Йилидики ислаһатта, тәйвәндики йәрлик еқимни өзгәртиш асас қилинған иди, һазир асаси еқимни өзгәртиш асас қилиниватиду. Бу җәрянда тәйвәнниң әслидики намини әслигә кәлтүрүшни чоқум ишқа ашуруш керәк. Буниң үчүн асасий қанундики намувапиқ җайларни өзгәртмәй болмайду' дегән. (Вәли)