Xitay we Uyghur élide élip bériliwatqan dawalash islahati meghlubiyetke uchridi

• Muxbirimiz méhribanning bu heqtiki tepsili melumati
• Download story audio

Xitayning dawalash saheside élip bériliwatqan islahati dawalash mulazimitini bazarlashturush islahati bolup, xitay dölet kabénti tetqiqat orgini yéqinda, bu xil islahatning pütünley meghlubiyetke uchrighanliqini ashkarilighan.

"Xitay yashliri géziti" de bérilgen xewerdin melum bolushiche, xitay sehiye ministirliqining siyaset belgilesh orgini bashliqi xitaydiki her millet xelqi duch kéliwatqan "dawalinish tes, dawalinish qimmet" dégendek mesililer xitayning dawalash mulazimet sahesidiki tengsizliktin kélip chiqqan hemde dawalash menbelirini teqsim qilishtiki yétersizliktin kélip chiqqan. Shunga bu xil ehwalning aldini élish üchün, dawalash saheside élip bérilidighan islahat bazarlishishni emes, belki hökümetning yardimini asas qilishi kérek, dégen.

Hökümet ajritiwatqan meblegh nahayiti az

Xitay dölet kabénti tetqiqat orgini yéqinda élan qilghan bu doklatta yene, xitayda élip bériliwatqan bazarlishish xaraktéridiki dawalash islahatining meghlup bolghanliqini ashkarilash bilen bir waqitta, hökümetning dawalash sahesige ajritilghan meblighining intayin yétersiz ikenliki alahide tekitlen'gen bolup "dawalash sahasidiki islahatning meghlubiyetke uchrishi hökümetning sehiye sahesige ajratqan meblighining intayin yétersiz boluwatqanliqi bilen zich munasiwetlik" dep körsitilgen.

Amérika xarward uniwérsitéti ammiwi sehiye institutining proféssori shyaw chinlun, xitay dölet kabénti tetqiqat orginining, xitayning dawalash sahesidiki islahatining meghlubiyetke uchrighanliqi heqqide élan qilghan doklati heqqide toxtilip, "bu qétim, xitay dölet kabénti xitayning dawalash saheside élip bérilghan islahatigha toghra baha berdi. Emeliyette, biz buningdin 10 yil ilgiri bu xil islahatning bügünkidek aqiwetni keltürüp chiqiridighanliqini perez qilip bolghan hemde bu heqte yuqirigha pikir yollighan, epsuski, u chaghda hökümet bizning pikirimizge qulaq salmighan " dep körsetti.

Xitay sehiye ministirliqi axbarat organ xadimlirining bildürüshiche, xitay sehiye ministirliqi hazir munasiwetlik organlar bilen birliship, yéngi türdiki dawalash islahat pilanini tüzüp chiqmaqchi iken.

Amérika xarward uniwérsitéti ammiwi sehiye institutining proféssori shyaw chinlun özining bu heqtiki köz- qarishini ipadilep, "xitay hökümiti aldi bilen dawalash sahesige köplep meblegh sélishi kérek, maliye ménistirliqini qayil qilip, mebleghni köpeytishke tirishishi kérek, bérilgen pulni xelqning salametliki üchün ishlitishi kérek" dep bildürdi.

Emeliy misal

Xitayning enxüy ölkiside neshr qilinidighan "shin'en kechlik géziti" de mundaq bir melumat bérilgen: bashqilarni qutquzush üchün bulangchilar teripidin pichaq yep éghir yarilan'ghan bir déhqan jiddi qutquzush aptomobili bilen doxturxanigha élip bérilghanda, yarilan'ghuchining a'ilisidikiler dawalash heqqini waqtida tapshurmighanliqtin, doxturlar opératsiye qilish waqtini keynige sürgen. Shuning bilen yarilan'ghuchi waqtida opératsiye qilinmighanliqtin, qarap turup hayatidin ayrilip qalghan.

Uyghurlarning ehwali téximu éghir

Radi'omizning heqsiz liniyisige kéliwatqan téléfonlardin melum bolushiche: Uyghur élidiki xelqmu xitayning dawalash sahesidiki buxil islahatning zor ziyinigha uchrimaqta hemde dawalash heqqi heddidin tashqiri qimmet bolghanliqtin, puli yoqlar aghrip qalghan halettimu doxturgha körünmeydighan ehwal nahayiti omumlashqan.

Yéqinda xitayda élip bérilghan bir qétimliq tekshürüshte körsitilishiche: ötken ikki yil ichide,dawalash heqqi mesilisi tüpeylidin, kishiler késel bolghan teghdirdimu doxturgha körünmeydighan, hetta dawalinishtin pütünley waz kéchidighan ehwal nahayiti köp uchraydighan bolghan. Bolupmu yézilarda 80٪ ke yéqin déhqan ta bügün'ge qeder héchqandaq dawalinish sughurtisi bolmighanliqtin, sehiye mesilisi téximu éghir haletke yetken. (Méhriban)