Dalay lama ereb metbu'atlirida

• Muxbirimiz ömerjan toxtining bu heqtiki toluq melumati
• Download story audio

Se'udi erebistanida chiqidighan " el medine"gézitining 2007- yili 19 - öktebir sanida " prézidént bush dalay lama bilen birge körünüsh arqiliq xitaygha du'él élan qildi"dégen témida bir maqale élan qilin'ghan bolup, uningda mundaq dep yézilghan: amérika prézidénti jorj bush tibetliklerning rohiy lidéri dalay lama bilen birge ashkara körün'gen tunji amérika prézidénti bolup, prézidént bush bu arqiliq xitaygha du'él élan qilghan we xitayni diniy bésimni toxtitishqa chaqirghan boldi. Dalay lama amérikining altun médaligha érishti. Bu amérika konggirisining resmiy murasimlardila béridighan étibarliq médalidur.

Buning bilen amérika hökümiti yene bir qétim xitayning chishigha tekken boldi. Prézidént bush dalay lamani tibet xelqining nurluq mesh'ili dep teriplidi we menggüge shundaq dawam qilishigha tileklirini bildürdi.

Bush amérika parlaméntida sözligen nutqida tibetning muqimliqi üchün xitaylarni dalay lama bilen tinchliq söhbetliri ötküzüshke chaqirdi we mundaq dédi: " xitaylar dalay lamaning heqiqiy tinchliqperwer adem ikenlikini choqum bilip yétidu. Amérika insanlarning diniy étiqadi seweblik basturushlargha uchrishigha qarap köz yumup turalmaydu."

Dalay lama tibetni xitaydin ayrimaqchi emes

Dalay lama amérika prézidénti bush bilen körüshüsh jeryanida özining tibetni xitaydin ayrish üchün emes, belki tibetke heqiqiy aptonomiye bérilishini telep qilidighanliq muddi'asini yene bir qétim otturigha qoydi. Yene u nöwettiki amérika ziyaritining amérika - xitay ikki dölet munasiwitige selbiy tesir körsitidighanliqigha epsuslan'ghanliqini bildürdi.

Chünki dalay lama 1959 - yili tibette xitaygha qarshi herikiti meghlub bolghandin kéyin hindistan'gha qéchip ketken kishi bolup, hindistanda tibetliklerning sürgündiki hökümitini qurghan. Hazir u hindistanning shimalidiki daramsala shehiride turidu. Dalay lama tibetliklerning 14- lamasidur. Dalay lamaning esli ismi ténzin jiyasto bolup, dalay lama uninggha bérilgen diniy unwandur. Chünki "dalay" sözi mongghul tilida "hékmet igisi" dégen menini bildürse, "lama" sözi tibet tilida " diniy lidér" dégen menini bildüridu.

Bush dalay lama bilen ashkara halda körün'gen tunji amérika prézidénti

Jumhuriyetchiler lidéri mékeyin prézidént bushning dalay lama bilen birge ashkara körün'genlikini maxtap, mundin burunqi amérika prézidéntlirining héchbiri dalay lama bilen mexsus uchrashqanlirida uning bilen ashkara halda körünüp baqmighanliqini, bushning dalay lama bilen yan- yan'gha olturup körünishi tunji ish ikenlikini sözlidi.

Bir tereptin xitay tashqi ishlar ministiri yang jéchi amérika prézidénti bushning dalay lamani qobul qilishi we konggirista murasim ötküzüshi ikki dölet munasiwitige dexli yetküzidighan mesile ikenlikini éytti we amérika qoshma shitatlirini xitayning ichki ishlirigha arilashqanliq bilen eyiblidi.

Xitayning naraziliqi ashti

Qatarning "el jezire" téléwiziye qanili 19 - öktebir künidiki anglitishida mundaq dédi:" 18- öktebir küni xitay hökümiti amérikining béyjingda turushluq bash elchisi klarkni chaqirtip, uninggha amérika konggirisining dalay lamani mexsus murasim bilen kütiwalghanliqigha qattiq naraziliqini yetküzdi. Xitay hökümiti mundin ilgirimu amérikini xitayning ichki ishlirigha arilashmasliqqa chaqirghan idi. Lékin prézidént bush ulargha jawab bérip, özining bu murasimgha qatnishidighanliqini xitay prézidénti xu jintawgha mundin burunla yetküzgenlikini bildürdi we 'men xitaylargha étiqad erkinlikige yol qoyushning özliri üchün köp paydiliq ikenlikini köp qétim éyttim' dédi," dédi. (Ömerjan)