Dalay lamagha amérika dölet mejlisi altun midali bérildi

• Muxbirimiz erkinning bu heqtiki toluq melumati
• Download story audio

10 - Ayning 17 - küni, dalay lama amérika parlaménti teqdim qilghan alahide altun médalni presidént bushtin qobul qilmaqta. AFP Photo

Charshenbe küni amérika dölet mejlisi binasida tibet rohaniy dahiysi dalay lamani dölet mejlisi altun médali bilen mukapatlash murasimi ötküzüldi. Amérika prézidénti jorj bush, xitay da'irilirining qarshi turushigha qarimay murasimgha qatniship, dölet mejlisi altun médalini dalay lamagha öz qoli bilen berdi. Dölet mejlisi altun médali amérika puqralirigha bérilidighan eng yuqiri sherep mukapati bolup, bu mukapatning dalay lamagha bérilishi xitay da'irilirige bérilgen küchlük bisharet, dep qaralmaqta.

Bush: " dalay lama bey'et qilghuchilarning rohiy yétekchisi shundaqla öz xelqining ümid nuri"

Amérika dölet mejlisi altun midali, amérikining puqralargha béridighan eng yuqiri derijilik sherep mukapati bolup, amérika awam palatasi 2006 ‏- yili 9 ‏- ayda dalay lamaning tinchliq, gheyri zorawanliq , kishilik hoquq we dinlar otturisidiki chüshinishni ilgiri sürüsh yolida körsetken tirishchanliqini teqdirlesh meqsitide bu mukapatni uninggha bérish toghrisida qarar maqullighan idi.

Dalay lama mukapatni charshenbe küni amérika dölet mejlisi binasida ötküzülgen prézidént bushning qatnishishidiki heywetlik bir murasimda tapshuruwaldi. Murasimda prézidént bush, amérika dölet mejlisining awam we kéngesh palata ezaliri, nobil mukapatining la'uriyati éléy wéyséllar söz qilip, lamagha bolghan hörmitini ipadilidi. Prézidént bush murasimda sözligen nutqida dalay lamani maxtap, xitay rehberlirini dalay lamani béyjinggha teklip qilishqa chaqirdi. Dalay lamani" tinchliq we barawerlikning uniwérsal simwoli, bey'et qilghuchilarning rohiy yétekchisi shundaqla öz xelqining ümid nuri " dep tekitligen bush, amérika diniy kemsitishke qarap turmaydu shundaqla buninggha jiddiy qaraydu we buni ret qilidu " dep körsetti.

Dalay lama: "méning yoshurun pilanim yoq "

10 - Ayning 17 - küni, dalay lama amérika parlaméntining yétekchisi nansiy polosiy xanimgha "xada" teqdim qilmaqta. RFA Photo

Amérika dölet mejlisining mezkur altun médaligha érishken chet'ellik zatlar köp emes bolup, hazirgha qeder bu médalgha érishken chet'ellik erbaplar ichide rim papasi jon pa'ul - 2, jenubiy afriqa rehbiri nilson mandéla, munax térissa, en'giliyining sabiq bash ministiri toniy blayér qatarliqlar bar.

Dalay lama murasimda sözligen nutqida amérika xelqi we prézidént bushning tibet xelqini qollighanliqigha rehmet éytip, "men ishinimenki , bu mukapat tinchliq, öz ‏- ara chüshinish we inaqliqni ilgiri sürüsh yolida tirishiwatqan nurghun shexslerge nahayiti küchlük righbet béridu. Men bir shexs bolush süpitimde bu mukapatning mendek bir rahipqa bérilgenlikidin chongqur tesirlendim we hayajanlandim "dep körsetti. U yene bu mukapatning tibet xelqighe zor xoshalliq we ilham bexsh étidighanliqini eskertip, prézidént bushning diniy erkinlik we démokratiyide ching turghanliqigha rehmet éytti. Dalay lama, 2008 ‏- yili ötküzülidighan béyjing olimpik yighinini qollaydighanliqini, chünki olimpik yighini xitayning téximu keng échiwétilishi we oxshimighan pikirlerge sewir- taqet qilishni ilgiri sürüshini ümid qildi. Lékin u yene, xitay hökümiti özining tibet mesilisidiki semimiyitige guman bilen qaraydighanliqini eskertip, "méning yoshurun pilanim yoq " deydu.

Bush: "men diniy erkinlikni qollaymen "

Uyghur milliy herikitining rehbiri rabiye qadir xanim, amérika dölet mejlisidiki murasimgha alahide méhman süpitide qatnashqan zatlarning biridur. U, radi'omizgha dölet mejlisidiki murasim heqqide toxtaldi. Xitay hökümiti, bölgünchilik bilen eyibleydighan bu yil 72 yashtiki dalay lamani amérika dölet mejlisining altun midali bilen mukapatlashni hemde prézidént bushning mukapatlash murasimigha qatnishishini eyibligen idi. Xitay tashqiy ishlar ministiri yang jyéchi, seyshenbe küni dölet mejlisidiki murasimni bikar qilishni, bolmisa bu xelq'ara munasiwetler prinsipigha éghir xilap bolupla qalmay, bu yene xitay xelqining héssiyatigha azar béridighanliqini ilgiri sürgen.

Lékin prézidént bush shu küni aqsarayda muxbirlarni kütüwélip, murasimgha qatnashsa bu xitay - amérika munasiwetlirige ziyan yetküzidu, dep qarimaydighanliqini bildürdi. Bush, "men diniy erkinlikni qollaymen, dalay lama diniy erkinlikni qollaydu..... Men bu ademni shereplendürmekchi. Men xitaylargha diniy erkinlik bizning dölitimiz köngül bölidighan mesile ikenlikini üzlüksiz eskertip keldim. Men yene ulargha dalay lama bilen körüshse, bu ularning menpe'etige paydiliq ikenlikini éyttim shundaqla murasimgha qatnishidighanliqini uqturdum " deydu.

Dalay lama: " tibet köchmenler nopusining jiddiy tehditige duch kéliwatidu"

Aqsarayning bayanatchisi dana perinoning eskertishiche, prézidént bush bu yil 8 - ayda awstraliyide xitay dölet re'isi xu jintaw bilen körüshkende uninggha özining dölet mejlisidiki murasimgha qatnishidighanliqini bildürgen. Perino, "prézidéntning murasimgha qatnishishi amérikiliqlarning aditidiki alahide bir weqe " dégen. Dalay lama amérika dölet mejlisidiki murasimda sözligen sözide, özining musteqilliq telep qilmaydighanliqini yene bir qétim eskertip, meqsidining tibetke "heqiqiy aptonomiye" telep qilish ikenlikini bildürdi.

Dalay lamaning eskertishiche, tibet köchmenler nopusining jiddiy tehditige duch kéliwatqan bolup, bu yerlik tibetlerning öz yurtida az sanliq orun'gha chüshüp qélish xewpini kücheytipla qalmay, bu yene bu tibetning ékologiyilik muhiti we medeniyitige jiddiy xiris élip kelmekte iken. Charshenbe künki murasim prézidént bushning dalay lama bilen birinchi qétim bir ammiwiy sorunda ashkara bir arigha kélishi bolup hésablinidu. Bush, seyshenbe küni dalay lamani aqsarayda kütüwalghan bolsimu, lékin bu kütüwélish gheyriy resmi yosunda élip bérildi. (Erkin)